Ekonomi verileri iyiye işaret ediyor
Türkiye’nin ihracatı Nisan’da 12.8 milyar dolar oldu. Alınan tedbir ve teşviklerin yanı sıra güçlü seyreden mal ihracatının katkısıyla iktisadi faaliyet toparlandı. Güven endeksleri yukarı yönlü seyrediyor. Reel sektörün döviz açık pozisyonundaki artış sınırlandı…
TÜRKİYE’NİN ihracatı 2017 Nisan döneminde geçen yılm aynı ayma göre yüzde 7.4 artışla 12.8 milyar dolara, ithalata ise yüzde 9.9 artışla 17.8 milyar dolara yükseldi. Böylece dış ticaret açığı nisanda yüzde 16.7 artışla 4.9 milyar dolara ulaştı. Türkiye İhracatçılar Mecli-si(TÎM) tarafından açıklanan mayıs ayı ihracatı yüzleri güldürdü, ihracat mayısta geçen yılm aynı ayma göre yüzde 15.8 artışla 12.5 milyar dolar oldu. Merkez Bankası mayıs ayı finansal istikrar raporunda alman tedbir ve teşviklerin yanı sıra güçlü seyreden mal ihracatının katkısıyla iktisadi faaliyetin toparlanma eğilimine girdiğine dikkat çekti. Tüketici kredilerine ilişkin makro ihtiyati düzenlemelerin ve son dönemde reel sektörün finansmanma yönelik alman tedbirlerin etkisiyle kredi koşullarında gerçekleşen iyileşmenin kredi büyümesini desteklediğinin vurgulandığı raporda, iktisadi faaliyetteki toparlanma ve güçlenen tahsilatlar sayesinde kredi kalitesinin iyileşmeye devam edeceği değerlendirildi. Reel sektörün krediye erişimini des-.. tekleyen adımlarla firma kredi büyümesi ivmelenirken firmaların TL cinsinden krediye yönelmesinin döviz açık pozisyonundaki artışı sınırladığının altı çizildi. Rapora göre, bankacılık sektörünün yurtdışından temin ettiği borçların vadesi uzamaya devam etti ve bu durum uluslararası piyasalarda yaşanabilecek oynaklıklara karşı sektörün direncini artırdı.
DÖRT AYDA 50.7 MİLYAR DOLAR
ihracatın 12 milyar 839 milyon dolara, ithalatın 17 milyar 784 milyon dolara yükseldiği nisanda dış ticaret açığı 4 milyar 945 milyon dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 1.6 puan gerileyerek yüzde 72.2’ye düştü.
Yılın ilk dört ayında Türkiye’nin ihracatı, geçen yılm aynı dönemine göre yüzde 8.7 artarak 50 milyar 674 milyon dolara, ithalatı da aynı dönemde yüzde 8.3 artışla 68 milyar 202 milyon dolara yükseldi. Bu dönemde dış ticaret açığı yüzde 7.1 artışla 17 milyar 529 milyon dolara ulaşırken, ihracatın ithalatı karşılama oranı 0.3 puan artışla yüzde 74.3 düzeyinde gerçekleşti, ithalatın ihracattan daha hızlı artması genel anlamda görüntüyü bozsa da, ihracatta 2016’da görülen zayıf seyrin geride kaldığı görüldü. Önümüzdeki dönemde ithalatın bir miktar daha yükselmesini, ihracatın ise üçer aylık ortalamalarda kuvvetli duruşunu sürdürmesini bekleyen uzmanlar, nisan ayı sanayi üretim rakamlarında da iyileşme görüleceğine dikkat çekti.
