Dolar Kur’undaki Yükselme Zamlara Neden Oluyor
TL’nin son 15 gündür dolar karşısında gerileyişi reel sektörün planlarını alt üst etti. Birçok firma kur zammı yapmamak için direniyor ama doların 2.4’ü görmesi durumunda fiyat ayarlamasının kaçınılmaz olduğu söyleniyor…
BUGÜNLERDE doların ateşi sönmüyor. Kur, 2.2826’yı gördü. Bu değişim reel piyasanın hesaplarını da altüst etti. Ağırlıklı olarak dolarla ithalat yapan birçok sektörün temsilcisi zaten kurlardaki oynaklık nedeniyle son bir yıldır ithalatı azaltmıştı. Birçok işadamı doları bu dönemde 2.100-2.150 aralığında öngörüyor ve hesaplarım ona göre yapıyordu. Ancak doların yılsonu öngörülerindeki 2.3 rakamına şimdiden ulaşması, reel sektörü yeniden planlama yapmaya itti. Dönemsel ithalatlarını doların gevşeyebileceği beklentisiyle bir ay öteleyenler olduğu gibi, kur farkını fiyatlara yansıtmamak için bekleyenler de var. Birçok sektör temsilcisi doların 2.4 lirayı görmesi durumunda kur zammının kaçınılmaz olduğunu ifade ediyor.
“ZAM YAPMAK KOLAYCILIK”
Safari Tekstil, Gossard, Lovable, DIM’in de aralarında bulunduğu 28 iç giyim ve çorap markasının Türkiye distribütörü olan Safari Tekstil’in Yönetim Kurulu Başkanı Ratip Veysi, böylesi ortamlarda hemen zam yapmanın kolaycılık olduğunu düşünüyor. AVM’lerdeki 15 Glinge-rie mağazalarında satılan ürünlerin yüzde 20’sini dolar, yüzde 20’sini sterlin, yüzde 60’ını da euro ile ithal ettiklerini belirten Veysi, doların yılsonunda 2.15 olmasını öngördükleri bilgisini verdikten sonra doların önümüzdeki dönemde gevşeyeceğine inandığını da sözlerine ekliyor. Veysi şu değerlendirmeyi yapıyor: “Dolardaki yüzde 6’lık artışı, yıllık yüzde 10’luk ciro artışı ve verimlilikle süb-vanse edebilirsiniz. Biz hazır giyimde öyle yapıp, zam yapmamayı tercih ediyoruz. Bir başka şirketimiz kanalıyla da reçine, tel emaye gibi kimya ürünleri ithal ediyoruz. Oradaki fiyatlamayı direkt dövizle yaptığımız için sorun yaşamıyoruz.”
“İYİ Kİ İŞLER HIZLANDI”
Zücaciye zinciri Esse’nin Yönetim Kurulu Başkanı Semih Şeftali, eylülün ortasından itibaren perakendenin hızlandığını, bu nedenle kurdaki artışın bir ölçüde tolere edilebildiğini söylüyor. Esse, geçen yıl eylül ayında yaptığı bütçesini, yılbaşında yeniden revize etmiş. Bu nedenle de doları yıl sonunda 2.4 lira olarak öngörmüş. Öyle olunca da doların eylül ayında geldiği 2.3 seviyesi nedeniyle ithalatında sıkıntı yaşamamış. Şeftali, zücaciye sektörünün ithalatının şubat-mart ve ağustos-eylül aylarında tavan yaptığını vurguluyor. Şeftali, “Doların yükseldiği bu dönemde teslim aldığımız ürünlerin siparişini nisan ayında vermiştik. Bu seviyeleri öngördüğümüz için olumsuz etkilenmedik. Ancak maliyetlerimiz yükseldi. Fiyatlara yansıtmak da kolay olmuyor, kurdaki her yükselişi fiyatlara yansıtmaya çekiniyoruz” diyor.
“KONTROLLÜ İTHALAT”
Doların geçen yıl aralık ayından itibaren artışı bazı firmaların ithalatı azaltmasına da neden oldu. Tüm Gıda ithalatçıları Derneği (TÜGİDER) Başkanı ve Ata Dış Ticaret Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Manav, Güney Amerika’dan yılda 40 bin ton muz ithal ederken bunu son bir yılda 20 bin tona indirmiş. Muza kilo başına konulan 2 TL vergi ve kurlardaki artışnı talebi azalttığını belirten Mustafa Manav, ithalatı azaltma nedenini ise şöyle açıklıyor:
“Bizim getirmediğimiz muzu başkaları getiriyor, para kazanıyor. Biz kayıtlı çalışan firma olduğumuz için bu seviyelerden ithalat yapmamız zor. Muzu getirip Mustafa Manav TL fiyat koyup marketlere satıyoruz. Marketlerden de paramızı en iyi ihtimalle iki ay sonra alabiliyoruz. Üstelik bir de kilo başına 2 TL vergi var. Fiyat artınca bir kesim tüketici alımı kesiyor. Bu nedenle ithalatı yarı yarıya azalttık.”
