CEO’ların 2015 beklentileri

2015’e iç talepte zayıflık ve önemli ihracat pazarlarımızda da sorunlarla giriyoruz. Böyle bir ortamda 2015’in neler getirebileceğini CEO Club üyelerine sorduk. Türkiye’nin dev şirketlerinin 88 CEO’sundan 13 kritik mesaj aldık. CEO’lar 2015’te ekonomiyi en çok FED’in faiz kararının etkileyeceğini düşünüyor. CEO’lar 2015’te ekononimin yüzde 2-3 arasında büyüyeceğini tahmin ediyor. CEO’ların çoğu bütçelerini 2,30-2,40 TL arasındaki bir dolar kuruna göre yaptıklarını söylüyor. CEO’ların dörtte üçü haziran ayındaki genel seçimde AKP’nin oy kaybedeceğini ama iktidarda kalmayı sürdüreceğini ifade ediyor. CEO’ların büyüme için umudu yine iç talepte iken, ihracatta öne çıkacak bölge olarak ise AB gösteriliyor.

EKONOMİYİ EN ÇOK FED ETKİLEYECEK

2015’te ekonomiyi en çok nelerin etkileyeceğini herkes merak ediyor. Bu konuda ABD’nin merkez bankası olan FED’in faiz artırımından Rusya krizinin derinleşmesine, haziran ayında yapılacak genel seçimin sonuçlarından döviz kurlarındaki gelişmelere kadar merak edilen birçok konu var. Türkiye’nin dev şirketlerinin CEO’larıyla gerçekleştirdiğimiz ankette ilk soru olarak 2015’te ekonomiyi en çok nelerin etkilemesini beklediklerini sorduk. Aldığımız yanıtlar 2015’te FED etkisinin baskın çıkacağını gösteriyor. CEO’ların birden fazla şıkkı işaretleyebildikleri bu sorunun yanıtlarında yüzde 24,4 ile “FED’in faiz artırımına başlaması” ilk sırada yer aldı. Bu soruya verilen yanıtlara göre, Rusya krizinin derinleşmesi, genel seçimin sonuçları, döviz kurlarının daha da yükselmesi ve petrol fiyatlarındaki düşüş de 2015’te ekonomiyi etkileyecek önemli faktörler arasında görülüyor.

ENFLASYONDA BEKLENTİLER YÜKSEK

2014’te enflasyon hedeflemesinde tam bir fiyasko yaşandı. Döviz kurlarındaki artışın ve tarımdaki kuraklığın etkisiyle, enflasyon yüzde 5’lik hedeften yüzde 80 şaştı. 2015’te enflasyon hedefi yine yüzde 5 iken Merkez Bankası’nm tahmini yüzde 6,1 düzeyinde bulunuyor. Fakat ekonomik kamuoyundaki beklentiler yüzde 7 civarında yoğunlaşıyor. Anketimize göre CEO’ların da enflasyon beklentileri Merkez Bankası’nm tahmininden yüksek. CEO’ların yüzde 30,7’si 2015’te yüzde 7-8 arasında enflasyon bekliyor. CEO’ların yüzde 20,5’i 2015’te enflasyonun yüzde 6-7 arasında olacağını tahmin ediyor. CEO’ların yüzde 20,5’i yüzde 9-10 arasında, yüzde 15,9’u da yüzde 8-9 arasında enflasyon beklentisi içinde. Yüzde 9,1’lik bir kesim de 2015’te enflasyonun çift haneyi bulacağını düşünüyor.

DOLAR KURU TAHMİNİ 2,30’UN ÜSTÜNDE

2014’te yüksekten uçan döviz kurlarının 2015’te nasıl seyredeceği merak ediliyor. Bu soruya bir yanıt bulabilmek içim CEO’lara 2015 yılı bütçe ve planlarını hangi kur tahminine göre yaptıklarını sorduk. Verilen yanıtlar burada ağırlıklı olarak 2,30-2,40 TL arasında bir dolar kurunun esas alındığını gösteriyor. Bu konudaki sorumuzda bu aralığı işaretleyenlerin oranı yüzde 46,6’yı buluyor. Bu konuda daha kötümser olan önemli bir kesim de var.

Sorumuzda 2,40-2,50 TL aralığını işaretleyenlerin oranı da yüksek ve yüzde 25,5 düzeyinde bulunuyor. 2015 yılı hesaplarını 2,20-2,30 TL arasında dolar kuruna göre yapanların oranı ise yüzde 15,9 olarak çıkıyor.

