Dış açıkta daralma dönemi

Ekonomik Güven Endeksi ağustosta özel koşullar nedeniyle geriledi. Dış açık ise temmuzda yüzde 32 daraldı. Uzmanlar iki verinin de önümüzdeki aylarda daha normal seyre döneceği görüşünde…

KÜRESEL piyasalar ABD’den gelen verileri dikkatle takip ediyor. Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz kararı açısından veriler önem taşıyor. Piyasalarda bu açıdan temkinli bir seyir izleniyor. Dünya ekonomisinin diğer bir motoru olan Çin’de ekonomiyi üretim ve ihracat bazlı bir yapıdan iç tüketim ve hizmetler bazlı bir yapıya dönüştürme çabaları sürüyor. Japonya’da ekonomiyi canlandırma çabalarına karşın veriler büyüme görünümünün halen negatif olduğunu gösteriyor. Avrupa Birliği tarafında da ekonomik görünüm çok olumlu değil. İngiltere merkezli Markit Economics tarafından hazırlanan son çalışmaya göre Euro Bölgesi’nde büyüme son bir buçuk yılın en düşüğünde, ivmedeki düşüş hızlı büyümeyi teşvik etmeye çalışan Avrupa Merkez Bankası yetkililerini endişelendiriyor. Dışarda genel olarak ‘bekle-gör’ denilebilecek temkinli bir hava var. Bunun da en büyük nedenini FED’in bu yıl içinde faiz artırımı yapabileceğine yönelik beklentiler oluşturuyor.

içeride ise Cerablus operasyonunun etkisi sürüyor. Ancak piyasalarda ilk günlerdeki yüksek tansiyon yerini daha ılımlı bir havaya bırakmış durumda. 15 Temmuz sonrası yaşanan travmanın piyasaların yanı sıra tüketiciler ve reel sektör üzerindeki etkileri hissediliyor. Geçen hafta açıklanan Ekonomik Güven Endeksi düşüşe işaret etti. Tüketici güveniyle reel kesim güveninin yanı sıra üç büyük lokomotif sektördeki güven endekslerinin bileşiminden oluşan Ekonomik Güven Endeksi ağustosta sert bir azalmaya işaret etti. Aslında bu düşüş sürpriz değil keza önceki hafta reel kesimde ve sektörlerdeki güven kaybıyla ilgili veriler açıklanmıştı. Buna karşın tüketici güveni uzmanların deyimiyle psikolojik sebeplerle yüzde 10’dan fazla artış gösterdi.

Temmuz ayma ilişkin dış ticaret dengesinde ise geçtiğimiz Ramazan Bayra-mı’nın etkisi önemli oranda hissedildi. Dokuz günlük bayram tatili nedeniyle hem ihracat hem ithalat azaldı. Bu dolaylı olarak dış ticaret açığında düşüşe neden oldu.

EKONOMİYE GÜVENDE BÜYÜK DÜŞÜŞ

TÜtK verilerine göre, Ekonomik Güven Endeksi ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 24.1 oranında azalarak 95.73 değerinden 72.66 değerine düştü. Endeks, böylece 2012’den beri en büyük aylık düşüşü kaydetti. Ekonomik Güven Endeksi’ndeki düşüş, hizmet sektörü, inşaat sektörü, reel kesim (imalat sanayi) ve perakende ticaret sektörü güven endekslerindeki düşüşlerden kaynaklandı.

Ağustos ayında Hizmet Sektörü Güven Endeksi 91.06 değerine, inşaat Sektörü Güven Endeksi 79.43 değerine, Reel Kesim (İmalat Sanayi) Güven Endeksi 103 değerine ve Perakende Ticaret Sektörü Güven Endeksi 101.19 değerine geriledi. Ağustos ayında Tüketici Güven Endeksi ise diğer endekslerin tersine 74.44 değerine yükseldi.