Geniş ekonomik gruplar sınıflamasına göre dış ticaret verileri incelendiğinde nisanda sermaye malı ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2.9 azalışla 1.4 milyar dolar, hammadde ihracatı yüzde 12.6 artışla 6.1 milyar dolar, tüketim malları ihracatı ise yüzde 5.6 artışla 5.2 milyar dolar oldu. Nisanda sermaye malı ithalatı yüzde 16.4 azalışla 2.5 milyar dolar, ara malı ithalatı da yüzde 19.6 artışla 12.9 milyar dolar, tüketim malları ithalatı yüzde 1.4 azalışla 2.3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
EN ÇOK İHRACAT ALMANYA’YA
Nisanda, AB’nin ihracattaki payı geçen yılın aynı ayma göre 2.3 puan gerileyerek yüzde 45 oldu. AB’ye yapılan ihracat, nisanda geçen yılın aynı ayma göre yüzde 2.2 oranında artışla 5.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Almanya, nisanda yüzde 4.4 oranında gerilemeye rağmen, 1.1 milyar dolar ile en fazla ihracat yapılan ülke oldu. Almanya’yı yüzde 237.5 artışla 1 milyar dolarlık ihracatın yapıldığı Birleşik Arap Emirlikleri, yüzde 51.1 artışla 857 milyon dolar ihracatın yapıldığı Irak izledi. İhracatın yüzde 11.7 gerilemeyle 737 milyon dolar düzeyinde gerçekleştiği İngiltere dördüncü olurken, ABD yüzde 24.4 artış ve 716 milyon dolar ihracatla beşinci sırada yer aldı.
Uzmanlar, Avrupa ekonomilerinde toparlanmanın devam etmesinin ilerleyen dönemde dış talebi güçlü tutarak ihracat açısından avantaj yaratacağına dikkat çekti. İthalatta ise ilk sırayı 1.65 milyar dolarla Çin aldı. Çin’i 1.63 milyar dolarla Almanya, 1.5 milyar dolarla Rusya, 980 milyon dolarla ABD ve 843 milyon dolarla İtalya izledi.
MOTORLU TAŞIT İHRACATI
Nisanda fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, yüzde 20.2 artış ve 1.97 milyar dolarla motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarları oldu. Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar ise 1.2 milyar dolarla nisanda ikinci sırada yer aldı. Kazanlar, makinalar ve mekanik cihazlar ve aletler ihracatı yüzde 4.5 azalışla 1 milyar 73.5 milyon dolar olurken, demir ve çelik ihracatı 80.5 artışla 749 milyon dolara ulaştı. Artan fiyatlar nedeniyle müteahhitler ve üreticileri karşı karşıya getiren demir ihracatındaki artış dikkat çekti. Yılın ilk dört ayında demir ve çelik ihracatı yüzde 65 artışla 2.9 milyar dolara ulaştı.
Artan demir fiyatlarıyla maliyetlerin yükseldiği ve “önlem alınsın” taleplerinin yükseldiği inşaat sektörüne müjdeyi Ekonomi Bakam Nihat Zeybekci verdi. Yüksek fiyat ve tedarik sıkıntısı sonucu müteahhitler ile üreticiler arasında tartışmalara neden olan inşaat demiri sorununa yönelik çalışmanın Bakanlar Kurulu’nda ele alınacağını belirten Zeybekci, demirde yapılacak düzenlemeyle yukarı doğru giden fiyatlarm önünün kesileceğini vurguladı. Zeybekci, gümrük duvarlarının iç piyasaya zarar vermeyecek şekilde aşağı çekilebileceğini ifade etti. Zeybekci’nin açıklamalarına müteahhitler destek verirken, demir çelik üreticileri ise gümrük vergisinin indirilmesinin kapasite ve üretim fazlası bulunan yurtiçi üreticilere zarar vereceği görüşünü savundu. Yerli üreticiler inşaat demirinde KDV’nin indirilmesini öneriyor.
“OLUMLU ETKİLER”
İnşaat demirinde gümrük vergisi oranlarının indirilmesinin sektörü olumlu anlamda etkileyeceğim söyleyen İnşaat Mühendisleri Konfederasyonu (İMKON) Başkanı Talıir Tellioğlu, bu yönde alınacak kararın inşaat sektörünü rahatlatacağını, demir fiyatlarını ucuzlatacağım söyledi.
Türkiye’de demir tüketiminin üç katı düzeyinde üretim yapıldığını dile getiren Tellioğlu, piyasada demir bulunamaması ve fiyat artışlarının yurtdışına yapılan satışların artmasından kaynaklandığını ifade etti.
Bu arada inşaat sektöründe, yılın ilk çeyreğinde istihdam, çalışılan saat, brüt ücret-maaş geriledi. TÜ-1K tarafından açıklanan inşaat işgücü girdi endekslerine göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi yılın ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 3.5 azalışla 68.1 oldu. İnşaat çalışılan saat endeksi ilk çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 3.6 azalışla 64.4, inşaat brüt ücret-maaş endeksi yüzde 0.4 azalışla 174.7 değerini aldı.
