E-ticaret pazarı, Türkiye’de de hızlı büyümesini sürdürüyor

Küresel ticarette geleneksel yöntemleri alaşağı ederek 2019 başı itibariyle 3 trilyon dolarlık büyüklüğe ulaşan E-ticaret pazarı, Türkiye’de de hızlı büyümesini sürdürüyor. 2018 yılında yüzde 29,3 olan internet üzerinden mal ve hizmet siparişi veren ya da satın alanların oranı 2019 yılında yüzde 34,1’e yükseldi. Online alışveriş sektörünün müşteri sayısı ise 20 milyonu aştı. 11. Kalkınma Planı’na göre, 4 yıl içinde e-ticaret işlem hacminin 300 milyar liraya, internet üzerinden alışveriş yapanların oranının yüzde 43’e çıkarılması hedefleniyor.

Dünya ekonomisi artık geri dönülmez biçimde ‘çevrimiçi’ olmuş durumda. Online platformlar üzerinden gerçekleştirilen ‘E-ticaret büyük bir hızla milyonlarca şirketi ve yüz milyonlarca insanı fendine bağlarken, Türkiye’deki şirketler ve tüketiciler de pazarın büyümesine büyük katkı sağlıyor. Dünyanın önde gelen araştırma şirketi Nielsen’in 2018 Küresel E-Ticaret Raporu’na göre dünya genelinde E-ticaret 2018 yılında bir önceki yıla göre yüzde 18 büyüme kaydetti ve 2.9 trilyon dolarlık bir büyüklüğe ulaştı. Bu rakam, tüm küresel perakende satışların yüzde 12’sine karşılık geliyor. E-ticaretin toplam ticaretteki payı olarak öne çıkan bölgelere bakıldığında ise Asya Pasifik ve Kuzey Amerika bölgelerinin başı çektiği görülüyor. Asya Pasifik bölgesi, aynı zamanda yüzde 30’u aşan büyümesiyle küresel E-ticaretin motor gücü olarak öne çıkıyor. Türkiye’nin 2018 sonu itibariyle küresel E-ticaret pazarı içindeki payı ise yüzde 5.3 oldu. Türkiye bu alanda bir önceki yıla göre yüzde 38’lik büyümeye imza atarak büyük bir başarı gösterdi. Rapora göre, Türkiye’de özellikle FMCG (Hızlı Tüketim Ürünleri) kategorisinde online alışveriş payının yüzde 2’ye ulaşması, bu alandaki büyüme potansiyelini gösteriyor.

“Günde 7 saat internetteyiz”

Nielsen Türkiye Genel Müdürü Didem Şekerel Erdoğan, Türkiye’de internette geçirilen ortalama sürenin, küresel araştırmalarla paralel biçimde günde ortalama 7 saat olduğunu söylüyor. Türkiye’de online alışverişçilerin ayda ortalama 4 kez online alışveriş yaptığını dile getiren Erdoğan, her gün alışveriş yapan yüzde 4’lük bir grup olduğuna da dikkat çekiyor. Erdoğan, “Online alışverişte özellikle akıllı cep telefonlarının açık ara lider olduğunu görmekteyiz. Son yıllarda artan akıllı telefon kullanım oranının, online alışverişin büyümesine pozitif etkide bulunduğunu söyleyebiliriz” diye konuşuyor. Türkiye’de en çok online alışveriş yapılan ilk 5 kategori içinde giyim/ayakkabı, teknoloji/elektronik, kişisel bakım/kozmetik, kitap/müzik/film ve yemek siparişi öne çıkıyor. Alışveriş frekansı açısından ayda ortalama 4 kez ile yemek siparişi ve market gıda ürünlerinin ağırlıkta olması dikkat çekiyor.

