Çek bedellerinin ödenememesi mücbir sebep midir?
MÜCBİR sebep, bireylerin ya da tüzel kişilerin kendi çabalarıyla isteseler dahi önüne geçemeyecekleri vakaların yaşanması durumunda gündeme gelir. Bunun doğal sonucu olarak hukuki süreler ve yaptırımlar bu süreçte askıda kalır. Bu durumda, bir hakkın, hukuksal imkânın veya kanuni bir avantajın kullanılmasına ilişkin sürelerin yeniden tanınmasını, sürelerin uzatılmasını veya eski hale iade edilmesini gerekli ve zorunlu kılan, kişinin önceden beklemediği, öngöremeyeceği ve tahmin cdcmcyeceği, beklese ve tahmin etse bile, alabilecekleri her tür tedbire rağmen meydana gelmesini engelleyemeyeceği, olağanın dışında gerçekleşen nitelikte bir olay, olgu veya durumdur. Doğal afetler, salgın hastalıklar, sosyal patlamalar, mevzuatla getirilen yasaklamalar, büyük ekonomik krizler bu türdendir.
MÜCBİR SEBEP KAPSAMINDAKİ İŞLETMELER
Koronavirüs (Covid-19) salgınından ve bu kapsamda alman tedbirlerden etkilenen ve vergi ödevlerinin yerine getirilmesi bakımından mücbir sebep hükümlerinden faydalandırılması amacıyla, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca, öncelikle aşağıda belirtilen işletme türleri 1 Nisan-30 Haziran arası mücbir sebep kapsamına almış olup, vergi beyannameleri ve ödemeleri ertelenmiş bulunuyor.
Salgından doğrudan etkilenen ve ana faaliyetleri itibariyle, alışveriş merkezleri dahil perakende ticaret, demir çelik ve metal sanayii, otomotiv imalatı vc ticareti, depolama faaliyetleri dahil lojistik ve ulaşım, sinema ve tiyatro gibi sanatsal hizmetler, tur operatörleri ve seyahat acenteleri dahil konaklama faaliyetleri, lokanta, kıraathane dahil yiyecek ve içecek hizmetleri, tekstil ve konfeksiyon imalatı ve ticareti, sağlık hizmetleri, mobilya imalatı, madencilik, bina inşaatı, araç kiralama, matbaacılık dahil kitap, gazete, dergi ve benzeri basılı yayımcılık sektörlerindeki mükelleflerin mücbir sebep halinde olduğu kabul edildi.
Ayrıca çiftçi, terzi, manav, avukat, mali müşavir, mimar, mühendis, eczacı, doktor, dişçi, veteriner, fizyoterapist, yazılımcı, sanatçı gibi mükellefler de dahil olmak üzere bilanço ve işletme hesabı esasına göre defter tutanlar ile serbest meslek kazancı elde eden gelir vergisi mükellefi yaklaşık 2 milyon vatandaşımız da mücbir sebep hali kapsamında değerlendirildi.
SİCİL AFFI VE KARŞILIKSIZ ÇEKLERİN DURUMU
26 Mart 2020 Tarih, 31080 sayılı (Mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanan, 7226 Nolu “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun” ile “sicil affı” ve “karşılıksız çek cezası affı” olmak üzere iki önemli düzenleme yapıldı. Buna göre;
• Sicil affı: Anapara ve/veya taksit ödeme tarihi 24.3.2020 tarihinden önce olup da; kullandığı nakdî ve gayri nakdî kredilerinin anapara, faiz ve/veya ferilerine ilişkin ödemelerini aksatan gerçek ve tüzel kişilerin, ticari faaliyette bulunan ve bulunmayan gerçek kişilerin ve kredi müşterilerinin karşılıksız çıkan çek, protesto edilmiş senet, kredi kartı ve diğer kredi borçlarına ilişkin, Türkiye Bankalar Birliği risk merkezi nezdinde tutulan kayıtları, söz konusu borçların ödenmesi geciken kısmının 31.12.2020 tarihine kadar tamamının ödenmesi veya yeniden yapılandırılması halinde, bu kişilerle yapılan finansal işlemlerde kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar tarafından dikkate alınmayacak. Bu kapsamda, kredi kuruluşları ve finansal kuruluşların mevcut kredileri yeniden yapılandırması veya yeni kredi kullandırması, bu kuruluşlara hukuki ve cezai sorumluluk doğurmayacak.
• Karşılıksız çek cezası affı: 24.3.2020 tarihine kadar işlenen suçtan dolayı mahkûm olanların cezalarının infazı, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla durduruldu. Hükümlü tahliye tarihinden itibaren en geç üç ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda birini alacaklıya ödemek zorunda. Kalan kısmını üç aylık sürenin bitiminden itibaren ikişer ay arayla 15 eşit taksitle ödemesi durumunda mahkemece, ceza mahkûmiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar veriliyor. (49.Maddenin Geçici 5.Maddesi)
Sonuç olarak, görüldüğü üzere vadesi 24.03.2020 tarihinden sonra olan veya bu tarihten sonra düzenlenen çeklerin, “mücbir sebep” kapsamında ödenememesi/ ödenmemesi gibi herhangi düzenleme mevcut olmayıp, düzenli olarak vadesinde ödenmesi gerekiyor. Diğer bir ifade ile çeki elinde bulunduran kişinin bankaya ibrazında karşılığı olmayan çek için çeki yazdırabilme hakkı vardır. Sadece, Cumhurbaşkanı Kararı gereği, 30 Nisan 2020 tarihine kadar “icra takibi” yapılamayacağı düzenlemesi bulunuyor. Çek borçlunun veya alacaklısının herhangi bir mağduriyet yaşamaması için mücbir sebep kapsamında yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar çeklerin vadesinde ödenmesine dikkat edilmesi gerekiyor.
TALHA APAK