YABANCI TURİST SAYISI ARTTI
Geçen hafta turizm sektöründen de iyi bir haber geldi. 2016 yılında bir önceki yıla göre yüzde 30 oranında gerilemeyle 25 milyon 352 bin düzeyinde gerçekleşen yabancı ziyaretçi sayısı, aylar sonra ilk kez nisanda artışa geçti. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nm açıkladığı giriş-çıkış yapan ziyaretçiler istatistiklerine göre, nisanda Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18.1 artışla 2 milyon 70 bin 322 kişiye ulaşırken, bu yılın ocak, şubat ve mart aylarında yaşanan gerilemeye karşın ilk dört aylık artış yüzde 0.96’ya ulaştı. Türkiye’yi ziyaret eden turist sayısı ilk dört ayda 5 milyon 872 bin 636 kişi oldu.
Nisanda yaşanan yükselişte Rus turist sayısındaki artışın etkisi hissedildi. Rus turist sayısı nisanda yüzde 486 artışla 181 bin 865 kişi olurken, yılın ilk dört ayında yüzde 229 artışla 320 bine dayandı. Rus turist sayısı bu düzeyi ile 2015’in de üzerine çıktı.
Gözler, başta güvenlik algısı olmak üzere çeşitli nedenlerle kan kaybının yaşandığı Avrupa pazarına çevrildi.
Nisan ayında Almanya’dan gelen turist sayısının artması, Avrupa pazarının da toparlanacağına yönelik umutları yeşertti.
EN ÇOK TURİST ALMANYA’DAN
Nisanda Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülkeler sıralamasında Almanya birinci sırada yer aldı. Türkiye’ye gelen Alman turist sayısı nisanda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.7 artışla 262 bin 730’a ulaştı. Rusya ikinci sıraya yerleşirken, yüzde 0.97 gerilemeyle 180 bin 478 turist ile Gürcistan üçüncü oldu. Gürcistan’ı 147 bin 231 turistle Bulgaristan ve 119 bin 998 turistle İran izledi. Yılın ilk dört ayında Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülke sıralamasında Gürcistan 639 bin 493 ziyaretçi ile birinci, İran 614 bin 566 ziyaretçi ile ikinci, Almanya 568 bin 565 ziyaretçi ile üçüncü sırada yer aldı.
Bu arada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rus uçağının düşürülmesinin ardından uygulamaya koyulan bazı ekonomik kısıtlamaların kaldırılmasına ilişkin kararnameyi imzaladı. Türk şirketlerinin Rusya topraklarında iş yapmasına ve Türk vatandaşlarının Rusya’da istihdam edilmesine ilişkin kısıtlamalara son veren Putin, vizesiz olarak Rusya’ya seyahat edebilecek Türk vatandaşlarının kapsamım genişletti. Türk havacılık personeli Rusya’ya vizesiz seyahat edebilecek.
OTEL DOLULUKLARI ARTTI
Gelirlerde gerilemeye karşın otel doluluk oranları arttı. STR Glo-bal’in Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) için hazırladığı Nisan 2017 Ülke Performans Raporu’na gör,e paskalya tatili ve Ortadoğu pazarındaki canlılık Türkiye genelinde otel doluluklarını artırdı. Nisanda Türkiye’nin otel dolulukları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15.7 artışla yüzde 61.2 oldu. İlk dört ayda ise otel dolulukları yüzde 5.8 artışla yüzde 53.8’e yükseldi. İlk dört ayda oda gelirlerinde en büyük kaybı yüzde 23.3 düşüş ile Türkiye yaşadı. Ortalama günlük oda bedeli 59 euro’ya geriledi.
“AVRUPA PAZARI HALA SIKINTILI”
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Genel Sekreteri Çetin Gürcün, pozitife dönüşün en güçlü etkisinin Rusya pazarında hissedildiğini, Avrupa pazarında hala sıkıntılar olduğuna dikkat çekti. Avrupa pazarının normale dönmesini, toparlanmasını beklediklerini söyleyen Gürcün şunları kaydetti: “En büyük pazarımız olan Almanya’ya baktığımızda, nisanda bir artış görünmesine karşın, yılın ilk dört ayında bir gerileme var. Geçen sene nisan sonunda Rusya’dan Türkiye’ye gelen ziyaretçi sayısı 97 bin iken bu sene 320 bine çıktı. Bunun yarattığı pozitif etki hissediliyor. Tabii ki olumlu. Rus turistlerle, Antalya bölgesinin geçen seneye göre bu seneyi daha iyi geçireceği görülüyor. Erken rezervasyonlar ve yaz aylarma yönelik satışlar iyi durumda. Turizm sektörü inşallah toparlanacak.”
