Ekonomi’nin Geleceği ve Sanayi Üretimi
TUIK’în açıkladığı mayıs ayı ciro ve sanayi üretim endeksi rakamları, ekonominin geleceğine ilişkin ümit verdi. Yaz rehaveti ekonominin hızını kesse de eylülden itibaren canlanmanın tüm sektörlere yayılması bekleniyor…
SEÇİMLERİN ardından ekonomi ısınmaya başladı. Yaz rehaveti nedeniyle üretim ve ticarette beklenen artışlar henüz sağlanamazken, eylülden sonra ekonominin hareketlenmesi bekleniyor. TÜlK’in geçen hafta açıkladığı iki veri ekonominin geleceğiyle ilgili ümit verdi. TÜÎTCin Toplam Ciro Endeksi 2018 Mayıs’ta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25.1 artarken, bir önceki aya göre ciro endeksindeki artış yüzde 1.3 oldu.
Sanayi üretimi ise mayısta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.4 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise mayısta bir önceki aya kıyasla yüzde 1.6 azaldı. Sanayideki artış ciro endeksinde de kendini gösterdi. Sanayi sektörü cirosu 2018 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 30 arttı. Sanayi ciro endeksindeki artışın bir önceki aya göre yüzde 3.6 oldu.
CANLANMA EYLÜL’DE
Erişler Un Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Serpi, Ramazan ayına denk gelen mayıs ayında ve haziran ayında un sanayinde ciroların geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25 civarında arttığını belirtiyor. Serpi, yoğun olan tatil döneminde ise büyükşehirlerde ciroların yüzde 10 azaldığını, tatil yörelerinde ise arttığım söylüyor. Ticaret ve sanayide asıl canlanmanın eylül ayıyla birlikte başlayacağına inanan Serpi, şöyle konuşuyor:
“Tatil nedeniyle kendi sektörümüzde cirolarda azalma başladı. Mayıs-haziran rakamlarından ise memnunuz. Ramazan’da gıda sektöründe cirolar artar. Türkiye geçen yıl yüzde 7 gibi büyümeyle güzel günlerin geleceğinin haberini vermişti. Biz un ticareti dc yapıyoruz. Fındık ve çay sebebiyle memleketlerine gelenler nedeniyle Karadeniz’de satışlar iyi gidiyor. Bodrum’dan Alanya’ya tüm tatil yerlerinde ekmek yetiştirilemiyor. Büyükşehirlerde de okulların açılmasıyla birlikte eylül ayından itibaren ticaret hızlanacaktır.”
OTOMOTİV SOLUKLANIYOR
Sanayideki hareketlenmeden yeterince nasibini alamayan sektörler de var. Bunların başında da otomotiv geliyor. Otomotiv sanayisi, ihracat pazarlarında ve iç pazardaki durağanlaşma sonucunda gerilemenin üst seviyede yaşandığı bir Haziran ayını geride bıraktı. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) verilerine göre, toplam üretim geçen yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında yüzde 7 oranında azalarak 131 bin 194 adet oldu. Haziran ayında toplam ihracat yüzde 5 azalarak 109 bin 695 adet olarak gerçekleşirken, iç pazardaki daralma yüzde 39’a ulaştı. Ocak-Haziran dönemi verilerine bakıldığında ise, yılın ilk yarısında toplam üretim geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 3 azalarak 843 bin 193 adet, otomobil üretimi ise yüzde 7 oranında azalarak 557 bin 269 adet oldu OSD Yönetim Kurulu Başkanı Haydar Yenigün, geçtiğimiz aylarda başlayan yavaşlamanın Haziran ayında farklı bir boyuta ulaştığını belirtiyor. Daralan iç pazarın normale dönmesi için vergilendirme sisteminin değişmesini dc kapsayan bir dizi önlemin alınması gerekliliğine işaret eden Yenigün, “Devlet vergi toplarken, ‘birim araç başına’ değil ‘büyüyen piyasadan toplanacak vergi’ olarak düşünmeli. Araç fiyatları yükseldi, kredi faizleri ise çok arttı. Bu noktada ticari araçların kiralanmasının önündeki engeller kaldırılmalı. Devlet ihalelerinde öncelik yerlilik olmalı. Konut edinme konusunda mümkün kılınan düşük faizli kredi otomotiv için de uygulanmalı” önerisinde bulunuyor.