PLANLARDA DEĞİŞİKLİK OLABİLİR

Şirketler bir sonraki yılın planlarını genelde sonbahar aylarında yapıyor. Muhtemelen bu yıl da ağırlıklı olarak böyle oldu. Ancak aralık ayında Rusya’daki ekonomik krizin alevlenmesine ve bunun da kurları yükseltmesine şahit olduk. Ayrıca petrol fiyatları da biraz daha aşağılara düştü. CEO’lara bu gelişmelerden sonra 2015 yılı planlarını yenileme ihtiyacı duyup duymadıklarını sorduk. Aldığımız yanıtlar böyle bir olasılığın mevcut olduğunu gösteriyor. Söz konusu soruya “evet” diyenlerin oranı yüzde 19,3 düzeyinde ama “beklemedeyiz” diyen yüzde 37,5’lik bir kesim de var.

CEO’ların yüzde 43,2’si ise bu soruya “hayır” diyor.

BÜYÜME YÜZDE 2-3 ARASINDA OLACAK

Hükümet 2015’te yine yüzde 4 büyüme hedefliyor. Fakat ekonomik kamuoyundaki beklentiler yüzde 3-3,5 arasında yoğunlaşıyor. CEO’ların ağırlıklı bölümü ise 2015’te yüzde 2-3 arasında büyüme bekliyor. Bu konudaki sorumuzda yüzde 2-3 aralığını işaretleyenlerin oranı yüzde 50’yi buluyor. Geri kalanların büyük kısmı biraz daha iyimser. CEO’ların yüzde 35,2’si 2015’te yüzde 3-4 arasında büyüme olacağını düşünüyor. Biraz daha kötümser ve biraz daha iyimser olanlar da var. CEO’ların daha kötümser olan yüzde 9,1’i 2015’te yüzde 0-2 arasında büyüme beklerken, daha iyimser olan yüzde 3,4’ü ise yüzde 4-5 arasında büyüme olacağını tahmin ediyor.

ÜÇTE BİRİ İSTİHDAMI ARTIRMAYACAK

2014’te ekonominin yeniden durgunluğa girmesi nedeniyle işsizlikte sıçrama yaşandı. 2015’te yine yavaş büyüme beklendiği için işsizlikteki yükseliş sürecek gibi görünüyor. Bu ortamda dev şirketlerin ne yapacaklarını görmek için CEO’lara 2015’te istihdamda ne kadar artış planladıklarını sorduk. Aldığımız yanıtlar pek de iyi bir tabloya işaret etmiyor. CEO’ların yüzde 33’ü 2015’te şirketlerindeki istihdamı korumayı planladıklarını söylüyor. Yani Türkiye’nin dev şirketlerinin üçte birinin istihdamı artırmak gibi bir planı yok. Üstelik yüzde 9,1’lik kesimden de 2015’te istihdamı azaltacakları yanıtı gelmiş bulunuyor. Ancak 2015’te istihdamı yüzde 5’in üstünde artıracaklarını söyleyen yüzde 23,9’luk bir kesim de var.

YABANCILARDA İSTİKRAR ENDİŞESİ VAR

Türkiye’de son dönemde işler pek iyi gitmiyor. Hem yurtiçinde siyasi sorunlar hem de yurtdışmda bozulan siyasi ilişkiler var. Acaba bu tür gelişmeler Türkiye’de iş yapan yabancıları da endişelendiriyor mu? Bu soruya yanıt bulabilmek için CEO’lara son dönemde yabancı ortaklarından en çok ne duyduklarını sorduk. Bu soruya yanıt verenlerin yüzde 34,1’i “Siyasi istikrar bozulacak mı?” şıkkını işaretledi. Türkiye’de iş yapan yabancıların Türkiye ile AB arasındaki ilişkilerin gerginleşmesinden de endişelendikleri görülüyor. CEO’ların yüzde 23,9’u yabancı ortaklarından bu konuya ilişkin sorular duyduklarını söylüyor.

AKP SEÇİMDE OY KAYBEDECEK

2015’te haziran ayında genel seçim yapılacak, iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) bu seçimde ne kadar oy alacağı merakla bekleniyor. Seçim sonuçlarına ilişkin beklentilerini sorduğumuz CEO’ların ağırlıklı bölümü AKP’nin bu hedefine ulaşamayacağı görüşünde. CEO’ların yüzde 75’i yani dörtte üçü AKP’nin oy kaybedeceğini ama iktidarını sürdüreceğini düşünüyor. CEO’ların yüzde 15,9’u AKP’nin çoğunluğu kaybedeceğini ama yine birinci parti olacağını düşünüyor. Bu seçenek AKP öncülüğünde bir koalisyon hükümetine karşılık geliyor. CEO’ların yüzde 6,8’i AKP’nin anayasayı değiştirecek milletvekili sayısına ulaşabileceğini tahmin ediyor. Genel seçimden bir CHP-MHP koalisyonunun çıkacağını tahmin edenlerin oranı ise sadece yüzde 2,3 düzeyinde kalıyor.

