Enerji sektörüne yönelik yeni uygulamalar için start verildi
Enerji sektörüne yönelik yeni uygulamalar için start verildi. Yerli kömürden elektrik üretim yatırımları desteklenecek. Kömür madenleri ayrı ruhsata bağlanabilecek. Üretim tesislerinde yerli malı kullanım şartı aranacak.
TÜRKİYE enerjide yerli ve yenilenebilir kaynakla büyüyecek. Yerli kömürden elektrik üretim yatırımları desteklenecek. Kömür madenleri ayrı ruhsata bağlanabilecek. Yerli kömürden elektrik üretimi yapan tesislerin çevre mevzuatıyla uyum süreci kesintiye uğramaksızm düzenlenecek. Yenilenebilir enerji kaynak alanlarında kurulacak üretim tesislerinde kullanılacak aksam için yurtiçinde üretim veya yerli malı kullanım şartı aranacak. Maden ocaklarındaki metan gazı, doğalgaz olarak ekonomiye kazandırılacak. Ulusal topraklarda depolanacak doğalgaz miktarı artırılacak. Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş (TETAŞ) Kamu İhale Kanunu’na tabi olmayacak. Elektrikte kayıp kaçak bedelinin tüketiciden alınması yasal altyapıya kavuşacak. Kaçak veya menşei belli olmayan LPG ile piyasa faaliyetinde bulunanların lisansı iptal edilecek.
NÜKLEERE “ZEYTİNLİK” İSTİSNASI
Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi yasalaşarak, yürürlüğe girdi. Kanuna göre askeri yasak bölgeler, askeri güvenlik bölgeleri veya ülke güvenliği ile doğrudan ilgili, Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ait araziler, konut ve sosyal tesisler hariç, harekat ve savunma amaçlı yerlerde Kıyı Kanunu’nun kıyılar, sahil şeritleri, doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan arazilere ilişkin sınırlayıcı hükümleri uygulanmayacak. Yurt içinde yapılacak hayati öneme sahip tesislerden rafineri, petrokimya tesisleri ve eklentileri ile milletlerarası antlaşma hükümleri uyarınca yapılması öngörülenler hakkında Kıyı Kanunu hükümlerine istisna getirilecek. Nükleer santral projeleri kapsamında yapılması öngörülen tesis ve faaliyetler hakkında, Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılat-tırılması Hakkında Kanun’un sınırlayıcı hükümleri uygulanmayacak.
Nükleer santral sahalarında yapılacak yapılarda. Yapı Denetimi Hakkında Kanun hükümleri ile İmar Kanunu’nun fenni mesuliyete ilişkin hükümleri uygulanmayacak. Bu yapıların yapı denetimi, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nca yetkilendirilen yapı denetimi kuruluşlarınca, hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yapılacak. Yapı denetiminin bu kuruluşlarca yapılması, nükleer santral lisans sahibinin münhasır ve kusursuz sorumluluğunu ortadan kaldırmayacak.
DEPOLANAN DOĞALGAZ ARTACAK
Doğalgaz arz güvenliğinin sağlanabilmesi için gerekli günlük kapasite ihtiyacının kesinti olması durumunda da yönetilebilmesi amacıyla ulusal topraklarda depolanacak doğalgaz miktarı artırılacak. Kanuna göre her sene ithal edilecek doğalgazın Kurul’ca belirlenen oranı kadar bir miktarı beş yıl içinde ulusal topraklarda yeraltı depolama imkanına sahip olunması hususunda depolama faaliyeti yapacaklardan taahhüt ve garantiler alınacak. Kurul, ithalatçı şirketlerin her sene ithal edecekleri doğalgazın beş yıl içerisinde depolama oranını, mevcut yeraltı depolama kapasitesini dikkate alarak yüzde 20’den fazla olmamak üzere belirleyebilecek.
Dağıtım şirketlerinin yurt çapında sahip olabilecekleri lisans sayısı ile ilgili kısıtlamalar kaldırılacak. Dağıtım bölgeleri tek bir lisans altında birleştirilebilecek veya mevcut dağıtım bölgeleri birden fazla lisans bölgesine bölünebilecek. Belirli şartları sağlayan dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilere ilişkin olarak kendi faaliyet alanındaki tüzel kişilerden birisine belirli sınırlamalar kapsamında iştirak edebilmesi sağlanacak.