TİCARET, BEKLENTİ İÇİNDE
Ticaret mayıs ayında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 20 artıya geçti. TÜİK Ticaret Ciro Endeksi, 2018 Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayma göre yüzde 19.8 arttı. Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış Ticaret Ciro Endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 0.9 azaldı.
Perpa Yönetim Kurulu Başkanı Mithat Yümlü, seçim kararıyla birlikte piyasaların beklentiye girdiğini ve bu beklenti psikolojisinin henüz bitmediğini söylüyor. Yümlü, “Piyasalar bir an evvel Cumhurbaşkanımızın yeni kurulları ve danışmanlarını atamasını bekliyor. Atanacak isimler ticaret ve sanayiye güven verecek, piyasanın içindeki isimlerden seçilmeli” diyor. Her yıl olduğu gibi yaz rehavetinin de ticareti yavaşlattığını vurgulayan Yümlü, “Perpa’daki doluluklar yaz sezonunda düşüyor, insanlar tatile çıkıyor. Ayrıca üretim dc yavaşlıyor. Fabrikaların bir bölümü vardiya sayılarını düşürürken, bir bölümü de bir ay kapatıp, bakıma giriyor. Bunları da ticaretin yavaşlamasında dikkate almak lazım. Türkiye’nin ekonomik sorunu yoktur. Bir sıkıntı varsa bile bir-iki yıl içinde çözülür. Yaşamın iç ve dış siyasetin ekonomiye etkisinden ibarettir. İnşaata verilen destekler, üretime ve teknolojiye dc verilmeli. Ticarette de insanların sermayesi yetersiz. Devlet desteği gerekiyor. Ayrıca devlet, stratejik ve cari açığı artıran bir takım üretimleri kendisi yapmalı ve bu işlere girmeli.”
“SEZON GÜZEL GİDİYOR”
Üretim ve ticarette yaz rehaveti yaşanırken, hizmet sektörüyse yaz bereketinden yararlanıyor. Özellikle turizm sektörü halinden memnun. Sezonu sıkıntıya uğramadan tamamlamayı dileyen turizmciler, geçen yıllarda yaşadıkları kayıpları telafi etmek istiyor. TÜİK Hizmet Sektörü Ciro Endeksi geçen yılın mayıs ayına göre yüzde 23.3 arttı. Reel olarak turizm sektöründe ciro artışları geçen yılın aynı dönemine göre Mayıs-Haziran aylarında bu seviyelere ulaşırken, Temmuz-Ağustos’ta yüzde 30’ları bulması bekleniyor.
TÜROB (Türkiye Otelciler Birliği) Başkanı Timur Bayındır, “Turizmde fiyatlar arttı, gelen turist sayısında da artış var. Buna karşın cirolarda enflasyon etkisini de düşünmemiz gerekiyor. Sezonu en güzel şekilde bitirmeyi arzu ediyoruz. Şu ana kadar sezon iyi gidiyor. Bu arada Avrupa’da biraz daha tanıtıma ihtiyacımız var. Sadece Ortadoğu ve Rusya ile olmaz” diye konuşuyor.
“KARLILIĞIMIZ DÜŞTÜ”
Köfteci Ramiz Yönetim Kurulu Başkam Bülent Taşkınlar, hizmet sektörü içinde yer alan yemc-içme sektöründe ciroların geçen yıla göre yüzde 10-15 yukarıda gittiğini belirterek sözlerine başlıyor. “Cirolar beklentilerimizin altında değil ama karlılığımız çok düştü” diyen Taşkınlar, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Euro ve doların artışı ciddi seviyede karlılığımızı etkiliyor. Cirolarımız beklentilerimiz altında değil ama karlılıklarımız eriyor. Köfteci Ramiz’in 152 şubesi var; bunların 108’i AVM’lerde. Alışveriş merkezlerinde dövizle kira ödüyoruz. AVM’lerin kur indirimleri oluyor ama bunlar yeterli değil, işe yaramıyor. Ciddi kira rakamlarıyla baş haşayız. Beş yıllık kontratlar olduğu için çıksanız çıkamıyorsunuz. Hükümetimizin AVM kiralarına el atmasını bekliyoruz. Ayrıca personel maliyetleri de son iki yılda yüzde 60 arttı. Ciroları aynı oranda artıramadık.”
