Enflasyonda düşüş sürüyor

Enflasyondaki düşüş haziranda da devam etti. Yıllık TÜFE yüzde 10.9’a, YÎ-ÎJFE yüzde 14.87’ye geriledi. Temmuz itibarıyla memur ve emeklilerin maaşları yüzde 6.92, SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin maaşları yüzde 5.89 artırıldı.

ENFLASYONDA düşüş haziranda da devam etti. Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) haziranda aylık yüzde 0.27 düşerken, yıllık TÜFE bir önceki aya göre 0.82 puan azalışla yüzde 10.90’a geriledi. Aralık ayından bu yana yükselmekte olan gıda enflasyonunda taze meyve-sebze kalemindeki düşüşe bağlı olarak bir gerileme yaşandı. Haziranda gıda ve alkolsüz içecekler grubu aylık yüzde

1.06 azaldı. Yıllık enflasyon enerji ve temel mal grubunda gerilerken hizmet grubunda sınırlı bir artış gösterdi. Çekirdek göstergelerin,, yıllık enflasyonunda kısmi bir iyileşme gözlenirken, ana eğiliminde yavaşlama kaydedildi. Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) haziranda aylık bazda yüzde 0.07 artarken, yıllık Yt-ÜFE bir önceki aya göre 0.39 puan gerilemeyle yüzde 14.87 düzeyine indi. Haziran ayı enflasyon verisinin açıklanmasıyla memur ve emeklilere verilecek enflasyon farkı da netleşti. Memur ve memur emeklilerinin maaşlarına temmuz ayı itibarıyla yüzde 6.92, SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin maaşlarına yüzde 5.89 zam yapılacak. Geçen hafta yaklaşık 200 bin kamu işçisinin 2017 ve 2018 yıllarını kapsayan zam oranları da belli oldu.

TÜFE AYLIK YÜZDE 0.27 DÜŞTÜ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, TÜFE’de 2017 yılı haziranda bir önceki aya göre yüzde 0.27 düşüş, geçen yılın Aralık ayma göre yüzde 5.89, geçen yılın aynı ayma göre yüzde 10.90 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 9.36 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış yüzde 1.05 ile eğitim grubunda oldu. Haziran ayında endekste yer alan gruplardan lokanta ve otellerde yüzde 1.03, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0.52, ev eşyasında yüzde 0.48 ve konutta yüzde 0.31 artış yaşandı. Aylık en fazla düşüş gösteren grup yüzde 1.25 ile giyim ve ayakkabı oldu. Ana harcama grupları itibarıyla haziranda endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 1.06, ulaştırmada yüzde 0.84, haberleşmede yüzde 0.39 ve eğlence ve kültürde yüzde 0.14 düşüş oldu. Çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonunda kısmi bir iyileşme gözlenirken ana eğiliminde de yavaşlama kaydedildi.

GIDA ENFLASYONU GERİLEDİ

Merkez Bankası’mn aylık fiyat gelişmeleri raporuna göre, haziranda geçen yılın aynı ayma kıyasla gıda, temel mal ve enerji gruplarının yıllık tüketici enflasyonuna katkısı sırasıyla 0.55, 0.15 ve 0.15 puan azaldı. Hizmet ve alkol-tütün gruplarının katkısında ise önemli bir değişim olmadı. Haziranda hizmet grubu fiyatları yüzde 0.53 oranında arttı, grup yıllık enflasyonu 0.12 puan yükselerek yüzde 9.18 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırmada ve lokanta otel gruplarında yükseldi, haberleşme ve kira gruplarında geriledi.

Taze meyve-sebzedeki baz etkisine bağlı olarak gıda ve alkolsüz içecekler grubunda aralık ayından bu yana yükselmekte olan yıllık enflasyon, haziranda 2.57 puan azalarak yüzde 14.34’e geriledi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatları haziranda da artmaya devam etti. Bu gelişmede özellikle kırmızı et fiyatlarındaki yüzde 4.88’lik artış dikkat çekti. Kırmızı ette yılbaşından bu yana gözlenen birikimli fiyat artışı yüzde 16.22 oldu. Uzmanlar baz etkisiyle gıda enflasyonunun temmuz ayında da düşmeye devam edeceği görüşünde.

Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, alman tedbirlerin gıda fiyatlarına olumlu etkisinin önümüzdeki aylarda da devam edeceğini belirterek, döviz kurunun ge-çişkenlik etkisinin haziran ayında önemli ölçüde azaldığına ve kurda istikrar görüldüğüne işaret etti. Elvan açıklamasında döviz kurunda istikrarın devam etmesi, gıda fiyatlarına yönelik alınan tedbirlerin etkisini göstermesi ve emtia fiyatlarının mevcut seviyelerini koruması durumunda TÜFE yıllık artış hızının yüzde 10’un altında kalmasının mümkün olduğunu vurguladı.

Haziranda aylık bazda TÜFE’de en yüksek fiyat artışı yüzde 28.14 ile yurtiçi bir hafta ve daha fazla süreli turlarda yaşandı. Bunu yüzde 10.59 artışla salatalık, yüzde 9.91 ile sivri biber, yüzde 9.87 ile elma, yüzde 8.52 ile limon, yüzde 7.18 ile patlıcan, yüzde 6.98 ile koyun eti izledi.

YÎ-ÜFE, 2017 yılı haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 0.07, geçen yılın aralık ayma göre yüzde 7.82 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 9.98 artış gösterdi. Yurtiçi üretici fiyatları haziranda uluslararası petrol fiyatları ve döviz kurundaki olumlu görünümle yataya yakın seyretti, yıllık enflasyon ise 0.39 puan gerileyerek yüzde 14.87 oldu. JVlerkez Bankası’nın fiyat gelişmeleri raporuna göre petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi bir miktar yavaşlamakla birlikte yüksek seviyesini korudu.

ENFLASYON FARKI BU AY

Haziran ayı enflasyon oranlarının açıklanmasıyla memur ve emeklilere verilecek zam oranı da belli oldu. Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre temmuz ayında memur ve emeklilerin maaşına toplusözleşmeden kaynaklı yüzde 4 zam ve yüzde 2.89 enflasyon farkıyla birlikte yüzde 6.92 oranında artış yapılacak. Aile yardımı ile en düşük memur maaşı 2 bin 558 TL’den 2 bin 721 TL’ye yükselecek. En düşük memur emekli aylığı ise bin 750 TL’den bin 871 TL’ye çıkacak. Bu yıl başında bir önceki dönem gerçekleşen enflasyona bağlı olarak yüzde 4.73 artan SSK ve

Bağ-Kur emekli aylıklarında ise temmuzda yüzde 5.89 oranında artış sağlanacak. Böyle-ce en düşük SSK emekli aylığı bin 402 TL’den bin 485 TL’ye, en düşük esnaf Bağ-Kur emekli aylığı bin 256 TL’den bin 330 TL’ye yükselecek.

PMI, SON 43 AYIN ZİRVESİNDE

İstanbul Sanayi Odası (ISO) Türkiye imalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) haziranda 54.7’ye yükselerek Türk imalat sektörünün faaliyet koşullarındaki genel iyileşmenin Kasım 2013’ten beri gözlenen en güçlü düzeyde gerçekleştiğine işaret etti. İSO’nun Türkiye İmalat PMI raporuna göre, imalat sektörünün faaliyet koşullarındaki genel iyileşme, yeni siparişlerde şubat 2011’den beri gözlenen en yüksek hızda artış ile üretim ve istihdamdaki daha yüksek oranlı artışlardan kaynaklandı. İmalatçıların üretimi son 43 aym, istihdamı ise son 29 aym en güçlü düzeyinde artış kaydetti. Haziranda girdi fiyatları enflasyonu Eylül 2016’dan beri gözlenen en düşük düzeye geriledi.

