Doğal gazın dökmesine 1,2 milyar TL harcanıyor

Doğal gaz boru hattının ulaşmadığı yerlerde kullanılalı dökme doğal gaz tüketiminin bu yıl 800 milyon m3’e çıkacağı tahmin ediliyor. Boru hattının yayılması pazarı olumsuz etkilese de, yeni açılan işletmeler ile katı ve sıvı yakıt kullanan işletmelerin dökme doğal gaza yönelmesi bunu telafi ediyor. Doğal gazm otomotiv yakıtı olarak kullanılmasıyla pazarm daha da büyümesi bekleniyor.

Bugün Türkiye’nin 72 ilinde doğal gaz kullanılıyor. Doğal gaz boru hattının ulaşmadığı orta ve büyük ölçekli sanayi ve ticari işyerleri ise dökme doğal gaz kullanmayı tercih ediyor. Dökme doğal gaz pazannda iki farklı ürünün satışı gerçekleştiriliyor: Doğal gazın sıvı hali olan sıvılaştırılmış doğal gaz (li-quefied natural gas: LNG) ve doğal gazın yüksek basınç altında sıkıştırılmış hali olan sıkıştırılmış doğal gaz (compressed natural gas: CNG). Bu pazarın büyüklüğü ise 1,2 milyar TL olarak tahmin ediliyor.

Türkiye’de LNG pazarında ilk ticari uygulamalar 2003 yılında, CNG pazannda ise 2004 yılında başladı. En fazla LNG ve CNG ürünü kullanan sektörler demir-çelik, cam, seramik, gıda, turizm, tarım ve hayvancılık. Bu sektörler, temiz yakıt olması ve işletme kolaylığı gibi nedenler yüzünden bu ürünleri tercih ediyor. Yasal mevzuat gereği bu ürünlerin konutlarda gaz sayacı üzerinden satışı ve dağıtımı ise mümkün değil.

TÜKETİM ARTIYOR

Enerji Piyasası Düzenleme Kuru-mu’nun (EPDK) 2013 yılı verilerine göre, Türkiye’de 643 milyon m.3 LNG, 52 milyon m3 CNG tüketildiği görülüyor. Bu rakamın bu yılın sonunda toplamda 800 milyon m3’e ulaşacağı tahmin ediliyor. Doğal gaz boru hattının yayılımı dökme doğal gaz pazarındaki tüketimi olumsuz etkilese de, Türkiye’deki büyümeye paralel olarak açılan yeni işletmeler ile katı ve sıvı yakıt kullanan işletmelerin dökme doğal gaz kullanımına yönelmesi bunu telafi ediyor. Her iki ürün de, ağırlıklı olarak, gelişmişlikleri ve ekonomik büyüklükleri nedeniyle Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde kullanılıyor.

LPG’NİN YERİNİ ALDI

Dökme LNG pazarında îpragaz, Aygaz Doğal Gaz, OMW, Akpet Gaz, Aytemiz Gaz, Orcan, Enerji Grup, So-car ve Habaş olmak üzere toplam dokuz şirket hizmet veriyor. Dökme CNG pazarında ise Habaş, Akpet Gaz, Naturel Gaz, Albe Gaz ve yerel firmalar dahil 10’a yakın şirketin faaliyeti var. Naturelgaz, sektörün yaratıcısı olan ve işe ilk giren şirketlerden biri. Naturelgaz Satış Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Burak Ataman, Türkiye’deki dökme endüstriyel pazarının gelişiminin fuel oil ile başlayıp LPG ve son olarak da LNG kullanımıyla devam ettiğini söylüyor. Ataman, 2007 yılından itibaren ise dökme CNG pazarının diğer enerji türlerinin yerini almak üzere gelişmeye başladığını anlatıyor.

Burak Ataman, 2007 yılından beri bu sektörde hizmet verdiklerini ve bugün 100 milyon TL’yi aşan cirolarının büyük bir bölümünün dökme satışlardan elde edildiğini belirtiyor. Ataman, asfalt plentleri, gıda gibi mevsimlik müşterilerin yanı sıra sürekli kullanımı olan sanayi işletmelerinin de müşterileri arasında olduğunu ifade ediyor.

