Dalga Enerjisine Yatırım Yapın Kazanın

Bir yandan enerji ihtiyacı, diğer yandan da yeni enerji çeşitlerine yönelik ilgi giderek artıyor. Dalga enerjisi bunlar arasında potansiyeli en yüksek olanı. Bazı uzmanlar dünyanın tüm enerji ihtiyacının dalgadan karşılanabileceğini bile iddia ediyor…

SUDAN elde edeceğimiz enerji uzmanlarca en temiz ve en verimli enerji olarak kabul ediliyor. Limitsiz olan bu enerji dalgaların yüzey hareketlerinden veya su yüzeyindeki dalgaların oluşturduğu basınçtan elde ediliyor.

Yapılan araştırmalar okyanuslardaki dalga potansiyelinin çok yüksek olduğunu gösteriyor. 1999 yılında İngiltere Ticaret ve Sanayi Bakanlığı tarafından yayınlanan enerji raporuna göre, okyanus ve denizlerden elde edilebüecek enerji miktarı dünyanın ihtiyaç duyduğunun beş katından fazla. Uluslararası Vizyon Raporu’nun 2011 yılında açıkladığı verilere göre ise, 2050 yılında okyanuslardan elde edilen enerjinin 748 GW’ya ulaşacağı tahmin ediliyor.

DÜNYADA YATIRIMLAR ARTIYOR

Amerika Enerji Bakanlığı tarafından 2012 yılında yayınlanan ‘Dalga Enerjisi’nin Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Gelecekteki Potansiyeli’ raporunda, okyanuslardan elde edilecek enerjiyle ülkenin ihtiyaç duyduğu elektriğin yarısından fazlasının karşılanacağı belirtiliyor.

Geçtiğimiz günlerde Alman SINN Power firması geliştirdiği dalga enerjisi sistemi için Alman Federal Ekonomi ve Enerji Bakanlığı’ndan 1 milyon dolar hibe aldı. Ülkenin enerji verimliliğim ve çevre bilincini artırmak isteyen bakanlığın bu projeye çok önem verdiği söyleniyor. .

Avrupa Birliği de geçtiğimiz günlerde yenilenebilir enerji çeşitlerinden biyolojik enerji ve yenilenebilir deniz enerjilerine ayırdığı bütçeyi açıkladı. Buna göre 2014-2020 arasında bu alandaki araştırmalara 10 milyon euro fon sağlanacak.

Çin’de de sudan elde edilecek enerjiye ilişkin yatırımlar her geçen yıl artıyor. Çin 2020’ye kadar yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım için ayırdığı 363 milyar doların 3 milyar dolarını okyanus ve jeotermal enerji alanlarında harcayacak.

DENİZLERİMİZ ÇOK UYGUN

Üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye, dalga enerjisinden faydalanmak için çok yüksek potansiyele sahip bir ülke. Buna rağmen bugüne kadar dalga enerjisi konusunda Türkiye’de kayda değer bir çalışma yapılmış değil. Ancak üniversitelerin ilgili bölümlerinde yapılan akademik araştırmalar ve sahada yapılan birkaç çalışma Türkiye denizlerinin enerji ihtiyacımızı önemli ölçüde karşılayacak potansiyelde olduğunu gösteriyor.

Marmara Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Ana Bilim Dalı öğretim üyeleri Mustafa Sağlam ve Tanay Sıdkı Uyar’m Türkiye’deki dalga enerjisi potansiyeline yönelik yaptığı araştırmada sanılanın aksine Karadeniz Bölgesi’nin dalga enerjisi için en uygun bölge olmadığı, Ege ve Akdeniz’in daha uygun olduğunu gösteriyor.

BAKKA (Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı) Strateji Geliştirme ve Programlama Birimi Bölüm Başkanı Mehmet Çetinkaya ise, enerji elde etmek için gözle görülür bir dalga hareketi olmasına gerek olmadığını, ufak bir salmımdan, dipten gelen bir hareketten de enerji elde edilebildiğini ifade ediyor.

Türkiye’de dalgadan enerji üretimine yönelik girişimler son derece sınırlı. Bu konuya ilişkin çalışmalara baktığımızda 2009 yılında Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN) ve Türkiye Elektromekanik Sanayi A.Ş. (TEMSAN) işbirliğinde yapılan “Dalga Enerjisinden Elektrik Üretimi” projesinde denizdeki dalgaların dikey hareketini elektrik enerjisine çeviren bir sistem tasarımı geliştirildiğini görüyoruz. Sakarya’da kurulan sistem ile birlikte günde 5 kW enerji elde edildi. Fakat bu projenin bir devamı gelmedi ve Enerji Bakanlığı yenilenebilir enerji teşvikleri arasına dalga enerjisini koymadı. O zamandan bu zamana dalga enerjisine dair kayda değer bir çalışma yapılmadı.