KAÇAK LPG’DE LİSANS İPTALİ
Kaçak veya menşei belli olmayan LPG ile piyasa faaliyetinde bulunan lisans sahiplerinin lisansı iptal edilecek. Teknik düzenlemelere uygun olmayan LPG’yi piyasa faaliyetine konu etme fiilini, lisans süresince, aynı lisansla üç defa işleyen lisans sahiplerinin lisansı iptal olacak. Bu LPG’yi ikmal edenler zararı tazmin edecek. Kentsel atıkların muhtevasındaki organik ve organik olmayan bileşenler kullanılarak elektrik üretimi yapılabilecek.
YERLİ MALI KULLANIM ŞARTI
Yenilenebilir enerji kaynak alanlarında kurulacak üretim tesislerinde kullanılacak aksam için yönetmelikle belirlenecek şekilde yurtiçinde üretim veya yerli malı kullanım şartı aranacak. Yenilenebilir enerji kaynak alanlarında kurulacak üretim tesislerinde hesaplanan fiyatlar toplamım geçmemek üzere her bir yenilenebilir enerji kaynak alanı için Bakanlıkça belirlenecek tavan fiyatı üzerinden teklif edilecek en düşük fiyat o yenilenebilir enerji kaynak alanı için yarışma şartlarında belirlenecek süre boyunca uygulanacak. Yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenecek taşınmazlarda, bu kullanımı ve verimliliği etkileyici imar planlan düzenlenemeyecek. Yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenen özel mülkiyete konu taşınmazlarda acele kamulaştırma yapılabilecek.
ÖN LİSANS İPTALİ
Lisans alınıncaya kadar, EPDK tarafından belirlenen istisnalar dışında ön lisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısının doğrudan veya dolaylı olarak değişmesi, hisselerinin devri veya hisselerin devri sonucunu doğuracak iş ve işlemlerin yapılması veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda ön lisans iptal edilecek.
Nükleer enerji üretim tesisleri için alınacak yapı ruhsatı ve diğer mevzuattan kaynaklanan inşaata ilişkin izin, onay, lisans, ruhsat ve benzeri belgeler ile üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkının elde edildiğine ilişkin belgeler, üretim lisansı verilmesinden sonra olmak üzere EPDK’ya sunulacak. Bu üretim tesislerinde, diğer mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydıyla üretim lisansı almadan önce üretim tesisi dışındaki yapılar inşa edilebilecek.
SON BEŞ YILLIK ÖLÇÜMLER
Rüzgar veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulması için yapılan ön lisans başvurularında, tesisin kurulacağı saha üzerinde, son beş yıl içinde yapılmış olan belirli süreli ölçümler kabul edilecek. Sahanın belirlenmesi, ölçümler ve değerlendirilmesi, verilerin elde edilmesi ve güvenliği ile bunların belgelendirilmesi yönetmelikle düzenlenecek. TEIAŞ, birden fazla başvuru halinde, başvurular arasından ilan edilen kapasite kadar sisteme bağlanacak olanları belirlemek için en düşük fiyatın teklif edilmesi esasına dayanan yarışma yapacak.
Rüzgar ve güneş enerjisine dayalı enerji üretim tesisleri için, başvuru tarihinden başvuruya konu üretim tesislerinin tamamının geçici kabulü yapılana kadar EPDK’nm belirlediği istisnalar dışında pay devri yapılamayacak.
YERLİ KÖMÜRLE ELEKTRİK ÜRETİMİ
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından, EÜAŞ ile bağlı ortaklıklarına ait varlıkların, yenilenebilir enerji kaynakları veya yerli kömüre dayalı elektrik üretim tesisi kurulması amacıyla özelleştirilmesinin talep edilmesi halinde, özelleştirme idaresi Başkanlığı’nca (ÖİB) gerçekleştirilecek özelleştirme işlemlerinde ilgili kanun hükümleri uygulanacak. Özelleştirme ihalesi, imzalanacak elektrik satış anlaşması için geçerli olacak elektrik enerjisi satış fiyatının belirlenmesi amacıyla pazarlık usulüyle yapılacak. Pazarlık usulü eksiltmeye esas elektrik enerjisi başlangıç satış fiyatından eksiltme yapılmak suretiyle uygulanacak. Özelleştirme sonucunda varlıkların veya hisselerin devrine yönelik, bedel alınmaksızın imzalanacak devir sözleşmesiyle eş zamanlı olarak, ihaleyi alan teklif sahibi ile TE-TAŞ veya EÜAŞ arasında ihalede belirlenen satış fiyatından, elektrik satış anlaşması imzalanacak.