KREDİ NOTU DEĞİŞMEZ

2013 yılında Türkiye’nin kredi notu uzun yıllar sonra yatırım yapılabilir seviyeye çıkarılmıştı. 2014’te bu notun düşeceği endişesi piyasalarda zaman zaman gerginliğe neden oldu ama böyle bir şey gerçekleşmedi. Türkiye’nin kredi notunun tekrar yatırım yapılabilir seviyenin altına düşebileceğine yönelik endişeler 2015’ede taşınıyor.

Ancak bu konudaki görüşünü sorduğumuz CEO’lar buna pek ihtimal vermiyor. CEO’ların 2015’te Türkiye’nin kredi notunda bir değişiklik beklemediğini söylüyor. Yüzde 34,1’i ise kredi notunda bir değişiklik olabileceğini ifade ediyor.

ŞİRKETTE BÜYÜME NE OLACAK?

Ekonomideki büyümenin yine düşük kalacağını söyleyen CEO’lara kendi şirketlerindeki büyümenin ne olacağını da sorduk. Bu sorumuza aldığımız yanıtlar oldukça dağınık çıktı. CEO’ların yüzde 28,4’ü 2015’te şirketlerinin yüzde 15’in üzerinde büyüyeceğini söylüyor. Yüzde 19,3’ü şirketinde yüzde 5-8 arası büyüme bekliyor. Yüzde 15,9’u şirketindeki büyümenin yüzde 8-10 arasında olacağını ifade ediyor. Yüzde 11,4’ünün şirketi için yüzde 10-12 arasında büyüme beklentisi var. Yüzde 12,5’i şirketinin yüzde 0-5 arasında büyüyeceğini söylüyor. CEO’ların yüzde 9,1’i ise şirketi için yüzde 12-15 arasında büyüme beklentisine sahip bulunuyor.

BÜYÜMEDE UMUT İÇ TALEPTE

2014’te siyasi gelişmeler yüzünden iç talebin zayıflaması ekonominin yeniden durgunluğa girmesine neden oldu. Avrupa’da yeniden resesyon riskinin ortaya çıkması, güney komşularımız Irak ve Suriye’deki silahlı çatışmalar ve kuzey komşumuz Rusya’daki kriz ise ihracatta işleri zorlaştırdı. Hem iç talepteki hem de dış pazarlardaki sorunlar 2015’te de devam edecek gibi görünüyor. Bu nedenle CEO’lara 2015’te şirketlerindeki büyümenin ana kaynağının neresi olacağını sorduk. Aldığımız yanıtlar herşeye rağmen umutların yine iç talebe bağlandığını gösteriyor. CEO’ların yüzde 43,2’si şirketlerinde büyümenin ana kaynağının iç talep olacağını söylüyor.

Şirketlerinde büyümenin ana kaynağının ihracat olacağını söyleyenlerin oranı yüzde 13,6’da kalıyor. CEO’ların yüzde 42’si de hem iç talebin hem de ihracatın büyümelerine kaynak olacağını söylüyor.

YATIRIMA FAZLA KAYNAK YOK

2014’te siyasi belirsizliğin ve faizlerdeki yükselişin etkisiyle özel sektör yatırımlarında gerileme yaşandı.

2015’te özel sektör yatırımlarının ne olacağı konusunda bir sinyal almak için CEO’lara şirketlerinin yatırım bütçelerinin ne kadar olduğunu sorduk. Bu soruya verilen yanıtlar özel sektörün yatırımlara yine fazla kaynak ayırmayacağını gösteriyor. CEO’ların yüzde 52,3’ü 2015 yılındaki yatırım bütçelerinin 0-50 milyon TL arasında olduğunu söylüyor. 250 milyon TL’yi aşan büyük yatırım bütçelerine sahip olanların oranı yüzde 19,3’te kalıyor.

İHRACATTA YİNE AB ÖNE ÇIKACAK

2015’e zayıf bir iç taleple giriyoruz. Bu nedenle gözler ister istemez ihracata dönüyor. Ancak önemli ihracat pazarlarımızda da sorunlar var. Bu nedenle alternatif pazar arayışları sürüyor. Bu ortamda CEO’lara 2015’te ihracatta öne çıkacak bölgenin neresi olacağı sorusunu yönelttik. Aldığımız yanıtlar, yine resesyon riskiyle karşı karşıya olmasına rağmen, gözlerin AB üzerinde olmaya devam ettiğini gösteriyor. CEO’ların yüzde 40,9’u 2015 yılında ihracatta AB’nin öne çtkacağını söylüyor. Yüzde 21,6’sı Ortadoğu ve Kuzey Afrika’nın öne çıkacağını belirtiyor. Yüzde 12,5’i Kuzey Amerika’yı gösteriyor. Yüzde 10,2’si Rusya ile Türki Cumhuriyetleri işaret ediyor. Uzakdoğu’yu öne çıkaranların oranı yüzde 4,5’te, Sahra altı Afrika’yı öne çıkaranların oranı da yüzde 2,3’te kalıyor.