Şimdilerde ise Zonguldak’ta toplam 25 hanenin enerji ihtiyacını karşılayacak pilot bir dalga enerjisi tesisi kurulacak. Bu projenin başarılı olması durumunda ticarileştirilerek yaygınlaştırılması konuşuluyor.

20 BİN MW POTANSİYEL VAR

Bülent Ecevit Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, hesaplamalara göre Türkiye’nin yıllık 18-20 bin megavat düzeyinde dalga enerjisi potansiyeli olduğunu söylüyor. Bu kapasite Atatürk Barajı’nm yıllık kapasitesinin yaklaşık iki katma denk geliyor. Hesaplamalar kıyıda kurulacak sistemlere göre hesaplanmış. Kutoğlu açık denizde de dalga enerjisi üretim tesisleri oluşturmanın mümkün olduğunu ve bu durumda söz konusu kapasitenin çok daha fazla olacağını belirtiyor. Kutoğlu dünyada deniz ve dalga enerjisi çalışmaları hakkında ise şunları söylüyor: “Dünyada dalga enerjisinden elektrik üretimi büyük ölçüde Ar-Ge aşamasında. Ticari ölçekte üretim yok denecek kadar az. İsveç dünyanın en büyük dalga enerjisi santralinin kurulumuna başladı. Santral 1.05 Mw kapasiteye sahip olacak. Yine İsveç, Afrika ülkesi Gana’da 400 kw kapasiteli bir sistem kurmak için çalışmalar yapıyor. Dünyada kullanılmakta olan yüzlerce değişik dalga enerjisi dönüştürücü sistem var. Binin üzerinde de farklı patent alındı. Türkiye’de ise geçmiş yıllarda bu alanda çalışmalar yapıldı fakat başlangıç aşamasında kaldı, geliştirilemedi. Bu yıl içerisinde Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, Zonguldak Valiliği ve Bülent Ecevit Üniversitesi ile Avustralya menşeli bir firma arasında bir pilot sistem kurulması için protokol imzaladı.”

Patenti alman teknolojiler henüz yaygın olarak hayata geçirilmediği için yatırım maliyeti konusunda net bir bilgi ya da fikir oluşmuş değil. Kutoğlu, dalga enerjisi sistemi kurmanın yatırım maliyetinin gel-git ve rüzgar enerjisinden sonra üçüncü sırada yer aldığını ifade ediyor. Kutoğlu, herhangi bir dalga enerjisi sisteminin maliyetini karşılama süresinin 4-4.5 yıl, ekonomik ömrünün ise 25 yıl kadar olduğunu belirtiyor.

“YENİ MEGA PROJE OLABİLİR”

Türkiye’de dalga enerjisi alanında çalışan ve denizden elektrik üretebilen sistemler geliştiren Metin Ço-kan Enerji Turizm inşaat Makine Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. sahibi Metin Çokan, Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrili olmasının şans olduğunu ve bunun değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyor. 2001 yılında uluslararası patent enstitüsüne dalga enerjisi alanında geliştirdiği sistemin patentini almak için başvuran Çokan, uzun bir süre sistemine yatırımcı desteği bulamamış. Geliştirdiği sistem 2005 yılında Karadeniz Ereğlisi’nde denize indirildi. Deneme amaçlı çalıştırdığı sistem 5 megavatlık elektrik üretme kapasitesinde. Çokan sistemin 50 megavata kadar geliştirilebilir olduğunu ifade ediyor. Yaklaşık 1.5 milyon TL maliyetli sistemin istenilen megavatta enerji üretilebilir durumda olduğunu belirtiyor. Sistem hidrolik mekanizması nedeniyle minimum kayıplarla çalışıyor. Teknolojisi ise Metin Çokan’a ait. Çokan, yatırımcılar destek verir de bu sistemden elektrik üretilmeye başlanırsa istihdama da büyük katkı sağlayacağını söylüyor. Sistemi ise şu sözlerle anlatıyor:

“Bu sistemi iki yüz metreye üç yüz metrelik bir transatlantik gibi düşünün. Dalganın hareketiyle o gücü alarak, ona uyarak enerjisini kazanacak. Denizcilik Bakanlığı’nın vereceği koordinatlara göre veya uyduyla haberleşerek kendisini belli bir konumda tutuyor.”