Haftalık ithalatlarının devam ettiğini belirten Manav, doların 2.4’ü görmesinin muzun kilosuna 150 kuruş zam olarak yansıyacağını vurguluyor. Bunun da toptancı açısından büyük bir rakam olduğunun altını çizen Manav, bu nedenle içinde bulunulan dönemde kontrollü hareket ettiklerini vurguluyor.
“ZAM OLUNCA TALEP DÜŞÜYOR”
Türkiye’nin önde gelen oyuncak ithalatçılarından olan Var-dem Oyuncak’m Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Varlık da bu dönem Uzakdoğu’dan siparişlerini yüzde 50 oranında azaltmayı planlıyor. Doların yükselişinin çok hızlı olduğunu belirten Varlık, şu değerlendirmeyi yapıyor: “Ekimin 16’smda Çin’de olacağız. Hem fuar var, hem de üreticilerle görüşeceğiz. Siparişleri yüzde 50 azaltacağız. Zaten okul sezonu olan bir ay bizim için durağan geçiyor. Dolarda her yıl yüzde 10 artış öngörmüştük. Geçen ekimden bu yana yüzde 15 artış oldu.
Çin’de de fiyatlarda yüzde 3-4 artış var. Bunun üstüne kur zammı da eklenince yıllık yüzde 20 oranında fiyatları artırmak gerekiyor. Müşteriler fiyat artışı nedeniyle çocuklarına oyuncak alamıyorlar. Talebi artırmak için karımızdan fedakarlık ediyoruz. Her geçen gün 3-6 yaş arası eğitici oyuncakların satışı azalıyor. Bu grup oyuncaklardaki yüzde 18 KDV kaldırılmalı. Eski malların fiyatını artıramıyoruz çünkü öyle bir alım gücü yok. Biz doların yılsonunda 2.3 olacağını tahmin etmiştik ama şimdiden bu seviyelere ulaştı bile.”
İTHAL İÇECEKLERE ZAM
Birçok alkollü içecek markasının Türkiye temsilcisi olan Pernod Ricard İstanbul şirketi yıllık 50 milyon dolarlık ithalatının yüzde 10’unu dolarla yapıyor. Meksika’dan tekila, Küba’dan rom getirdiklerini belirten Pernod Ricard İstanbul Genel Müdürü Selçuk Tümay, kurlardaki artışların karlılıklarım olumsuz etkilediğini söylüyor. Doların 2.40-2.45 seviyelerinde fiyat ayarlamasının kaçınılmaz olacağını söyleyen Tümay, “Zaten altı ayda bir vergiler nedeniyle fiyat ayarlaması yapıyoruz. Dolar kuru artarsa bunu da fiyatlara yansıtmak zorunda kalacağız” diye konuşuyor.
Yüksel MERMER / Mermerler Otomotiv Yön. Kurulu Başkanı
Doların gevşemesini bekliyoruz
Çinli otomobil markası Chery’i 2006’dan beri Türkiye’ye getiriyoruz. Doların bu kadar hızlı artması dolarla iş yapanları sıkıntıya sokar. Ancak piyasa doların bir miktar gevşemesini bekliyor.
Biz bu dönem çok fazla otomobil ithalatı yapmıyoruz ama yedek parçalan devamlı getiriyoruz. Bunu yaparken kuru sabitliyoruz. Yeni modelleri gelecek yılın başında getireceğimiz için bu kur artış dönemini biraz da şanslı atlatıyoruz. Bence Merkez Bankası’nın dolara müdahale etmesi lazım. Önümüzdeki yıl seçim yılı. Canlılık için doların aşağı gelmesi şart. Aslında biz bu dönem doların 2.100-2150 olacağını öngörmüştük ancak tutturamadık. Bu nedenle ortada kar varsa o da gidiyor.
Haşan İPEK / Rubenis Yön. Kurulu Başkanı
“Volatilite sıkıntı yaratıyor”
Deniz ürünleri konusunda dünyanın ikinci büyük üreticisi Bestvvay’in Türkiye distribütörüyüz.
Şirketimiz spor malzemelerinden kırtasiye ürünlerine kadar 6 bin çeşidi Türkiye’ye getiriyor. Ağırlıklı dolarla ithalat yapıyoruz. Yıllık ithalatımız 30 milyon doları buluyor. Aslında biz doların bu derece yükseleceğini beklemiyorduk. Çok sert iniş ve çıkışlar bizler için iyi olmuyor. Adım adım çıksa sıkıntı olmayacak. Her hafta gümrükten mal çekiyoruz. Fiyatlandırmayı TL ile yapıyoruz. Eğer dolar geri gelmezse kasım ayının ortalarında fiyat ayarlaması yapmak zorunda kalacağız. Bence dolar yılsonunda 2.4’ü görmez. Yılı 2.320-2.380 bandında bitirir diye tahmin ediyorum.
RAHİME BAŞ UÇAR
