Ekim Ayı Borsa ve Piyasa Yorumları 2017

Uluslararası arenada yaşanan belirsizlikler Eylülde olduğu gibi Ekim ayında da piyasaları zorlamaya devam edecek gibi görünüyor. BIST-100’ün ana hatları ile 100-108 bin aralığında dalgalanmaya devam edeceğini düşünüyoruz…

Eylülden kalanlar ekimi de baskılıyor

BORSA İstanbul son dokuz aydaki yükselişin ardından, eylül ayında aylık bazda ilk ekside kapanışını gerçekleştirdi. Ay içinde en yüksek 110.439’u gören BIST-100 Endeksi, 100.987’ye kadar geriledikten sonra ayı 102.907’den tamamladı. Fed başta olmak üzere merkez bankaları, jeopolitik ve siyasi gelişmeler paralelinde sert dalgalanmalar yaşanırken, bu konuların geride kaldığını söylemek çok mümkün değil. Fed ve Avrupa Merkez Bankası bu ay da alacakları kararlar ve verecekleri mesajlar ile gündemde olmaya devam edecekler. Diğer taraftan son günlerde Kuzey Kore gerginliği azalmış gibi görünse de her en yeni bir sürprizle karşılaşılma ihtimali oldukça yüksek. Diğer taraftan Trump’un geçtiğimiz hafta taslağını duyurduğu vergi reformunun kaderi bir kez daha doların ve dolayısıyla diğer piyasaların dalgalanmasına neden olabilir. Küreseldeki bu gelişmeler ile birlikte içeride geçtiğimiz ay beklentileri aşan enflasyonda eylül ayı gerçekleşmeleri ve çok daha önemlisi Irak’ın kuzeyi ve Suriye’deki gelişmeler yakından takip ediliyor olacak.

IRAK VE VERİLER ÖN PLANA ÇIKTI

Geçtiğimiz hafta yurtiçi piyasalar tarafından takip edilen en önemli gelişme hiç şüphesiz ki Irak’ta yaşanan gelişmelerdi. Hafta başında gerçekleştirilen bağımsızlık referandumu ve ardından açıklanan yaptırımlar ön plana çıktı. Referandum geride kalmış olsa da bölgedeki riskler artarak devam ediyor. Özellikle Irak merkezi hükümetinin sınır kapıları ve uluslararası havaalanları için müdahil olabileceği beklentisi bölgede çatışma riskini artıran unsurlar. Referandum sürecinde ve sonrasında önemli bir askeri gerginlik yaşanmamış olması piyasalardaki stresi bir miktar azaltmış olsa da piyasaların hala tedirgin bir bekleyiş içinde olduğunu söylemek mümkün. Bölgedeki en ufak bir hareketliliğin gerek Borsa İstanbul’da gerekse TL’nin değeri üzerinde sert etkileri olabileceği göz önünde bulundurulmaya devam edilmeli. Bölgede referanduma net şekilde karşı çıkan Türkiye, İran, Irak ve Suriye merkezi hükümetlerinin, ekonomik bazı tedbirler dışında henüz net bir reaksiyonu görülmüş değil.

VERGİLER DALGALANMAYA NEDEN OLDU

Hafta içinde Orta Vadeli Program’ın (OVP) açıklaması beklenirken, sürprizi Maliye Bakanlığı gerçekleştirdi. Gelecek yıla yönelik birçok kalemde vergi artışına gidilmesinin planlandığının açıklanması, Borsa İstanbul’da sektörel bazda hareketliliğe neden oldu. Özellikle finansal kurumlara getirilen ilave 2 puanlık kurumlar vergisi bankacılık endeksinin sert bir şekilde gerilemesine yol açtı. Kararın açıklandığı gün BIST Bankacılık Endeksi günü yüzde 5’e yakın bir kayıpla tamamladı.

Planlanan ek verileri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz. Alman kararlar içinde en büyük etkinin bankacılık endeksi üzerinde görüldüğünü söylemek mümkün. Sektörün karını yaklaşık yüzde 2.5 civarında azaltıcı yönde etki yapması beklense de, bankacılık kesiminin kredi maliyetlerindeki artışlarla bu kaybın bir kısmını telafi edebileceği beklentisi de hakim. Bu nedenle kararın ilk etkisi negatif olmakla birlikte sektör ve endeks üzerindeki negatif etkisinin kalıcı hale gelmesini beklemiyoruz.