KÂRLARI ARTTI

Bankacılık sektörünün dönem net karı 2017 yılının ilk beş ayında 21 milyar 173 milyon TL düzeyinde gerçekleşti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre, 2017 Mayıs döneminde Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 2016 sonuna göre yüzde 7.3 artışla 2 trilyon 931 milyar 21 milyon TL olarak gerçekleşti. Mayıs 2017 döneminde en büyük aktif kalemi olan krediler 2016 sonuna göre yüzde 8.9 oranında artışla 1 trilyon 889 milyar 158 milyon TL, menkul değerler yüzde 4.2 oranında artışla 366 milyar 245 milyon TL düzeyinde gerçekleşti. Bankaların kaynakları içinde, en büyük fon kaynağı durumunda olan mevduat 2016 yılsonuna göre yüzde 7.3 artışla 1 trilyon 559 milyar 528 milyon TL oldu.

İHRACAT ARTIŞI SÜRDÜ

İhracat, kesintisiz artış sürecini haziranda da devam ettirdi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre bayram tatili nedeniyle iki işgünü eksiğinin bulunduğu haziranda ihracat geçen yılın aynı ayma göre yüzde 1.8 artışla 12.1 milyar dolar oldu. Yılın ilk altı ayında ihracat yüzde 8.2 artışla 76 milyar 383 milyon dolara, son 12 aylık ortalamalara göre ihracat yüzde 4.5 artışla 147 milyar 329.2 milyon dolara ulaştı.

Haziranda tarım sektörü ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6 azalışla 1.6 milyar dolar olurken, sanayi ihracatı yüzde 3.2 artışla 10.1 milyar dolara, madencilik ihracatı yüzde 1.8 artışla 367.6 milyar dolara ulaştı.

TİM verilerine göre, haziranda miktar bazında ihracat yüzde 4.1, ilk altı ayda ise yüzde 12.6 artış gösterdi. Haziranda AB’ye ihracat yüzde 2.8 artarken, AB’nin ihracattaki payı yüzde 50.5 oldu. En fazla ihracat yapılan ilk 20 ülke arasında Haziran’da en fazla ihracat artışı yüzde 89.1 ile Rusya’da oldu.

Otomotiv sektörü yine ihracatın lokomotifi oldu. Haziran ayında otomotiv endüstrisi ihracatı yüzde 16.4 artışla 2.5 milyar dolara yükselirken, yılın ilk yarısında yüzde 22.4 artışla 14.4 milyar dolara, son 12 aylık ortalamalara göre yüzde 18.4 artışla 26.5 milyar dolara ulaştı. Otomotiv sektörünü haziran ayında 1.4 milyar dolarla hazır giyim ve konfeksiyon, 1.3 miyar dolarla kimyevi maddeler izledi.

TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, kasım ayından bu yana ihracatta artış açıkladıklarını, dünya ticaretinin canlandığını söyledi. Büyükekşi, ihracatçılara her koldan verilen teşviklere yenilerinin eklendiğini, Büyükekşi j 2017 atılım yılının hakkını vereceklerini vurguladı.

“RUSYA ÖNEMLİ ROL ALDI”

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Şeker, son yedi aydır artan ihracat düzeyinin, Haziran’da da devam ettiğini vurguladı. Rusya krizindeki çözüme dönük olumlu gelişmelerin haziran ayındaki artışta önemli rol oynadığını dile getiren Şeker, “İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne olan ihracatın azalması artış oranını sınırladı. Bu durum uluslararası ilişkiler ve siyaset ile uluslararası ticaret arasındaki ilişkiyi bir kez daha karşımıza çıkardı” dedi.