TETAŞ, elektrik enerjisi miktarının mevcut sözleşmeler kapsamında karşılayamaması durumunda yerli kömür yakıtlı elektrik üretim santrallerini işleten şirketlerden temin edecek. Söz konusu teminle ilgili miktar, süre ve fiyat belirleme dahil diğer usul ve esaslar Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek.
GEÇİCİ MADDE DÜZENLENDİ
Kanunla “üretim tesislerinin çevre mevzuatıyla uyumlu hale getirilmesine” ilişkin Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen geçici madde yeniden düzenlendi. EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile kamu üretim şirketlerine ve bu şirketlere ait üretim tesislerine, bunlardan özelleştirilenler ve özelleştirilecek olanlar için de geçerli olmak üzere; çevre mevzuatına uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla, 31 Aralık 2019’a kadar süre tanınacak. Bu gerekçeyle elektrik üretim faaliyeti durdurulamayacak, idari para cezası uygulanmayacak. Çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve izinlerin tamamlanmasına ilişkin yönetmelik bakanlık tarafından bir yıl içerisinde çıkarılacak.
METAN GAZI EKONOMİYE KAZANDIRILACAK
Yasayla, metan gazının yeryüzünden ve kömür ocağının içerisinden güvenli bir şekilde dışarıya alınarak üretilmesi, üretilecek gazın da “doğalgaz” olarak ekonomiye kazandırılması hedefleniyor. Buna göre, yeraltı madenlerindeki metan gazı, yeryüzünden veya ocak içerisinden üretilecek. Üretilen metan gazı maden işletme ruhsat sınırları içerisinde kalmak kaydıyla, maden sahibine işletme ruhsatı verilecek. Ancak, işletme ruhsatının verilmesinde, madenlerin bünyesindeki metan gazı miktarı, ton başına en az beş metreküp olacak. Lisanslandırılarak, piyasada faaliyete konu edilebilecek. Metan gazından alınacak devlet hissesi, yasada belirtilen oranda alınacak. Bu oranı, dört katına kadar artırmaya, yarısına kadar indirmeye Bakanlığın teklifiyle Bakanlar Kurulu yetkili olacak.
KAYIP KAÇAĞA YASAL ALTYAPI
Elektrikte kayıp, kaçak, sayaç okuma, perakende satış hizmet, iletim sistemi kullanım ve dağıtım bedelinin tüketiciden alınması yasal altyapıya kavuşturuluyor. Kanuna göre tüketici, kayıp kaçak bedelini ödemeye devam edecek. Bu kanun kapsamında düzenlenen ve bir sonraki dönem uygulanması önerilen elektrik tarifeleri, ilgili tüzel kişi tarafından, tarife konusu faaliyete ilişkin tüm maliyet ve hizmet bedellerini içerecek şekilde hazırlanacak ve onaylanmak üzere EPDKya sunulacak. Kurul, mevzuat çerçevesinde uygun bulmadığı tarife tekliflerinin revi-ze edilmesini isteyecek veya gerekmesi halinde resen revize ederek onaylayacak. Tüzel kişiler de EPDK tarafından onaylanan tarifeleri uygulamakla yükümlü olacak. Onaylanan tarifeler içinde, söz konusu tüzel kişinin tarife konusu faaliyetine ilişkin tüm maliyet ve hizmet bedelleri dışında piyasa faaliyetleriyle doğrudan ilişkili olmayan hiçbir unsur yer alamayacak. İletim ek ücreti istisna olacak.