■ Finans kuruluşlarının kurumlar vergisi oranı 2 puan artırılarak yüzde 20’den yüzde 22’ye revize edilecek.

■ Dağıtılmayan kurum karlarına, bu karları üzerinden yüzde 1 vergi getiriliyor. Sermayeye eklenen kar payları hariç, dağıtılmayan karlardan yüzde 1 oranında gelir vergisi stopajı yapılması öngörülüyor

■ Kurumların gayrimenkul satış kazançlarında uygulanan yüzde 75 kazanç istisnası oranı yüzde 50’ye düşürülüyor.

■ Gelir vergisi tarifesinde ücret değişikliği 2018’den itibaren geçerli olmak üzere; gelir vergisi tarifesinde üçüncü dilimdeki yüzde 27 olan oran yüzde 30’a çıkarılıyor.

■ Binek otomobillerin motorlu taşı vergilerinde yüzde 40 artış gerçekleştirilecek. 2018 yılından sonra tescil edilecek binek otomobillerin motorlu taşıtlar vergisinin hesabında aracın motor silindir hacmi yanında değeri de dikkate alınmaya başlanıyor.

■ Şans oyunları ve çekilişlerden elde edilen kazançlardaki vergi oranı yüzde 10’dan yüzde 20’ye yükseltilecek.

■ Makaron denilen sigara kâğıtlarından ÖTV alımı başlayacak.

■ Kola üzerinden yüzde 25 oranında alınan özel tüketim vergisi yılbaşından itibaren meyveli gazozlar ile enerji içeceklerinden de alınmaya başlanacak.

FED VE ECB YAKIN TAKİPTE

Ekim ayında bilanço küçültme operasyonunu başlatacağını açıklayan Fed ve ekim ayı toplantısında para politikasındaki birçok konunun gözden geçirileceğini açıklayan Avrupa Merkez Bankası’ndan (ECB) gelecek her açıklama dikkatle takip ediliyor. Fed’in bilanço küçültme ve aralık ayında bir faiz artışı daha yapma mesajına çok fazla vermeyen piyasalarda Almanya seçimlerinin ardından üçlü koalisyon kurulma ihtimalinin ortaya çıkmış olmasının getirdiği negatiflikler fiyatlandı. Bu ay öncelikle

26 Ekim’de ECB’nin ayın son günüde gelecek ajan ilk gününe de sarkacak olan Fed’in para politikası toplantıları gerçekleşecek. Şu ana kadar verilen sıkılaşma mesajlarının gelişmekte olan ülkeler üzerinde sistematik bir olumsuzluk oluşturduğunu söylemek oldukça zor. Yılın son bölümünde bu iki merkez bankasının atacağı adımların netleşmesi, Kanada ve İngiltere merkez bankalarının da sıkılaşma yolundaki adımlarım sürdürmesi küresel ölçüde hisse senetlerini baskılayabilir. Geçtiğimiz ay oldukça sınırlı bir şekilde etkilenen gelişmekte olan ülkelerdeki negatif baskı bu ay da devam edebilir.

TRUMP BÜYÜK SINAVA HAZIRLANIYOR

ABD Başkanı Donald Trump’tan uzun süredir beklenen vergi reformu teklifinin ana hatları açıklandı. Trump’m seçim kampanyasının önemli vaatlerinden olan ve ülkedeki kurumlarla vatandaşlara vergi indirimi sağlayacak vergi reformu tasarısının önemli ayrıntıları, Temsilciler Meclisi Başkanı Paul Ryan tarafından paylaşıldı. Tasarıyla ülkede kurumlar vergisi oranının yüzde 35’ten yüzde 20’ye indirilmesinin, gelir vergisi alanında da vergi dilimi sayısının yediden üçe düşürülmesinin planlandığı açıklandı. Trump’m Başkanlık koltuğuna oturduğu günden bu yana önemli konularda karar almakta zorlandığı, aldığı kararları da büyük çoğunlukla meclisten geçiremediği biliniyor. Bu nedenle hazırlanan tasarının Senato ve Temsilciler Meclisi’ndeki kaderi bilinmiyor. ABD siyaseti ve ekonomisi için bu tasarının sonucunun yılın geri kalanını şekillendirmede önemli etkileri olacağım düşünüyoruz. Bu nedenle tasarıya destek ve muhalefet açıklamalarının piyasalarda sert hareketlere neden olabileceğini değerlendiriyoruz.

