Estonya, e-vatandaş arıyor

Baltık devletlerinden Estonya Cumhuriyeti, bilgi teknolojileri alanında hızla büyüyor. Ülke yönetimi, internet üzerinden “e-vatandaşlık” hizmetini başlattı. Hükümet, 2025 yılında, e-Estonyalı sayısını 10 milyona ulaştırmayı hedefliyor…

FİNLANDİYA Körfezi ile Rusya Federasyonu arasında yer alan Estonya, ‘Kuzey’in Güzelleri’ Letonya ve Litvanya ile birlikte Baltık Denizi’ne bakan üç küçük ülkeden en kuzeyde olanı. Nüfusu 1.3 milyon olan bu minik ülke, bağrından Skype, Nortal, Trans-ferWise ve Lingvist gibi dünyaca ünlü teknoloji firmalarım çıkarmayı başardı.

Ülkenin küçük olması, önüne büyük hedefler koymasına engel değil. Estonya Hükümeti, ‘dijital ülke’ olma hedefi yolunda ilk adımı 2014’te atarak, internet üzerinden “e-vatandaşlık” hizmetini başlattı. E-vatandaşlık, Estonya’da olmadan ve Estonyalı olmaya gerek kalmadan ülkede iş kurma imkânı veriyor. Bunun için pasaport bilgilerinin internet üzerinden doldurulup, kredi kartıyla 100 euro ödenmesi yeterli.

E-vatandaşlık uygulamasıyla 2025 yılında, e-Estonyalı sayısının 10 milyona ulaştırılması hedefleniyor. Bu uygulamanın hem girişimci hem de Estonya Flüküme-ti’ne birçok yararı olduğu belirtiliyor. Estonya bu uygulamadan doğrudan değil, ama bankacılık ve rehberlik hizmetlerinden gelir sağlamayı amaçlıyor. Nitekim e-Estonya projesi kurucularından Kaspar Korjus, e-Estonyalılardan beklenen tek verginin kazançları üzerinden alınacak gelir vergisi olduğunu vurguluyor.

ÖNCE AB SONRA DÜNYA

Avrupa’nın siber gücü olmayı hedefleyen Estonya hükümeti, başta siber güvenlik ve kriptoloji olmak üzere, finans, sağlık, akıllı şehircilik, mobil uygulamalar, çevrimiçi çözümler ve endüstriyel uygulamalar konusunda fikir geliştirebilecek girişimcilere kapılarını açıyor. Yaratıcı endüstri geliştiren, tasarım ve teknoloji alanlarında iş yapan girişimciler teşvik ediliyor. Üstelik ülkede tek kişilik limited şirket kuran girişimciden, gelir vergisi olarak sadece bankadan para çekerken yüzde 20 vergi almıyor. Türkiye’de şirket kurmak isteyenlerden, gelir vergisi, KDV, Bağ-Kur vergisi gibi yıllık kazancın yüzde 45’ine ulaşan vergi almıyor.

Bilgisayar okuryazarlığı ve yazılım konusunun eğitimin ülkede 7 yaşından itibaren başlatıldığına dikkat çeken uzmanlar, Es-tonya’mn Avrupa’nın teknoloji ve girişimcilik merkezi olma yolunda hızla ilerlediğine dikkat çekiyor. Fikri olan girişimcilerin önüne Estonya’nm birçok fırsat çıkardığını vurgulayan uzmanlar, “Girişimci fikrini ülkede kolaylıkla test etme fırsatına kavuşuyor. Fikrini burada test ettikten sonra, önce Avrupa Birliği (AB) ülkeleri daha sonra dünyaya açabilecek duruma geliyor” yorumunu yapıyor. Topraklarının yüzde 51’i ormanlarla kaplı olan Estonya bu yönüyle de teknoloji alanında yeni buluşlar yapacak girişimcilere iş dışında rahat nefes alıp, stres atabilecekleri keyifli bir ortam sunuyor.

YATIRIMLAR ARTMALI

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), Mayıs ayında Estonya ile Bilgi İletişim Teknolojileri ve Girişimcilik İşbirliği Semineri’ne ev sahipliği yaptı. Seminerde Estonya ekonomisinin gelişiminde bilgi teknolojilerinin rolü, dijitalleşme, kamu ve özel sektör hizmetlerinde bilgi teknolojilerinin kullanımı, Türkiye ve Estonya arasında bilişim ve iletişim teknolojileri (ICT) alanındaki işbirliğinin geliştirilmesi konuları ele alındı.