E-ticarette 2023 hedefi yüzde 5 Türkiye’nin E-ticaretteki hızlı büyümesi, ekonomi yönetiminin de radarında.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ilk kalkınma programı olma özelliği taşıyan ve 23 Temmuz 2019’da Resmi Ga-zete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 11. Kalkınma Plam’na (2019-2023) göre, E-ticaret işlem hacminin 300 milyar liraya, internet üzerinden alışveriş yapanların oranının yüzde 43’e çıkarılması hedefleniyor. TÜSİAD’ın yayınladığı “Dijitalleşen Dünyada Ekonominin İtici Gücü: E-Ti-caret” raporunda ise, 2020 yılında global E-ticaret hacminin yüzde 64’ünün gelişmekte olan ülkeler tarafından oluşturulması bekleniyor. Dünyada, sınır ötesi E-ticaret hacmi 400 milyar dolarlık bir hacme ulaşarak büyümesini sürdürürken, 2020 yılında 1 trilyon dolar sınırına yaklaşacağı öngörülüyor. Bu doğrultuda, Türkiye’nin toplam ihracatı içinde E-ihracatın yüzde 0,3 olan payının 2023 yılına kadar yüzde 5’e çıkarılması hedefleniyor. Öte yandan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) E-ticaret Meclisi tarafından 26 Ağustos 2019 tarihinde yapılan açıklamaya göre; küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) E-ihracat avantajlarını fark etmeye başladıkları ve bununla birlikte E-ihracatın son bir yılda yüzde 147 büyüdüğü belirtildi. E-ihra-catta yerli üretim yapan KOBİ’ler için çok büyük fırsatların olduğu ve E-ihracatta hızlı bir büyüme potansiyeli olduğunu ifade edilen açıklamada ayrıca, büyümenin en hızlı olduğu sektörlerin başında gıda, tekstil, oyuncak, oyun ve tesettür giyimin geldiği vurgulandı.

TOBB ve Amazon’dan işbirliği

TOBB ve Boğaziçi Üniversitesi, Türk KOBİ’lerinin e-ticaretle ihracat yapmasını sağlamak üzere dünyaca ünlü E-ticaret platformu Amazon’un da katkılarıyla Türkiye genelinde E-ihracat eğitimleri başlatma kararı aldı. Türkiye genelinde TOBB’a bağlı ticaret ve sanayi odalarında düzenlenecek eğitim seminerlerini Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi uzmanları verecek. E-ihracata ilişkin fırsatlar, ihracat ile iş büyütme yolları ve Amazon’un sunduğu satış imkanları gibi başlıkları kapsayan eğitim seminerleriyle, Türkiye’nin 20 ilinde 40 eğitim semineri ile 2019-2020 dönemi boyunca 2 bin KOBİ’ye ulaşılması hedefleniyor. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu imza töreninde yaptığı konuşmada, dijital teknolojilerle birlikte dünyanın daha hızlı dönmeye başladığına değinerek, “Eskiden ihracatçı firmaların hedef pazarlarında bir satış ve pazarlama ağı kurmaları ya da ürünlerini satacak bir aracı bulmaları gerekirdi. Artık devir değişti. KO-Bİ’ler E-ticaret platformları sayesinde yurtdışındaki tüketicilere doğrudan ulaşabiliyorlar. KOBİ’lerimize Avrupa’ya ihracat için Amazon platformunu nasıl kullanabileceklerini öğreteceğiz. KOBİ, ürününü Amazon üzerinden AvrupalI tüketiciye sunacak” diye konuştu.