BAĞLANTI HATTI TESİSİ
EPDK tarafından tüketici özelliklerine göre abone grupları belirlenebilecek. EPDK tarafından düzenlemeye tabi tarifeler, doğrudan nihai tüketiciye veya nihai tüketiciye yansıtılmak üzere ilgili tüketiciye enerji tedarik eden lisans sahibi tüzel kişilere yansıtılacak. Bağlantı hattının tüketici tarafından tesis edilmesi halinde, bağlantı hattı işletme ve bakım sorumluluğu karşılığı dağıtım şirketine devredilecek, bu tüketicilerden bağlantı bedeli alınmayacak.
Dağıtım şirketlerinin tarifelerine esas alınacak kayıplara ilişkin hedef oranlar, bu kayıpları düşürmeyi teşvik edecek şekilde EPDK tarafından belirlenecek. Kurum tarafından gelir ve tarife düzenlemeleri kapsamında belirlenen bedellere ilişkin olarak yapılan başvurularda ve açılan davalarda, tüketici hakem heyetleri ile mahkemelerin yetkisi, uygunluk denetimi ile sınırlı olacak.
Gökhan YARDIM / Türkerler Enerji Yatırım Holding Genel Müdürü
Küçük girişimciler elimine olacak
Kanunun, enerji sektörüne enerji üretim araçları açısından etkileri var. Yerli kömür sahalarının kullanılıp, belli bir mekanizma içinde enerjiye kazandırılması söz konusu. Doğalgaz kanunu açısından, depolama kapasiteleri daha da artırılacak. Kanuna baktığımızda asıl ana fikir, yerli kaynak kullanımının artırılması. Ülke ihtiyacında yerli kaynakların daha fazla ve etkin kullanılması, onunla ilgili teşvik mekanizmalarının getirilmesi amaçlanıyor.
Rüzgar enerjileri açısından ihale sistemini bir parça değiştiren, bundan sonra daha büyük sahaların, tüm izinlerinin devlet tarafından alındıktan sonra ihale edilmesi gibi bir yöntemi teşvik eden bir mekanizma getiren yasal düzenlemeler var. Yatırımcılar bu izinleri alırken çok zorlanıyordu. Şimdi devlet bu izinleri kendi alacak. Daha geniş alanlarda, daha yüksek kapasiteli, yerli katkı payı ile minimum fiyatı önerecek şekilde bir ihale I süreci getirilecek. Olumlu ve olumsuz yönleri var. Küçük girişimciler burada elimine olacak. Onlar eski sistemde, eski ihalelerde devam edecek. Daha büyük girişimcilerin bu sisteme ayak uydurmaları söz jnusu olacak. Ayrıca yenilenebilir enerjideki garanti edilen fiyatların altında bir fiyat olacak. Bu da tüketici açısından olumlu bir adım olacak. Bu kaynaklar, daha düşük fiyatlarla tüketiciye ulaştırılacak. Yeni yerli kaynaklar, yenilenebilir enerjide maksimim düzeyde kullanılabilecek.
Önder KARADUMAN / Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı
TETAŞ’ın elektrik alım stratejisi rekabeti bozar
Kanunla, doğalgaz ithalatı yapan firmalara doğalgaz depolama alanları kurma yükümlülüğünün getirilmesi doğalgaz arz güvenliğine katkı sağlayacak. TETAŞ’ın tedarik amaçlı elektrik enerjisi atımlarının Kamu İhale Kanunu kapsamı dışına çıkarılması, sektör oyuncuları arasında adil rekabeti bozacağına ilişkin K soru işaretleri yaratıyor. TETAŞ’ın mevcut sözleşmelerinden karşılayamadığı elektrik miktarını yerli kömür santrallerinden karşılamasını öngören düzenlemeyi de dikkate aldığımızda adil rekabet ortamının ciddi ölçüde bozulacağı hususundaki kaygılarımız artıyor. Bu tür bir uygulama zaten halihazırda Yİ ve YID santralleri ile uygulanan liberal piyasa dışı uygulamaların devam edeceği anlamına gelecek ve ileriye yönelik rekabetçi piyasa beklentisini de ’CT sekteye uğratacak. Yapılacak alımların miktarı, süresi ve fiyatının Bakanlar Kurulu’nun takdirine bırakılması da söz konusu alımlarla ilgili tartışmaları artıracak. Yenilenebilir Enerji Destekleme Mekanizması [YEKDEM) ile ilgili düzenleme hakkındaki çekincelerimiz sürüyor.
