Enflasyon sürprizi

Enflasyon haziranda beklentilerin aksine artış gösterdi. Uzmanlar bozulmayı ilk yarıda gıdadaki düşüşün baz etkisine bağlıyor. Rusya ile varılan anlaşmayla gıda ihracatının artacak olmasının içeride fiyat baskısı yaratabileceği söyleniyor…

KÜRESEL ölçekte büyüme endişeleri sürüyor. Dünya ekonomisi için kötü bir dönem. Ancak bu duruma bağlı olarak Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz artışını gelecek yıla ötelemesi olumlu. FED’in faiz artışını ertelemesi Ingiltere’nin AB’den ayrılma kararı yani Bre-xit’in yarattığı şokun etkisini azaltan bir durum oldu. Gelişen ülkelere yönelik artan risk iştahı, piyasaların yönünü yukarı çevirdi.

Ramazan Bayramı nedeniyle geçen hafta bir buçuk günlük mesai yapıldı. Haftanın tek makro verisi ise haziran ayı enflasyonu oldu. Değişmeyeceği beklentilerine karşın haziranda enflasyon kötü sürpriz yaptı. Gıda fiyatlarındaki sert düzeltme nedeniyle manşet enflasyon aylık yüzde 0.47 artarken yıllık bazda yüzde 7.64’e çıktı. Uzmanlar yılın ilk yarısında gıda fiyatlarındaki düşüşe dikkat çekerek haziranda düzeltme olduğunu belirtiyor. Haziranda beklentilerin üzerindeki artışın büyük ihtimalle tek seferlik olduğunu savunuluyor. Keza çekirdek enflasyon göstergesi olan endeksinin gerilemeye devam ettiğine işaret ediliyor. Uzmanlar önümüzdeki aylarda enflasyondaki en önemli risk olarak Rusya ile varılan anlaşmayı görüyor. Keza Rusya’ya gıda ihracatının artacak olmasıyla içerde arz yönlü bir fiyat artışı olabileceğine dikkat çekiliyor.

GIDADA SERT ARTIŞ

TÜIK tarafından geçen hafta açıklanan tüketici fiyatları geçtiğimiz haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 0.47, yıllık bazda ise yüzde 7.64 arttı. Aylık en yüksek artış yüzde 1.16 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda oldu.

Ana harcama grupları itibariyle haziran ayında endekste yer alan gruplardan eğitimde yüzde 0.95, sağlıkta yüzde 0.74, ulaştırmada yüzde 0.67 ve lokanta ve otellerde yüzde 0.49 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düşüş gösteren grup yüzde 1.33 ile giyim ve ayakkabı oldu. Ana harcama grupları itibariyle haziranda endekste düşüş gösteren bir diğer grup ise yüzde 0.19 ile eğlence ve kültür oldu.

Yıllık en fazla artış yüzde 12.80 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler yüzde 11.33, lokanta ve oteller yüzde 9.95, sağlık yüzde 9.81, ev eşyası yüzde 9.75 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.

Endekste kapsanan 417 maddeden 69’unun ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 196 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 152 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.

“İLK YARININ DÜZELTMESİ”

Turkey Macro View Consulting Direktörü İnanç Sözer, haziran enflasyonunu biraz yüksek beklediklerini, eş zamanlı olarak çekirdek enflasyonun da gerilemeye devam edeceğini düşündüklerini belirtiyor. Bunların ikisinin de beklentilerine paralel geldiğine dikkat çekiyor. Sözer’e göre, önceki yılların ilk yarısında gıda fiyatlarında bu kadar düşüş olmuyordu. Hazirandaki artışı bunun düzeltmesi olarak görmek lazım. Gıdada yapısal anlamda bir şeyleri iyileştirmeden palyatif çözümlerle iyileşme sağlandığı zaman bunun ters dalgası kaçınılmaz oluyor.

Sözer, buna karşın yıllık çekirdek enflasyonda sınırlı da olsa bir geri çekilme olduğunu ifade ediyor ve ikinci yarıda düşük baz etkisiyle karşı karşıya kalınacağını söylüyor. Sözer’e göre, dolayısıyla gıda fiyatlarında yılın geri kalanında hep yıllık bazda artış varmış gibi göreceğiz. Özellikle de Rusya ile son anlaşma uygulanırsa artışlar keskin bile olabilir.

“İNDİRİM İMKANI VERİYOR”

Garanti Bankası Başekonomisti Nihan Ziya Erdem, yaptırımları kaldırmaya yönelik Rusya’yla varılan anlaşmanın gıda fiyatları üzerinde yükseltici etki yapacağım belirtiyor. Erdem’e göre, gıda ve enerji fiyatları üzerindeki baz etkilerinin tersine dönmesi, önümüzdeki aylarda manşet enflasyonun daha da yükselmesine sebep olacak. Ancak, haziran ayı enflasyon seviyesi Merkez Bankası’na üst bantta bir kez daha indirim yapabileceği alan bırakıyor. Yılın ikinci yarısında ise, gıda fiyatları ve enerji fiyatlarındaki baz etkisinin tersine dönmesi manşet enflasyonu yukarı çekecek. Buna rağmen Erdem, gıda fiyatlarındaki gelişmeleri de ele alarak yılsonu yüzde 8.5 olan enflasyon beklentisi üzerinde risklerin hafif aşağı yönlü olduğunu tahmin ediyor.

“KADEMELİ DÜŞÜŞ OLUR”

Deniz Yatırım Başekonomisti Özlem Derici, enflasyonda birkaç aylık bozulmayı zaten beklediklerini belirtiyor. Haziranda Ramazan nedeniyle artan gıda talebinin de etkili olabildiğini ifade eden Derici şunları söylüyor:

“Ramazan’ın net etkisini tespit edemiyoruz. Bir defalık artış gibi görünüyor. Yılsonu için yüzde 7.4 tahminimi koruyorum. Bunu değiştirmedim. Bu arada Rusya ile anlaşmanın etkisini kestirmek zor.

Muhtemelen gıda fiyatları üzerinde negatif etki göreceğiz. Ancak birden bire mi toparlanacak yoksa bütün ihracat akımları yeniden mi başlayacak? Sonuçta bunlar şirketler arası anlaşmalar. Devlet gıdayı satın almıyor. Bizim ihracatımız şirketlerin bizim tarafa dönmesine bağlı.”

Özlem Derici önümüzdeki aylarda baz etkisi nedeniyle bozulmanın sürebileceğini ancak yılın son çeyreğine doğru kademeli düzelme görüleceğini ifade ediyor. Derici’ye göre, yukarı yönlü riskler ağırlık kazandı, iyi bir görüntü değil. Çekirdeği manşete yaklaştıracak bir durum yok. Geçen yıl eylül, ekim ve kasım aylarında aylık bazda çok yüksekti.