Aylık 102 milyon ziyaretçi

Türkiye’nin lider E-ticaret platformlarından bir olan Hepsiburada bu alanda KO-Bİ’lere örnek olacak önemli başarı hikayelerinden biri. 2000 yılında kurulan şirket, 35’ten fazla kategoride ve 22 milyon ürün çeşidini müşterileri ile buluşturuyor. Aylık 102 milyon ziyaretçiyi ağırladıklarını söyleyen hepsiburada Ticari Grup Başkanı Mutlu Er-turan, “Hepsiburada, bugün geldiği konumuyla Doğu Avrupa, Orta Doğu, Afrika (EEMEA) ve Rusya’yı kapsayan bölgede en büyük E-ticaret şirketi” diyor. Hepsiburada pazaryerinde 17 binden fazla işletme, büyük marka, KOBİ ve girişimcilerin ürünlerini müşterilerine sunma imkanı yakaladığını kaydeden Er-turan, “Pazaryeri modelimiz ile girişimciler hiçbir maliyet ödemeden, Hepsiburada’nın tüm teknoloji altyapısından, pazarlama ve operasyon gücünden yararlanıyor, ürünlerini kolaylıkla müşterilerine sunabiliyor” diye konuşuyor.

130 ülkeye gönderi yapıyor

5 kıtada 130 ülkeye gönderi yapan ve yıllık 200 milyon ziyaretçiye ulaşan Modanisa da, ilk küresel online Türk moda markası olma yolunda hızla ilerleyen bir şirket. Şirket, Turquality programına da kabul edilerek, ‘Turquality Destek Programı’na kabul edilen ilk E-ticaret şirketi unvanına sahip oldu. Toplam cirosu içerisinde ihracatının payı yüzde 75’lere ulaşan Modanisa’nın 850’den fazla üretici, marka ve tasarımcıyı uluslararası pazara açtığını vurgulayan Modanisa CEO’su ve Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Türe, “Bir anlamda Türkiye’nin hazır giyimdeki gücünü dünyaya taşıyoruz. 2011 yılında 50 tedarikçi ile çıktığımız yolda bugün 850’den fazla tedarikçimiz var. 5 kıtada 130 ülkeye kargo gönderiyoruz. Aylık 16 milyon, yıllık 200 milyonun üzerinde ziyaretçiye ulaşıyoruz” diye konuşuyor. Turquality Destek Prog-ramı’na kabul edilmeleri ile Türkiye’yi dünyada muhafazakar modanın merkezlerinden birisi yapma hedefine bir adım daha yaklaştıklarını vurgulayan Türe, “Toplam ciromuz içerisinde ihracatın payı yüzde 75’lere yükseldi. Gelişmekte olan ülkelerdeki E-ihracat ortalaması, toplam ihracatın yüzde 7’si dolayında iken gelişmiş ekonomilerde bu oran yüzde 11-12 seviyesinde. Ülkemizde ise E-ihracat oranı maalesef sadece yüzde 1,5. Ülkemizin E-ihracat ortalamasını yükselten şirketlerden biri olmaktan gurur duyuyoruz” şeklinde konuşuyor.

Uygun fiyat avantajı

Alışveriş için E-ticaret sitelerinin tercih edilmesindeki nedenler arasında tüketicinin aradığı ürünü daha uygun fiyatlara bulabilmesi yer alıyor. Dünyanın dört bir yanındaki girişimcilerin online dünyada başarılı olması için gerekli araç ve yardımı sunan Go-Daddy Türkiye ve MENA Bölge Direktörü Selina Bieber, Türkiye’de E-ticaret sektörünün yakın gelecekte büyümeye devam edeceği öngörüyor. Sektörde büyüme potansiyeli olduğunun çok açık olduğunu ve bunun da E-ticarete olan ilgideki artışa yansıdığını kaydeden Bieber, “Düzenlediğimiz eğitimlerde pek çok kişi bize E-ticarete başlamak istediklerini söylüyor. GoDaddy’nin Yönetilebilir WordPress ürünü gibi basitleştirilmiş ürünler ile küçük işletme sahipleri WooCommerce uygulamasını entegre ederek E-ticaret sitelerini kurabilirler” diyor.

