Enerji Piyasası 2015

Hükümet programında enerji verimliliği stratejisi öne çıktı. Ayrıca nehir tipi hidroelektrik santrallerinin teşvik kapsamından çıkarılacağı sinyali veriliyor. Sektör çevrelerinde ise 10 MW’nin altındaki projelerin durdurulabileceği beklentisi var…

BAŞBAKAN Ahmet Davutoğlu başkanlığında kurulan 62. Hükümet’in programında enerji piyasası ile ilgili detaylı öngörülere yer verildi. 1 Eylül’de Meclis’ten güvenoyu alarak kabul edilen hükümet programının enerji piyasasını ilgilendiren enerji ve çevre ile ilgili bölümlerinde 2015 yılında neler olabileceğini inceledik.

Programa göre, yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi teşvik edilmeye başlandı. Enerji verimliliği stratejisi hazırlanarak uygulamaya girdi. Bu çerçevede önümüzdeki dönemde yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları en üst düzeyde değerlendirilecek.

Yerli linyit sahalarının termik santral amaçlı değerlendirilmesine önem verilecek. Büyük kömür rezervine sahip sahalar olan Afşin Elbistan, Konya Karapınar, Afyon Dinar ve Eskişehir Alpu sahalarında elektrik üretimi amaçlı girişimler üzerinde çalışılacak. Ayrıca, kömür istihracı yatırımları ve termik santral yatırımları, yatırım teşvik sistemindeki öncelikli yatırımlar kapsamına alındı. Nükleer santral kurulmasına ilişkin çalışmalar hızlandırılacak. Bu çerçevede elektrik dağıtım şirketlerinin tümünün özelleştirilmesi tamamlandı. Elektrik üretim tesislerinin özelleştirilmesine ise devam edilecek.

YERLİ KÖMÜRE 18.500 MW EK GÜÇ

Yerli kömür kaynaklarının elektrik enerjisine dönüştürülmesi için 18 bin 500 MW düzeyinde santral tamamlanacak. Hidroelektrik kaynaklarımızın tamamına yakın kısmı kullanılarak 20 bin MW ek güç sağlanacağı belirtiliyor. Bu kapsamda Ilısu, Yusufeli, Boyabat, Alpaslan 2 gibi önemli projelerin tamamlanacağı da kaydediliyor.

Enerji ve Tabii kaynaklar Bakanlığı tarafından 2010 yılında hazırlanan stratejik planda yer alan rüzgar, güneş ve jeotermal kaynaklara ilişkin hedefler korunuyor. Rüzgâr enerjisi gücü 20 bin MW’ye çıkartılacak. En az 600 MW gücünde jeotermal santral ve en az 3 bin MW gücünde güneş enerjisi santralı kurulması planlanıyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi içindeki payının 2023 yılında yüzde 30’a yükseltileceği hedefi yineleniyor.

KONYA’YA DEV SANTRAL

Güneş enerjisinde yeni bir döneme giriliyor. Konya’ya dünyanın en büyük güneş enerjisi santralini yapmak üzere çalışma başlatıldı. 3 bin MW’lik güneş santrali için yaklaşık 6 milyar dolar yatırım yapılacak. Konya güneş eneıjisi üssü haline getirilecek. Doğalgazsız kalan dokuz ilin konumları itibarıyla teknik güçlükler ve yüksek yapım maliyetleri içermesine karşın, doğal gaz ile buluşturulacak. Böylece Türkiye’de doğal-gazın gitmediği il kalmayacak.

Hükümet Programı’nda doğalgazda arz güvenliğine büyük önem verildiği vurgulanıyor. Tuz Gölü yer altı depolama tesisinin 500 milyon metreküplük ilk aşaması 2016 yılı itibarıyla tamamlanacak. Türkiye-Yunanistan Doğalgaz Boru hattı ile Güney Avrupa Gaz Ringi Projesinin ilk ayağı tamamlandı. Yunanistan’a ihracat başladı.

TEŞVİK KALKIYOR MU?

Hükümet Programı’nda en dikkat çeken konu, nehir tipi hidroelektrik santral (HES) projeleriyle ilgili. Nehirler ve akarsular üzerinde inşa edilen HES’ler su havzalarına ve dolayısıyla çevreye zarar verdiği gerekçesiyle yöre halkı tarafından tepkiyle karşılanıyor. Bu nedenle Türkiye’nin hemen her yerinde yüz lerce hidroelektrik projesi hakkında açılan davalar bulunuyor. Bu şekilde Türkiye genelinde idare mahkemelerinde açılmış 85 civarında dava sürüyor. En büyük eleştiri konusu aynı su havzası üzerinde çok sayıda küçük projenin inşa edilmesi. Başka bir ifadeyle havza planına uyulmaması.

Bunun için 10 MW’nin altı projelerin teşvik kapsamından çıkarılacağı söylentileri uzun süredir sektör çevrelerinde konuşuluyordu. Halihazırda yenilenebilir eneıji kapsamında değerlendirilen küçük HES’lerden üretilen elektriğe 7.3 dolar cent üzerinden 10 yıl boyunca satın alma garantisi veriliyor. Programda 2013 yılının son aylarında tartışılan ve Ekonomi Bakanlığınca destek ve teşviklerini kaldırma yönünde çalışmalar yürütülen küçük HES’lere de yer veriliyor. Programda küçük hidroelektrik santrallere (HES) ilişkin çevre duyarlılığının en üst düzeyde hayata geçirileceği vurgulanıyor.

