Dünya’nın Sıcaklığı Uygun Sıcaklıkta Nasıl Sabit Kalıyor?
Oluşumundan Sonra Hızlı Bir Şekilde Soğuyan Dünya’nın Sıcaklığı Yaşamın Devam Etmesine Uygun Sıcaklıkta Nasıl Sabit Kalıyor?
Yaklaşık 3,5 milyar yıldır canlı hayatın devam ettiği Dünyanın -uzayın sıcaklığı mutlak sıfıra hayli yakındır- jeolojik ve biyolojik olarak canlı kalmasmı sağlayan iki büyük enerji kaynağı var. Bunlardan biri aşırı sıcak çekirdeği, diğeri ise Güneş.
Bir bulutsunun yani devasa bir toz ve gaz bulutunun kütleçekim etkisiyle içe çökmesi sonucu oluşan Güneş Sisteminde katı gezegenlerin, örneğin Dünyanın bulutsunun içindeki, genellikle kayaç yapısındaki maddelerin çarpışarak bir araya gelmesiyle oluştuğu düşünülüyor. Bu çarpışmalar sonucu açığa çıkan ısı nedeniyle bu maddeler başlangıçta ergimiş haldeydi. Bileşimindeki maddelerin farklı yoğunlukta olması nedeniyle Dünya soğudukça yoğunluğu yüksek maddeler, örneğin demir ve nikel merkeze doğru hareket ederken yoğunluğu daha düşük maddeler yüzeyde kaldı.
Soğuma nedeniyle yüzey katılaşsa da Dünya’nm çekirdeğinin sıcaklığı hâlâ çok yüksek. Bugün ise Dünya’nm iç ısısı, oluşumu sırasmda sahip olduğu enerjinin kalan kısmından ve bileşimindeki radyoaktif elementlerin parçalanması sonucu açığa çıkan enerjiden kaynaklanıyor. Ancak yüzeyi ile iç kısmı arasındaki sıcaklık farkı, volkanik etkinlikler ve yerkabuğundaki levha hareketleri nedeniyle, Dünya ısı kaybetmeye devam ediyor.
Dünya üzerindeki yaşamın devam etmesini sağlayan en önemli kaynak olan Güneş’ten gelen enerjinin %29’u yeryüzüne ulaşamadan atmosfer tarafından yansıtılırken Güneş ışınlarının %23’ü atmosfer, kalan kısmı ise yeryüzü tarafından soğurulur. Ancak sıcaklığı artan maddeler kızılötesi dalga boyunda ışıyarak ısı kaybeder. Işımanın miktarı sıcaklığın dördüncü kuvvetiyle orantılıdır.
Bu durum Dünya’nın sıcaklığının sürekli olarak artmasını engelleyerek ortalama yüzey sıcaklığının sabit kalmasmı sağlar. Atmosferdeki sera gazları ise yüzeyden yayılan kızılötesi dalga boyundaki ışınları soğurarak, yüzeyden yayılan termal enerjinin tamamının uzaya ulaşmasını engeller ve Dünya’nm yüzey sıcaklığının artmasına neden olur.