11. Kalkarıma Planı’nda E-ticaret vurgusu

2019-2023 yıllarını kapsayacak olan 11. Kalkınma Planı’nda E-ticaret alanında atılacak adımlar:

1- E-ticarette güvenin sağlanması konusundaki çalışmalar tamamlanacak, özellikle coğrafi ve kültürel yakınlık nedeniyle Türkiye’nin rekabet avantajı olan bölgelerde ikili ve çok taraflı anlaşmalar yoluyla E-ticaret pazar payı artırılacak.

2- Güven Damgası Sisteminin kullanımı yaygınlaştırılacak. E-ticaret yapan işletmelerin ulaşılabilir olması ve e-ticaret verilerinin sağlıklı bir şekilde takip edilmesine yönelik Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi’nin yazılım işlemleri tamamlanacak; ve sistem uygulamaya alınacak.

3- Türkiye’nin E-ticarette bölgesel bir merkez olması amacıyla İstanbul Havalimam’na yakm bir konumda depolama, gümrükleme, gönderim ve iade süreçlerinin bir arada yürütülebileceği ve tüm ilgili kuramların koordinasyon içinde hizmeti vereceği bölgesel bir üs kurulacak.

4- E-ticaret kanalıyla ihracatın artırılması amacıyla yerli firmaların elektronik pazar yerlerinde bulunmaları desteklenecek.

5- İlgili kuramların koordinasyonuyla sınır ötesi E-ticarette ürünlerin iade alınması sürecinin kolaylaştırılmasına ilişkin mevzuat düzenlemeleri yapılacak ve uygulama iyileştirilecek.

6- E-ticarette ürün güvenliği denetimlerinin sağlanması konusunda model geliştirilecek ve ihtiyaç duyulan yasal düzenlemeler yapılacak.

7- Plan dönemi sonunda, lisanslı depo sayısının 140’a, perakende pazarında e-ticaretin oranının yüzde 10’a, Güven Damgası alan işletmelerin sayısının 5 bine çıkarılması hedefleniyor.

“Müşteri sayısı 20 milyonu aştı”

Gençler ve çalışan kadınların yoğun ilgisiyle sürekli büyüyen online alışveriş sektörünün müşteri sayısı 20 milyonu aştı. TÜİK’in Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması’na göre, 2018 yılında yüzde 29,3 olan internet üzerinden mal ve hizmet siparişi veren ya da satın alanların oranı 2019 yılında yüzde 34,1’e yükseldi. 500’e yakın sanal mağazadan alışveriş yapanlara nakit para ödeyen Avantajix.com’un kurucu ortağı Güçlü Kayra!, araştırmanın 16-74 yaş grubundaki 60 milyon kişi üzerinde yapıldığım anımsatarak, “TÜİK’in yüzdelik rakamlarım kişi sayısına çevirirsek, 2018 yılında 17 milyon 580 bin olan e-ticaret müşterisi sayısının 2019’da 20 milyon 46 bine yükseldiği ortaya çıkıyor. Erkeklerin yüzde 38,3’ü internetten alışveriş ederken, kadınlarda bu oran yüzde 29,9 olarak gerçekleşti” diyor. Araştırmaya göre, internetten en çok giyim eşyası satm almıyor. Tüketicüerin yüzde 67,2’si yüda en az bir kez internetten giyecek alıyor. Yüzde 31,7’si tatü ve seyahat, yüzde 27,4’ü gıda ve market, yüzde 26,9’u ev eşyası, yüzde 20,3’ü elektronik araçlar ve yüzde 20,2’si de kitap, dergi, gazete (e-kitap dahil) alışverişlerini en az bir kez sanal mağazalardan yaptı. İlaç, sigorta, etkinlik bileti, oyun ve yazılımların da internetten yoğun olarak satm alman ürünler arasında yer aldığım ifade eden Güçlü Kayra!, “2011’de 5 müyon olan internetten alışveriş yapanların sayısı bugün 20 müyonu aşmış durumda. Özellikle çalışan kadınlar ve gençlerin alışveriş alışkanlıklarmda dijital alışveriş lehine önemli bir değişim yaşamyor” diyor.

Aram Ekin Duran