“FAİZLER DÜŞERSE SATARIZ”
Mayıs ayında ciro endeksi en çok artan sektör, inşaat oldu. Takvim Etkilerinden Arındırılmış İnşaat Ciro Endeksi, 2018 Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayma göre yüzde 42.7 arttı. Sektörün ciro endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 4.3 artış gösterdi.
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Melih Tavukçuoğlu “ Bu yıl mayıs ayında ilk defa bir önceki aya göre satışlarda yüzde 15’lik bir artış yaşanırken, 2017’nin aynı ayma göre ise yüzde 2.7’lik bir artış meydana geldi. Bunda tabii ki devlet bankalarının konut faiz oranlarını yüzde l’in altına çekmesi kadar sektörün önde gelen kuramlarının yapmış olduğu yüzde 20 indirim, yüzde 5 peşinata karşılık 120 ay vade kampanyasının da olumlu etkilerinden söz edebiliriz” diyerek mayıstaki artışın nedenine açıklık getiriyor. Sektörün geleceğinden de umutlu olan Tavuk-çuoğlu, konut faizlerinin yüzde l’in altına inmesiyle sektörün ivme kazanacağını vurguluyor. “Her ne kadar siyasi belirsizlik, yaz dönemi gibi inşaat sektörünü etkileyen durumlar olsa dahi faiz oranları yüzde 1 bandına indiği noktada, konut alıcısı kredi kullanmaktan çekinmiyor. Özellikle satışlarda haziran ayında yüzde 20’lik bir artış bekliyoruz. Yabancılara konut satışındaki yükselen grafik ise artarak devam ediyor. Özellikle geçtiğimiz ay kampanyalarla ve faiz indirimiyle hareketlenen sektörün kabinenin kurulmasıyla birlikte hareketlenmesini bekliyoruz.”
“YATIRIM ZAMANI”
İnşaatçılar, yeni yatırımlar için de düğmeye bastılar. AB Grup Holding Yönetim Kurulu Başkanı Muhsin Bayrak, “Seçimlerin ardından belirsizlik ortadan kalktı ve iş başına deneyimli, her biri alanında uzman bakanlardan oluşan yeni bir hükümet geldi. Yeni ekonomi yönetimine de güvenimiz tam. Önümüzdeki birkaç ay içerisinde İstanbul’daki yeni projelerimize startı hızla vereceğiz. 2018’iıı ikinci yarısı ve 2019’da yaklaşık 120 milyon TL’lik yatırım planlıyoruz” diyerek planlarını açıklıyor. Türkiye’de seçimlerin sonuçlanmasıyla beraber yatırımcılar açısından belirsizlik ortamının atlatılmış olduğunu düşünen Bayrak, şu değerlendirmeleri yapıyor:
“Belirsizliğin sona ermesiyle durağanlaşan ekonomi tekrar canlanacaktır. Yavaşlayan yatırımlar faizlerin aşağı yönlü hareketi ile yine hız kazanacaktır. Özellikle yabancı yatırımcının çekincesi de seçimlerin sonuçlanmasıyla bence ortadan kalkmış oldu. İlk olarak yakın zamanda düşecek olan döviz kuru nedeniyle, inşaat maliyetleri dc düşecek, konut fiyatlarında da böylelikle istikrar sağlanacağı için yatırımlar da hızlanmış olacak. Siyasetteki belirsizlik ortamının da ortadan kalkması ile 100’e yakın sektörü besleyen hem inşaat sektörü hem de diğer sektörler yakında nefes alacak.”
