Dış ticaret denge, enflasyon zirve arayışında
Yüksek kurun yarattığı olumlu ivmeyle artan ihracat dış ticareti dengeye getirdi. Ancak kur geçişkenliği ve baz etkisi nisanda enflasyona zirve yaptırdı. Ekonomistlere göre, dış dengede düzelme sürecek, enflasyon da hazirandan sonra düşüşe geçecek…
DÜNYA ekonomisinde yavaş ve sancılı toparlanma devam ediyor. İçeride ise Merkez Bankası’ndan gelen ölçülü faiz indirimi mesajı piyasadaki olumlu havayı güçlendirdi. Gösterge tahvil faizinde ve döviz kurunda düşüş eğilimi korunuyor. Öte yandan, nisan ayma ilişkin enflasyon verisi beklentilerin üzerinde geldi. Nisan ayında tüketici fiyatları (TÜFE) yüzde 0.88 olan piyasa ortalama beklentisinin oldukça üzerinde yüzde 1.34 arttı. Böylece, yıllık TÜFE enflasyonu yüzde 8.39’dan 9.38’e yükseldi. Bu dönemde, yurtiçi üretici fiyatlarındaki artış yüzde 0.09 olurken, yıllık bazda artış yüzde 12.98’e çıktı.
Önceki üç yıl nisan aylarında düşme eğiliminde olan gıda fiyatları, bu yıl yüzde 1.5 ile hızlı bir artış kaydetti. Böylece, yıllık gıda enflasyonu yüzde 10.4’ten 13.6’ya yükselerek, Kasım 2010 sonrası en yüksek seviyeye ulaştı. Aylık enflasyona en yüksek katkı, 0.9 puanla giyim ve ayakkabı fiyatlarından geldi.
Nisanda enflasyondaki olumsuz sürprizin en büyük nedeni kur geçişkenliği
oldu. Nitekim Merkez Bankası’nın enflasyon raporunda belirttiği gibi fiyatla-ma davranışlarının yarattığı ikincil etkilerin ve kurdan etkilenen kalemlerdeki fiyat artışının sürmesiyle, yıllık çekirdek enflasyon yüzde 9.3’ten Mart 2007 sonrası en yüksek seviye olan yüzde 9.7’ye yükseldi. Merkez Bankası 2014 yılı için enflasyon tahminini 1 puan artırarak yüzde 7.6’ya çıkardı.
ARTAN KUR DENGEYİ SAĞLIYOR
Döviz kurunda yılın ilk aylarında ya şanan artış ihracatta ivme yaratırken dış ticaret dengesinde beklenen olumlu etkisini göstermeye başladı. Nitekim, TÜIK verilerine göre, ihracat 2014 Mart ayında,
2013 yılının aynı dönemine göre yüzde 12.4 artarak 14 milyar 748 milyon dolar, ithalat ise yüzde 3 azalarak 19 milyar 943 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece mart ayında dış ticaret açığı yüzde 30.1 azalarak 7 milyar 437 milyon dolardan 5 milyar 195 milyon dolara düştü, ihracatın ithalatı karşılama oranı 2013 Martında yüzde 63.8 iken, 2014 Martında yüzde 73.9’a çıktı. Bu arada ihracattaki artış trendi nisanda da devam etti.
Ekonomistler dış ticaret dengesindeki iyileşmenin bundan sonra da sürmesini beklerken enflasyonun baz etkisi nedeniyle haziran itibariyle düşüşe geçeceğini öngörüyor. Uzmanlara göre, küresel ekonomideki toparlanma, iç talepte ılımlı seyir ve TL’deki değer kaybı dış dengeyi olumlu etkileyecek.
“DARALMA BEKLİYORUZ”
ING Bank Başekonomisti Muhammet Mercan, marttaki dış ticaret verilerinde altın ticaretinin etkisine dikkat çekiyor. Mercan’a göre, mart ayında altın ithalatı yüzde 3 azalarak 19.9 milyar dolara gerilerken, altın ihracatı ise yüzde 12.4 artışla 14.7 milyar dolara yükseldi. Son üç ayda dış ticaret dengesini yeniden olumlu etkilemeye başlayan kıymetli maden ticareti dışarıda bırakıldığında düzelme sınırlı kalsa da,
2014 başından bu yana devam eden iyileşme eğilimi korundu. Dolayısıyla altın ticaretinin geçen yıl genelinde dış ticaret dengesi üzerinde görülen bozucu etkisi ortadan kalktı. Tüm bu gelişmeler ışığında 2014 yılında dış ticaret açığında önemli bir daralma öngörülüyor.
Enflasyonla ilgili ise Muhammet Mercan, beklentilerin üzerinde gelen nisan rakamının sıkı parasal duruşunu koruyacağını belirten Merkez Banka-sı’nın görüşünü desteklediğini söylüyor. Mercan’a göre, enflasyon mayıs ayında tepe noktasına ulaştıktan sonra haziran itibariyle düşüşe geçecek.
“ALTINA DİKKAT!”
Garanti Bankası Başekonomisti Ni-han Ziya Erdem ise, dış ticaret denge sinde altın ticaretinin etkisine dikkat çekiyor.
Erdem’e göre, 2013 yılı son çeyrekteki 2.8 milyar dolarlık net altın ithalatı, yılın ilk çeyreğinde 1.65 milyar net altın ihracatına döndü. Dış ticaret verileri altın hariç incelendiğinde, ihracattaki hızlanmanın ve ithalattaki yavaşlamanın toplam rakamların işaret ettiğinden daha zayıf olduğu görülüyor. Bu gidişatla cari işlemler açığının mart ayında yaklaşık 3 milyar dolar olmasını, 12 aylık açığın da şubat ayındaki 62.2 milyar dolardan 59.5 milyar dolara gerilemesini bekliyor. Erdem’in 2014 sonu için tahmini ise 46.6 milyar dolar.
Nihan Ziya Erdem genel enflasyonun ise haziran itibariyle düşüş eğilimine gireceğini ancak düştüğü seviyede gıda enflasyonunun belirleyici olacağını savunuyor. Erdem’in enflasyon konusunda yılsonu tahmini ise yüzde 7.5.
“HAZİRANDA DÜŞECEK AMA…”
Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı ise, küresel ekonomide toparlanma, iç talepte ılımlı seyir ve TL’de yaşanan değer kaybı gibi unsurlar doğrultusunda, dış dengedeki iyileşme beklentisinin devam ettiğini söylüyor. Tokalı, 2013 yılını 99.8 milyar dolarlık açıkla bitiren Türkiye ekonomisinin, 2014 yılında dış açık miktarının 87 milyar dolara gerileyeceğini tahmin ediyor. Bu doğrultuda da, cari açığın 46 milyar dolara gerileyeceğini ifade ediyor.
Tokalı, yıllık enflasyonun mayıs ayında, düşük bazın etkisiyle bir miktar daha yükselebileceğini ancak haziran ayından itibaren beklenen düşüş hareketinin hızıyla ilgili belirsizliklerin olduğunu söylüyor. Tokalı, yılsonu için yüzde 8.2 olan tahminlerini korumakla birlikte yukarı risklerin bulunduğunu da kaydediyor.
