Dijital Dönüşüm ve Finans Sektörü

Pandemi döneminde değişen tüketici alışkanlıkları ve ihtiyaçlarıyla birlikte Türk bankacılık sektöründe de ezberler bozuldu. Eskiden banka şubesini tercih eden müşteriler artık dijital kanalların rahatlığına alışınca aktif dijital bankacılık müşteri sayısı 90 milyonu aştı.

Dijital Bankacılığı Sevdik

Ayfer Arslan / PARA ; SÜRDÜRÜLEBİLİR gelecek için dijitalleşmenin ve akıllı teknolojilere yapılan yatırımların önemi tartışılmaz. Son yıllarda dijital dönüşümün en çok yaşandığı sektörlerin başında ise finans sektörü geliyor.

Sektörde geleneksel iş yapış şekilleri, tüketici davranışları ve beklentiler hızla değişiyor. Yeni nesil ödeme sistemleri, geleneksel bankacılığı arka plana iterken, bankacılık sektörü büyük veri ve yapay zekayı kullanarak verimliliği artırıyor. Hedef ise sürdürülebilir bir yaşam yolunda müşterilerin beklentilerini en iyi şekilde karşılamak…

İşte bütün bu beklentilere, pandemi ile birlikte hızlanan dijitalleşme yatırımlarını da eklersek; sektörde dijital bankacılığın ön plana çıktığı gözleniyor. Çünkü dijital bankacılığın gelişimi hem bankalara hem müşterilere büyük avantaj sağlıyor.

Müşteriler şubeye gitmeden cep telefonu, tablet ve bilgisayar aracılığı ile dijital kanallardan 7/24 hizmet alabilirken, bankaların da operasyonel açıdan iş yükü azaldı. Doğal olarak; bu ‘kazan-kazan’ ilişkisi sonucu, eskiden şubeden yapılan hesap açılışı, havale, EFT, kredi kartı veya fatura ödeme gibi işlemler giderek dijital kanallara kayıyor.

Müşteri tercihlerinde yaşanan değişim, şube dışı alternatif dağıtım kanallarının kullanım oranlarına da yansımış durumda. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre, dijital bankacılık kanallarını kullanan banka müşterilerinin sayısı giderek artıyor. Eylül 2022 tarihli verilere göre, bireysel ve kurumsal dahil toplam aktif dijital bankacılık müşteri sayısı 90 milyon 579 bin kişne ulaştı.

Bu sayının 2 milyon 845 bin kişisi sadece internet bankacılığı işlemi yaparken, 78 milyon 294 bin kişi ise sadece mobil bankacılık işlemi yapmış. Hem internet hem mobil bankacılık işlemi yapan kullanıcı sayısı ise 9 milyon 440 bin civarında. Aktif dijital bankacılık müşteri sayısını geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırdığımızda yuzde 23 lük artış ile 17 milyon 139 bin kişinin daha dijital kanallara kaydığı gözleniyor.

Orta Yaş Grubunun İlgisi

Dijital bankacılık kanallarını kullanan müşterilerin profilini incelediğimizde ise daha çarpıcı sonuçlar karşımıza çıkıyor. Ocak-Eylül 2022 dönemi içinde aktif bireysel dijital bankacılığı kullananların yaş grupları bazında dağılımında ilk sırayı 34 milyon 240 bin kişi ile 36-55 yaş grubu alıyor.

Bunu. 23 milyon 583 bin kişi ile 26-35 yaş grubu, 16 milyon 416 bin kişi ile 18-25 yaş grubu izliyor. Cinsiyet açısından baktığımız zaman ise aktif bireysel dijital bankacılık müşterilerinin yüzde 66’sını erkekler. yüzde 34’ünü ise kadınlar oluşturuyor.

Bankacılık sektörü temsilcilerine göre dijital kanallara olan müşteri ilgisi gelecek dönemde de devam edecek. Çünkü özellikle pandemi döneminde virüs endişesiyle banka şubesine gitmek yerine internet bankacılığı ve mobil bankacılık gibi kanallara yönelen müşteriler artık zaman ve mekan bağımsız bu kanalların rahatlığı ve konforuna alıştı.