Bankacılık sektörünün net karı 17.5 milyar TL
Türk bankacılık sektörünün dönem net karı, 2017 yılının ilk dört ayında 2016’nın aynı dönemine göre yüzde 59.2 artarak 17.5 milyar TL’ye yükseldi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) açıkladığı bankacılık sektörünün konsolide olmayan ana göstergelerine göre, Nisan 2017 döneminde Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 2.9 trilyon TL’ye yükseldi.
Nisan sonu itibarıyla en büyük aktif kalemi olan krediler 1.9 trilyon TL, menkul değerler 365.1 milyar TL olarak hesaplandı. Nisan sonu itibarıyla geçen yılın sonuna göre sektörün aktif büyüklüğü yüzde 5.8, krediler yüzde 7.1 ve menkul değerler toplamı yüzde 3.9 arttı. Mevduat, geçen yılın sonuna göre yüzde 5.7 artışla 1 trilyon 536 milyar TL’ye yükseldi.
Mayıs ihracatı 12.5 milyar dolar
TİM verilerine göre yedi aydır artış gösteren ihracat mayısta 2.6 milyar dolarlık otomotiv ihracatının da etkisiyle yüzde 15.8 artışla 12 milyar 472 milyon dolar oldu. İhracat yılın ilk beş ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10 artışla 63 milyar 146 milyon dolara, son 12 aylık dönemde yüzde 5.2 artışla 146 milyar 958 milyon dolara ulaştı. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, 2017 birinci çeyrekte ihracatın büyümeye 2 puan ve üstü katkı vermesini beklediklerini dile getirdi. Büyükekşi, en fazla ihracat yapılan 20 ülkede en yüksek artışın yüzde 73.4 ile Rusya’da gerçekleştiğini vurgulayarak, bunda Rusya’ya yapılan yaş meyve ve sebze ihracatının beş katına çıkmasının etkili olduğunu kaydetti. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci ise, 2017 ihracatının 153 milyar dolarlık hedefi çok ileriye taşıyarak tarihi zirvenin yakalanabileceğini kaydetti. Zeybekci, 2017 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranını yüzde 90 ve üzerine çıkarmayı, orta vadede ise yüzde 100’ü yakalamayı hedeflediklerini açıkladı.
Doç. Dr. Murat ASLAN / Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi
Ara malı ithalatındaki artış, üretim artışına işaret
Nisan’da ihracat ve ithalat sırasıyla 12.8 ve 17.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Böylece 4.9 milyar dolar dış ticaret açığı oluştu. 2016 ve 2017’nin ocak-nisan dönemlerini karşılaştırdığımızda gerek ithalat yüzde 8.3. gerekse de ihracatın yüzde 8.7 arttığını görüyoruz. Dört aylık dönem itibarıyla ihracat 46.6 milyardan 50.7 milyara ve ithalat 63 milyardan 68.2 milyar dolara yükseldi. İthalattaki artış büyük bir oranda ara malı ithalatından kaynaklanıyor. 2016 Nisan’da ara malı ithalatı 10.8 milyar dolar düzeyinde iken 2017 Nisan’da 12.9 milyar dolara yükseldi. Dört aylık periyotlara bakıldığında 2016 için 42.6 olan ara malı ithalatı 2017 için 50.6 milyar dolara ulaştı. Ara malı ithalatındaki artış ilk dört ay için 8 milyar dolar düzeyinde. Türk ekonomisi üretimi ciddi anlamda ithal ara malına bağımlı.
Bu durum imalat sanayi bakımından çok daha belirgin. Ara malı ithalatındaki artış, üretim artışına işaret eden önemli bir gösterge.
Önümüzdeki dönemde bunun üretim artışına yansıyacağını düşünüyoruz. Buna paralel olarak, Merkez Bankası’nın açıkladığı finansal istikrar raporuna göre küresel finans piyasalarında gözlemlenen oynaklığa rağmen Türk finans kesiminin nispeten mutedil bir rotada seyrini devam ettirdiği gözlemleniyor.
Hülya Genç Sertkaya