DIŞ AÇIK YÜZDE 32.5 DARALDI

TÜ1K ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre, ihracat 2016 yılı Temmuz ayında, 2015 yılının aynı ayma göre yüzde 11.5 azalarak 9 milyar 855 milyon dolar, ithalat yüzde 19.7 azalarak 14 milyar 643 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece temmuz ayında dış ticaret açığı yüzde 32.5 azalarak 4 milyar 788 milyon dolara düştü. İhracatın ithalatı karşılama oram 2015 Temmuz avında yüzde 61.1 iken, 2016 Temmuz ayında yüzde 67.3’e yükseldi. Temmuzda Avrupa Birliğinin ihracattaki payı yüzde 51.4’e çıkarken, yapılan ihracat, 2015 yılının aynı ayma göre yüzde 1.7 azalarak 5 milyar 69 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Diğer yandan geçen hafta Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından açıklanan verilere göre, ihracat ağustos ayında yüzde 6.9 artışla 11 milyar 157 milyon dolar oldu. İhracat 2016 yılının ilk sekiz ayında geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 3.1 azalışla 92 milyar 652 milyon dolara geriledi.

“TAKVİM, ALTIN VE ENERJİ”

Finansbank ekonomisti Deniz Çiçek, temmuzda dış açığın azalmasını sağlayan faktörleri takvim etkisinin yanı sıra altın ihracatı ve enerji ithalatı olarak açıklıyor. Temmuzda dokuz günlük bayram tatili nedeniyle eksik gün faktörüne dikkat çekiyor. Bu nedenle sanayi üretimi, ihracat ve ithalatın düşük çıktığını belirten Çiçek’e göre, ithalat miktar olarak daha fazla olduğu için oradaki düşüşün miktarı da daha fazla oldu. Bu durum da dış açığın büyük oranda daralmasına neden oldu. Deniz Çiçek Ekonomik Güven Endeksi’nin ağustostaki sert düşüşünü ise büyümenin yavaşladığının işareti olarak yorumluyor. Keza Çiçek, reel kesimde tüketici davranışının aksine kötüleşme olduğunu savunuyor.

PETROLÜN BAZ ETKİSİ

Kapital Fx Araştırma Uzmanı Enver Erkan, dış açıkta düşüş trendinin sürdüğüne dikkat çekerek bunu enerji ithalatındaki düşüşe bağlıyor. Erkan’a göre, 2015’in Temmuz ayında 3.05 milyar dolar olarak gerçekleşen eneıji grubu ithalatı, 2016 Temmuz ayında 2.1 milyar dolar oldu. Erkan petroldeki baz etkisinin sona ermesiyle beraber dış ticaret açığındaki yıllık bazda düşüşlerin de son bulacağını belirterek, 2016 yılının, bu avantajdan faydalandığımız son yıl olmasının kuvvetli bir ihtimal olduğu görüşünde. Erkan’ın 2016 yılsonu için dış ticaret açığı beklentisi 60 milyar dolar, cari açık beklentisi ise 39 milyar dolar.

“TURİZM KÖTÜLEŞTİRECEK”

Garanti Bankası ekonomisti Uğur Küçük de, dış açıkta bayram tatili etkisine dikkat çekiyor. İhracatın ve ithalatın birlikte düşmesinin dış açıkta sert daralma sağladığını belirtiyor. Küçük’e göre, temmuz ayı itibariyle cari açık dış açığın katkısıyla 24 milyar dolar civarına düşecek. Dış açık daralsa da turist sayısında ciddi azalma olduğunu vurgulayan Küçük, turizm gelirlerinde de ciddi düşüş olacağını ifade ediyor.

Ekonomik Güven Endeksi’nde yeni bir şey olmadığını kaydeden Uğur Küçük, üretimde yumuşak seyrin devam ettiğini bu yılın üçüncü çeyreğinde anlamlı bir yavaşlama göründüğünü belirtiyor. Küçük, “Tüketici güveninde 15 Temmuz’dan sonra kötüleşme oldu. Ancak siyasi açıdan birlik beraberlik mesajları olumlu algılandı. Doların 3 TL’nin altına tekrar gerilemesi da etkili oldu. Ancak üretim tarafında halen o kaygı çok atılamamış gibi görünüyor” diye konuştu.