25 havza için Havza Koruma Eylem Planı tamamlanarak uygulamaya geçildi. Trakya’nın kanayan yarası Ergene Neh-ri’nin temizlenmesi için Ergene Havza Koruma Eylem Planı ve projeler hazırlanarak uygulamaya konuldu. Ergene Havzası Eylem Planı kapsamındaki OSB’lere ait Kolektör Hattı ve Deniz Derin Deşarj pro-jesi ihale edilecek. Projeler iki yılda tamamlanacak.

YENİLENEBİLİR ENERJİ

Enerjide dışa bağımlılığın azaltılmasına ve sanayide hammadde ihtiyacının karşılanmasına yönelik maden, enerji hammaddeleri ve jeotermal kaynak arama yatırımları için ayrılan bütçe son dönemde önemli oranda artırıldı. Cari açığı daha düşük seviyelere indirmek ve enerjide dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji arzı içindeki payının artırılmasına ve nükleer santrallerin kullanılmasına yönelik başlatılan çalışmalara kararlılıkla devam edilecek.

Önümüzdeki dönemde başta makine ve otomotiv olmak üzere, demir-çelik, tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon, elektrik ve elektronik ile kimyevi maddeler ihracat stratejisinin lokomotif sektörleri olmaya devam edecek. Bununla birlikte, yeni rafineri inşası, elektrikli otomobil imalatı, ileri teknoloji içeren hava taşıtı motorları ve parçalarının üretimi konularında teşvik sistemi güçlendirilerek yurtiçi üretim kapasitesi artırılacak. Filyos Endüstri Bölgesi ve Karapınar Enerji ihtisas Endüstri bölgeleri kuruldu. Karapınar Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi’nde 2015 yılında yatırımcılara yer tahsisi yapılması hedefleniyor.

Sürdürülebilir üretim ve tüketimi sağlamak üzere kamu alımlarında çevre dostu ürünler tercih edilecek. Başta kentler olmak üzere yolcu ve yük trafiğinin yoğunlaştığı alanlarda gürültü kirliliği dahil olmak üzere kirliliğin azaltılmasına özel önem verilecek. Başta karayolu olmak üzere tüm ulaşım türlerinde sera gazı emisyonlarına yönelik çalışmaları için takip sistemi kurulacak. Büyükşehir-lerde akıllı sistemlerle desteklenen bütünleşik toplu taşıma sistemleri hayata geçirilecek. Elektrikli demiryolu hatları yaygınlaştırılarak sera gazı emisyonları azaltılacak.

Nihat ÖZDEMİR / Elektrik Dağıtıcıları Derneği Başkanı
Yerli kaynaklara öncelik veriliyor

Yeni hükümetin programında da geçmiş AK Parti hükümet programlarında olduğu gibi enerjiye önemli bir yer ayrılmış durumda. Enerji yatırımlarını olumsuz etkileyecek bir unsur olmadığı gibi yerli kaynaklara yönelik projeleri teşvik edici yönleri mevcut. Özellikle üretime yönelik yeni yatırımlar önemli. Bu yatırımlar büyümeye etkisi açısından önem taşıyor. Çünkü dünyada faizlerin yeniden yükselişe geçmesi bekleniyor. Finansman zorlaşacak.

Yeni dönemde enerji stratejisinde temel bir değişiklikten ziyade detayların ön plana çıktığını görüyoruz. Yerli kömür kullanımında azami oranlara ulaşmak, yenilenebilir projelerin hayata geçirilmesini hızlandıracak tedbirler almak buna örnek gösterilebilir. Enerjide dışa bağımlılık bir numaralı sorunumuz. Programda buna yönelik kaynak çeşitlendirmesi hedefleniyor.

Uygar YÖRÜK / Deloitte Türkiye Enerji Lideri
Yatırımları kolaylaştırma amacı var

Enerjide öncelik yatırım ortamını iyileştirmek ve dışa bağımlılığı azaltmak. Bu açıdan yerli ve yenilenebilir kaynaklara ağırlık verilmesi amaçlanıyor. Sektörde başta fiyat seviyeleri, ÇED vb izin süreçleri gibi konular olmak üzere çeşitli nedenlerle enerji yatırımlarının görece cazibesi bir miktar daha düşük. Yeni stratejik planının ana temalarından biri yatırımları kolaylaştırmak, daha fazla yatırımcı çekmek üzere yatırım ortamında iyileştirmeler yapmak.

Bu açıdan bakınca, amaçlanan tedbirlerin alınmasıyla enerji yatırımlarının daha olumlu etkileneceğini bekleyebiliriz. Yeni dönem kararlarda katılımcılığın arttığı, üretim karmasının arz güvenliği saiki ile optimize edildiği, yatırım ortamını iyileştirecek önlemlerin devreye alındığı, enerjide bölgesel ve uluslararası etkinliğin artırıldığı, enerji teknolojileri alanında gelişmelere daha çok ağırlık verilecek bir dönem olacak diyebiliriz. Bu anlamda daha proaktif bir enerji stratejisinden bahsetmek mümkün.