REEL EFEKTİF KÖR DÜŞTÜ

Türkiye’nin fiyat düzeyinin ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine göre değişimini gösteren TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi, dört aylık aralıksız yükselişin ardından haziran ayında bir önceki aya göre 0.9 puan azalışla 91.38 düzeyine düştü. Merkez Bankası’nm açıkladığı geçici verilere göre, TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi 2017 Ocakta, en düşük seviye olan 87.54 değerine kadar indikten sonra yükselmeye başlamıştı. Endeks şubatta 88.75, martta 89.37, nisanda 90.21 ve mayısta 91.47 değerini almıştı. TÜFE bazlı reel efektif kuru endeksi haziranda geçen yılın aynı ayma göre ise 8.8 puan geriledi. YI-ÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi haziranda aylık bazda 0.32 puan, yıllık bazda 8.7 puan azalışla 89.7 düzeyinde gerçekleşti.

Merkez Bankası’nm finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri verilerine göre nisanda finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları bir önceki aya göre 3.7 milyar dolar artışla 108.7 milyar dolar oldu. Nisanda finansal kesim dışındaki firmaların yükümlülükleri 2.7 milyar dolar artışla 306.4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Böylece nisanda finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyonu açığı bir önceki aya göre 1 milyar dolar azalışla 197.7 milyar dolar oldu. Nisanda şirketlerin kısa vadeli varlıkları 88.97 milyar dolara^ kısa vadeli yükümlülükleri 79.6 milyar dolara yükselirken, kısa vadeli net döviz pozisyonu ise 2.5 milyar dolar artışla 9.4 milyar dolar düzeyinde fazla verdi.

KAMU İŞÇİSİNE ZAM MÜJDESİ

Kamuda çalışan 200 bin işçinin 2017 ve 2018 yıllarını kapsayan zam oranları da belli oldu. Kamu işçilerine müjdeyi Başbakan Binali Yıldırım verdi. Toplu iş sözleşmesine göre brüt maaşı 3 bin TL’nin altında olan kamu işçisine seyyanen 90 TL zam yapılacak, ardından tüm kamu işçilerine 1 Ocak 2017 yılı için yüzde 7.5+5, 2018 için ise yüzde 3.5+3.5 zam yapılacak. Kamu işçilerine bir defaya mahsus temmuz ayında 750 TL ödenek verilecek. Enflasyonun belirlenen oranların üzerinde gerçekleşmesi halinde aradaki fark ödenecek. Kamu işçisinin en düşük maaşı memurun en düşük maaşının altında olmayacak, eksik varsa tamamlanacak.

2017 ve 2018 yıllarını kapsayan protokol kapsamında en düşük kamu işçisi aylığı 2 bin 600 TL’ye yükseldi. Yemek yardımı bedeli ise ilk yıl için günlük 1.5 TL artırılırken, ikinci yıl ise maaşlara yansıtılacak ücret zammı oranında artırılacak. Kamu çalışanı işçilerin sözleşme görüşmeleri yaklaşık 1.5 aydır sürüyordu.

UZLAŞMA ARANACAK

Geçen hafta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu başkanlığında toplanan Üçlü Danışma Kurulu’ndan işçi-işverenden Kıdem Tazminatı Fonu’na destek çıkmadı. Türk-Iş, TİSK, Hak-îş, DtSK ve TOBB’un katılımıyla gerçekleştirilen Üçlü Danışma Kurulu’nda, işçi ve işveren temsilcileri Kıdem Tazminatı Fonu’na sıcak bakmadı. Hükümet, işçi ve işverenden 13 Temmuz’a kadar kıdem tazminatına yönelik önerilerini alacak. Hükümet bunun üzerinde çalışmalarını sürdürecek. Mutabakat olmazsa, fon rafa kalkacak. Kıdem tazminatında yüzde 70’in üzerinde uzlaşı olması durumunda kararlılıkla işin üzerine gideceklerini açıklayan Bakan Müezzinoğlu, “Bunu yakalarsak Meclis’e götürürüz” dedi.

Hülya Genç Sertkaya