Mustafa VARANK / Sanayi ve Teknoloji Bakanı
“Türkiye’nin sıçrama vakti geldi”
Sanayi üretimindeki büyüme mayısta piyasa beklentilerini aştı. Kapasite kullanımlarının şu an geldiği durum sanayi büyümesine destek oluyor. İhraç ettiğimiz malların yüzde 94’ü sanayi ürünlerinden oluşuyor. İhracat pazarlarımızın istikrarlı şekilde yoluna devam etmesi sanayinin daha da güçlenmesinin önünü açacaktır. Sanayi üretimindeki büyüme istihdamda da kendini gösteriyor. Sanayi sektörü, yıllık bazda istihdamını oransal olarak en hızlı artıran sektör oldu. Seçimlerin ardından belirsizliğin ortadan kalkması, kısa dönem içinde yatırımların hızla artmasının önünü açacak. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ekonominin önünü açacak. Türkiye’nin sıçrama yapma vakti gelmiştir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, yeni yapısıyla girişimciliği, Ar-Ge’yi ve yatırımları yoğun bir şekilde destekleyerek üretimde katma değeri artıracak ve cari açığın azaltılmasını sağlayacak politikalar uygulayacak.
Türkiye’nin hızla sıçrama yapması ve hak ettiği yerlere kavuşması için sanayicilerin yanında j olmaya devam edeceğiz.
Çamur Ali KOPUZ / İstanbul Ticaret Borsası Başkanı
“Çabalarımızın meyvelerini eylülde alırız”
Ticaret normal seyrinde gidiyor. Mayıs ayında, nisan ile kıyasladığımızda cirolarımızda çok fazla bir fark olmadı. Geçen yıl mayıs ayına göre işler daha iyiydi. Tüketimde geçen yıla göre artış hissettik. Seçimlerden sonra piyasaya oturmaya başladı. Hatta biraz da hızlanır gibi oldu. Gerçi şimdi yaz rehaveti var. Hükümettin teşvikleri hayata geçerse, okulların açılması ve yaz rehavetinin bitmesiyle piyasalar daha da hareketlenir. Özellikle tarım ve sanayide teşvik beklentisi yüksek. Kredi faizlerinin yüksek olması da yatırımları olumsuz etkiliyor. Hükümetin ve kabinenin kurulması bir süreçti. Bunlar tamamlandı. İnşallah bu çabaların meyvelerini dokuzuncu ayda alacağız.
Davut DOĞAN / Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“Düğünler başladı, iyi iş yaparız”
Mayıs ayında sanayi üretimi, bir önceki yıla göre yüzde 6.4 artarken, yalnızca üç sektörde küçülme var. Bunlardan biri yüzde 5.8 ile mobilya. Sektör olarak geçen yıl KDV indirimi sayesinde ciddi büyüme sağlamıştık. Bu sene büyüme beklemiyoruz. Rakamlar sağlıklı olarak sektörün durumunu yansıtmıyor. Ben reel olarak küçülme olduğunu da sanmıyorum. Geçen sene KDV indirimi öncesinde stoklarını eritmek isteyen, kayıt dışındaki firmalar fatura kesmişti. Rakamlardaki yüksek büyüme biraz da oradan kaynaklanmıştı. Sektörde halen yüzde 50 kayıt dişilik devam ediyor. Bunun önlenmesinin yolu KDV’nin düşürülmesi ve kalıcı hale gelmesi. Bu yapılırsa sektörde daha gerçekçi büyüme ve küçülme rakamlarına ulaşabiliriz. Mobilya emek yoğun bir sektör.
800 milyon dolar ithalat, 2.5 milyar dolar ihracatımız var. Dış ticaret fazlası veren bu sektör tekstil gibi lokomotif bir sektör olabilir. Seçimler ve kurlardaki artışlar nedeniyle tüketici alışverişe ara vermişti. Şimdi düğünler başladı. Bu dönem iyi iş yaparız. Bu eylüle kadar sürer. Bu yılı geçen yıl ile aynı seviyede bitirirsek bizim için memnuniyet verici olur.
RAHİME BAŞ UÇAR