ÖZETLE…

Küreselde ve yerelde en başta da saydığımız üzere birçok risk başlığı geride kalmış gibi görünse de, bu konuların bu aya yansımaları devam ediyor. Irak’taki referanduma yönelik tepkiler ve yaptırımlar, Almanya’da hükümet kurma sürecinin getireceği belirsizlikler, Suriye’de İdlib’e yönelik planlanan operasyon, Kuzey Kore’nin her an yeni bir füze denemesi yapabileceğine yönelik endişeler jeopolitik tarafta ön plana çıkarken, merkez bankalarının gitgide şahinleşen söylemleri de ekonomik riskler altında izlenmeye devam ediliyor. Bu nedenle geçtiğimiz ay olduğu gibi ekim ayında da piyasaları zorlu bir yolculuk bekliyor.

BIST-100’de dip görüldü mü?

Son dönemde başta Irak’taki gelişmeler olmak üzere birçok riskin fiyatlandığı BIST-100’de yaşanan satışları bir düzeltme hareketi olarak izliyoruz. Borsa İstanbul için kısa vadede güçlü bir yükseliş trendi oluşturacak bir katalizör göremesek de geçtiğimiz ay görülen satışların sert bir satış trendine dönüşmesi için de yeterli argüman olmadığını düşünüyoruz. Bu nedenle bu birkaç aylık dönemde yeni bir hikaye bulunana kadar endeksin bir süre zayıf, dalgalı bir görünüm sergileme ihtimalini oldukça kuvvetli görüyoruz. Bu süreçte yılın geri kalanında 100 bin altın daki rakamlar (95-100 bina aralığı] görülse dahi bunun kalıcı bir trende dönüşmeyeceğini, gelecek yıla yönelik beklentilerin yılsonuna doğru yeniden Borsa İstanbul ve TL varlıklara ilgiyi artıracağını, yılın son bölümü için hale yeni zirve denemesi olasılığının devam ettiğini düşünüyoruz.

Kısa vadeli teknik görünüme baktığımızda ise son bir ayda yaşanan düşüşle birlikte BIST-100 endeksi, aralık ayı ve sene başından bu yana devam eden iki ana yükseliş trendini de kırdı. Bu hareketle birlikte, endeksteki rallinin başladığı dip seviyeden tarihi zirveye çizilen Fibonacci düzeltme seviyelerinden yüzde 23.6’ya karşılık gelen 101.388’teki kritik desteğin de test edildiği, hatta kısa süreli de olsa altına sarkıldığını gördük. Buna karşın bu düşüşü tetikleyen olumsuzlukların ilk şoklarının geride kalması ve düşüşün 9 bin puanı aşarak 100-101 bin aralığındaki güçlü destek bölgesine kadar devam etmiş olması tepki alımlarını da beraberinde getirdi. Bu ay içinde izleyeceğimiz en önemli seviyelerde hapsettiğimiz bu 100-101 bin aralığındaki destek bölgesi olacak. Bu seviyeler kırılacak olursa kısa vadede 95-96 bina aralığı gündeme gelebilir. Ancak bölgemizde çok ciddi bir çatışma ortamı oluşmadığı sürece bu yönde bir geri çekilme oluşsa dahi bunun kısa vadeli alım fırsatı oluşturacağını düşünüyoruz. Yukarıda ise bu ay için 107-108 bin civarında güçlü dirençler oluşmasını bekliyoruz. Özetleyecek olursak ekim ayında aşağı yönlü riskleri biraz daha yüksek görmekle birlikte BIST-100’ün ana hatları ile 100-108 bin aralığında dalgalanmaya devam edeceğini düşünüyoruz.

Üzeyir Doğan