YEDEK ENERJİ KAYNAĞI

Burak Ataman, şirketlerle nasıl çalıştıklarını ise şöyle anlatıyor: “Tüm Türkiye’ye dağılmış 14 dolum tesisinde, doğal gaz boru hattından alınan doğal gaz 200 bar basınç altında tüplere doldurularak kullanıcı işletmelere ulaştırılıyor. 7/24 esasına göre çalışıyoruz. Büyük oranda bir lojistik şirketi gibi çalıştığımızdan zamanında teslimat, mesafeler ve müşterimizin kullanım miktarları çok hassas çalışılıp hesaplanarak eksiksiz gaz sevkiyatının yapılması sağlanıyor.”

Dökme doğal gaz pazanna son giren oyunculardan olan Albegas, Era Şirketler Grubu bünyesinde, 2012 yılından bu yana CNG pazarında aktif olarak hizmet veriyor. Doğal gaz hattının bulunduğu noktalarda da hizmet verdiklerini söyleyen Era Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Alpay Ünal, dökme doğal gazın bu noktalarda yedek enerji kaynağı olarak kullanıldığını belirtiyor. Ağırlıklı olarak otel, restoran, cafe ve küçük işletmelere hizmet verdiklerini söyleyen Ünal, pazann geleceğiyle ilgili beklentilerini ise şu sözlerle paylaşıyor:

“işletmeler dökme LPG’nin pahalılığından CNG’ye geçiş yapıyor. Yine bazı işletmeler dağıtım şirketlerinin dağıttığı I boru hattından gaz kullandığı halde yedeklemek için bizler-den CNG kullanıyor. Tüm bunlar her geçen gün pazarın genişlemesine neden oluyor.

Aynca doğal gaz boru hattına uzak olan işletmeler bizim pazar payımızı artırıyor.”

GELECEK OTOGAZDA

Dökme doğal gazın sanayi ve ticari işletmelerdeki konvansiyonel kullanımının dışında önemli bir diğer kullanım alanı da motorlu araçlarda yakıt olarak kullanılması. Sıvılaştırılmış ve Sıkıştırılmış Doğal Gazcılar Demeği Başkanı Eyüp Aratay, “Gelecekte taşınabilir doğal gazın otomotiv yakıtı olarak kullanımı Türkiye’de de daha sık konuşacağımız bir uygulama olacak” diye konuşuyor. Aratay, bu anlamda oto i doğal gaz istasyonlannın yaygınlaşacağını söylüyor.

Bu konuda çalışmalara başlayan şirketler de var. Örneğin Albegas’m Antalya’da yapımı devam eden ve bir aya kadar açılışını gerçekleştireceği bir oto doğal gaz istasyonu bulunuyor. Bunu takiben şirketin dört istasyonu daha yine aynı bölgede hizmete girecek. Şirket, 2015 yılında ise Kars’tan yola çıkan CNG’li bir aracın Edirne’ye kadar Albe istasyonlanndan yakıt ikmali yaparak gidebilmesini sağlamayı hedefliyor.

LNG’NİN NAKLİYESİ DAHA KOLAY

Dökme doğal gaz sektöründeki şirketler, LNG’yi, Botaş’ın Tekirdağ Marmara Ereğlisi’ndeki terminali ile Egegaz’ın İzmir Aliağa’daki terminalinden temin ediyor. Sıvılaştırılmış ve Sıkıştırılmış Doğal Gazcılar Derneği Başkanı Eyüp Aratay, nakliye konusunda şunları söylüyor:

“Dökme LNG sıvı olarak taşınabilmesi nedeniyle ve nakliye maliyetlerinde CNG’ye göre avantajlı olduğundan, bu iki LNG terminalinden temin edilen ürün Türkiye’nin her iline ulaştırılabiliyor. Türkiye’nin en doğusundaki bir tüketiciye LNG’nin ulaştırılması iki gün sürüyor. Tüketicilerin LNG depolama sistemlerinde bulunan uzaktan seviye kontrol sistemleri sayesinde çoğu zaman lojistik planlamalar LNG şirketleri tarafından otomatik olarak sağlanıyor. CNG ise gaz fazında taşınması nedeniyle nakliye maliyetleri yüksek olan bir ürün. Bu nedenle bir CNG dolum tesisinden temin edilen ürünün o dolum tesisine pratikte en fazla 200 km uzaklıktaki bir tüketiciye ulaştırılması söz konusu. Bu nedenle tüketim potansiyeli olan her bir coğrafyada CNG dolum tesisi oluşturulması gerekiyor.”