Dünyanın yüzde 75’nin sularla kaplı olduğunu hatırlatan girişimci, gelecekte yaygınlaşacak en önemli temiz enerji kaynağının dalga enerjisi olacağını iddia ediyor. Enerji Bakanlığı’nm dalga enerjisiyle ilgili bir politikası olması gerektiğini savunan Çokan, bu politikayla Türkiye’nin ihtiyacı olduğu enerjinin birkaç katının rahatlıkla elde edilebileceğini savunuyor. “Bu bir zaman meselesi” diyen Çokan, dalga enerjisiyle ilgili çalışmalara bugün başlanması halinde 20 yıl sonra Türkiye’nin tüm ihtiyacının karşılanabilir seviyeye gelineceğini belirtiyor ve sözlerim şöyle sürdürüyor: “Dalga enerjisinin mega proje olduğuna inanıyorum. Sistemi üretip çalıştırdıktan ve enerji ihtiyacımızı karşıladıktan sonra teknolojiyi yurtdışma satabilir hale geliriz. Binlerce ada ülkesi müşterimiz olacak. Bu bir yarış. Bayrak taşıyıcılığını biz yapmalıyız.’

“POTANSİYELİN FARKINDALAR”

Dalga enerjisi konusunda umut verici bazı adımlar atılıyor. Geçtiğimiz günlerde Zonguldak’ta AvustralyalI bir firmayla pilot bir dalga enerjisi tesisi kurulması için bir protokol imzalandı. BAKKA Strateji Geliştirme ve Programlama Birimi Bölüm Başkam Mehmet Çetinkaya protokolle birlikte hayata geçirilecek projeyi şu sözlerle anlatıyor:

“Proje birkaç aşamadan oluşuyor. Nihai olacak şey bunu ticari olarak ölçeklendir-mek. Avustralya’da üretilen sistemin montajı Zonguldak’ta yapılacak. Sistemin üretilmesi, taşınması ve kurulmasının yaklaşık 400 bin dolarlık bir maliyeti var. Bu maliyet bir enerji firması olan AvustralyalI şirket tarafından karşılanıyor.”

Çetinkaya, “Ölçek büyüdüğü zaman standart maliyetleri aşağıya çekebileceğiz. Şu an dalgadan enerji üretiminde bir teşvik yok. O sebeple bir fiyat öneremiyoruz. 5-6 dolar/cent bile olabilir. YEKA (Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları) teşvikleri kapsamına dalga enerjisi de alınırsa 13.3 dolar/ cent garanti edebiliriz. Bu proje devletin bakış açısını ve bu işin uygulanabilir olup olmadığını görmek için önemli olacak. Bakanlığın strateji belgelerinde 2023’e kadar dalga enerjisinde sıfır üretim öngörülüyor. Biz ise üretim yapabileceğimizi ispat etmek istiyoruz” diyor.

Dalga potansiyelimiz

Marmara Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü öğretim görevlileri Mustafa Sağlam ve Tanay Sıdkı Uyar’ın “Dalga Enerjisi ve Türkiye’nin Dalga Enerjisi Teknik Potansiyeli” makalesine göre Türkiye’de bölgelerin dalga enerji potansiyelleri şöyle…

Dalga enerjisinin artıları/eksileri

Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu dalga enerjisinin avantajları ve dezavantajları konusunda şu bilgileri veriyor…

• Güneş ve rüzgar enerjisinden çok daha az kurulum alanına ihtiyaç duyar. Denizde kurulduğu için karada yer arama problemi olmaz.
• Yenilenebilir enerji kaynakları arasında doğaya en zararsız olanıdır denilebilir.
• Dalga olduğu sürece gece gündüz elektrik üretilebilir.
• Elektrik şebekesinin olmadığı uzak alanlara elektrik götürülebilir.
• Teknik açıdan doğru yöntemin ve lokasyonun seçimindeki güçlükler Tuzlu suyun neden olabileceği korozyon etkileri Deniz trafiğini olumsuz etkileyebilir.
• Yanlış teknik seçildiğinde görüntü ve gürültü kirliliği yaratabilir.

Yatırım için iş alanları ve sektör arayanlar için yeni iş fikirleri paylaşımlarımıza devam edeceğiz bizi takipte kalın.

EDA GEZMEK