Üstelik gelişen yeni finansal teknolojiler ile bankacılık hizmetlerine erişmek günümüzde daha kolay. Eskiden sosyalleşmek amacıyla banka şubesini tercih eden orta yaş ve üstü grubun bile online kanallara yönelmesi aslında pandemi süreci atlatılmasına rağmen müşteri tercihlerindeki değişimin önemli bir göstergesi. Zaten Türk bankacılık sektörü de uzun yıllardır teknolojik alt yapıya yaptıkları yatırımlar ile bu sürece ve dönüşüme çoktan hazırdı.

Uzaktan Bankacılık

Tabii dijital dönüşüm sürecinde ekonomi otoritelerinin ve yasal düzenlemelerin de önemli bir payı ve rolü var. Finans sektörünün üst kurulu Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) gerek ülkemiz gerek dünyadaki değişimi yakından takip ederek çıkardığı düzenlemeler ile sektöre son yıllarda yeni ufuklar açıyor.

Mart 2020 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanan “Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Yönetmeliği” sektördeki dijital dönüşümün öncüsü niteliğindeydi. BDDK bu yönetmelik ile gelişen teknolojik ihtiyaçlara bağlı olarak bilgi güvenliği yönetimi ve bilgi sistemleri yönetişimi gibi hususlarda yeni kurallar ve ilkeler getirmişti.

Mayıs 2021 tarihinden itibaren ise uzaktan kimlik tespiti ile müşterinin banka şubesine gitmesine gerek kalmadan müşteri kaydının oluşturulmasına imkan sağlandı. Böylece bankacılık literatürüne ‘uzaktan bankacılık‘ terimi eklenerek bu süreç iyice hızlandı.

Devrim Niteliğinde Karar

Dijital bankacılığa artan ilgi, ister istemez yeni bankacılık modellerini de gündeme getiriyor. BDDK’nın sadece dijital kanallar üzerinden hizmet veren, şubesiz bankaların faaliyet esaslarına ilişkin hazırladığı ‘Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik’ geçen yılsonu Resmi Gazete de yayınlanmıştı.

Dijital bankacılığın faaliyet esaslarını belirleyen ve 1 Ocak 2022’den itibaren yürürlüğe giren yönetmelik ile bankacılık hizmetlerine erişimin kolaylaşması ve finansal kapsayıcılığın artırılması hedefleniyor. Yönetmeliğe göre, dijital bankalar, mevduat ya da katılım bankası olmalarına göre kredi kuruluşlarının gerçekleştirebileceği tüm faaliyetleri yerine getirebilecek.

Bankacılık çevrelerinde devrim niteliğinde bir karar olarak değerlendirilen bu yönetmelik, ülkemizin finans sektörü ve fintek ekosisteminin gelişimi açısından da önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor. Şube olmaksızın sadece dijital kanallar üzerinden hizmet verecek bu bankaların hayatımıza girmesi, servis bankacılığı yoluyla inovatif sayısız iş modeline de imkan sağlayacak.

Bir Bankanın Gücü!

EY Türkiye Finansal Hizmetler Sektör Lideri Levent Atakan’a göre, eskiden bir bankanın gücü; şube sayısı ile doğru orantılıydı. Günümüzde tamamen dijitalleşmiş şubeler ve internet işlem hızları çok daha önemli bir ayrıştırıcı güç haline geldi.

2000’li yılların başında Web2.0 teknolojileriyle başlayan etkileşimli internetin, bankacılık sektöründe de oldukça hızlı bit gelişim gösterdiğine işaret eden Atakan, sözlerine şöyle devam ediyor. “İlk zamanlar fatura ödemeleri ve günlük işlemler için kullanılan internet bankacılığı, günümüzde uzun vadeli kredilerden finansal piyasa işlemlerine kadar oldukça geniş bir kullanım alanına sahip.

Bu alanın gelecekte genişleyeceğini söylemek yanlış olmayacaktır. Hiç kuşkusuz, bankacılıkta güven ve hız oldukça önemli iki konu başlığı ve bu başlıkları teknolojiyle bir araya getirebilmek, gelecekte bankacılık sektörünün ayrıştırıcı gücu olmaya devam edecek.”

Ayfer Arslan / PARA