TLJlK’in hazırladığı rapora göre, Türki-ye-Estonya arasındaki ticaret hacmi 2016 yılında 433 milyon dolar seviyesine ulaştı. Bunun 171 milyon dolarını ihracat, 261 milyon dolarını ise ithalat oluşturuyor. İki ülke arasında son zamanlarda dikkat çeken yatırımlar da gerçekleşti. Bunlardan birini teknoloji sektöründe özel çözümler üreten, daha önce GoSeeDo Turistik Yatırımlara ait marka olan QNWIS’in sahipleri Estonya’da yaptı. Estonya’nın, adaları birbirine bağlamak için ihtiyaç duyduğu feribotlar Türkiye’deki Sefine Denizcilik tersanesinde inşa edildi. Estonya ile ticaret hacmi henüz arzulanan düzeyde değil ancak önümüzdeki dönemde bu yatırımların artması bekleniyor.

SIFIR VERGİ

Estonya’da yatırım yapmak isteyen girişimciler için ülkenin belli başlı artılarım araştırdık. Öncelikle diğer Baltık ülkeleriyle birlikte Estonya’nm toplamda 7 milyonluk bir pazarı ifade ettiğini unutmamak gerekiyor. Ülke 2004’ten bu yana AB üyesi. Estonya, ICT alanında büyük bir potansiyel barındırıyor. Havacılık, inşaat, müteahhitlik turizm, orman ürünleri, ahşap sanayi, petrokimya, tekstil, hazır giyim, gıda, zeytin ve zeytinyağı alanında da ortak yatırım imkânlarına sahip. Ülkedeki düşük vergilendirme girişimciyi cesaretlendiriyor. Bürokrasinin sıfır seviyelere düşürüldüğü Estonya’da tüm işlemler online yürütülüyor. Öyle ki, 2020 yılında ülkede kâğıt paranın ortadan kaldırılması planlanıyor.

Nasıl e-vatandaş olunur?

Estonya’nın “E-vatandaşı” olmak isteyenlerin internet üzerinden https://e-resident.gov.ee/ sitesine girip karşılarına çıkan formu doldurup 100 euro yatırmaları yeterli. Söz konusu sitede pasaport bilgileri, ad, soyadı, adres ve alınacak vatandaşlıkla ne iş yapılacağı anlatılıyor. Yaratıcı endüstriler desteklendiğinden, iş modeli önemli. İşlemler tamamlandıktan sonra başvuru sahibine 10-12 günde onay geliyor. Üç hafta sonra da dijital kimlik kartı Ankara’daki konsolosluğa yollanıyor. Estonya devleti e-vatandaşlara, ülkede oturma izni, oy verme hakkı veya AB ülkelerinde vizesiz dolaşım hakkı vermiyor, iş kurmak isteyen girişimciler bunu kendilerine sağladığı vergi muafiyetleri ve kolaylıklar sebebiyle tercih ediyor. Şirket kurmak için Estonya’da bir banka hesabı açılması gerekiyor. Bu şirket internet üzerinden kaydedilebiliyor ve tüm evraklar yine internet üzerinden imzalanabiliyor. Bürokrasiyle uğraşmak istemeyen ve bilgi teknolojileri alanında yeni bir iş kurmak isteyen girişimciler e-Estonyalı olmayı tercih ediyor.

Öğrencilere girişimcilik fırsatı çok

Study in Estonia Uluslararası Eğitim Kıdemli Pazarlama firmasından Hakan Karaoğlu, ülkenin dünyada iyi dereceye girmiş üniversitelere sahip olduğunu söylüyor. “Bu üniversiteler, uluslararası çapta matematik, fen ve okuma becerilerini ölçen önemli sınavlardan biri olan PISA’da her yıl dereceye giriyor” diyen Karaoğlu konuyla ilgili olarak şu bilgileri veriyor: “Üniversiteden mezun olan öğrenciye potansiyel vatandaş gözüyle bakılıyor.

Öğrencilik durumu devam ederken, sınırlama olmaksızın iş bulup çalışılabiliyor. Üniversiteden mezun olduğunda ise ülkede altı ay daha kalınabiliyor.

Mezunlara bu süre zarfında 2 bin 500 euro gibi sembolik bir rakamla kendi işini kurma imkanı da tanınıyor. Devlet, genç girişimcilerin açtığı şirketi iki yıl yakından izliyor. Umut görürse bu şirkete gerekli desteği sağlayıp onu büyütüyor. Ülke yönetimi, Türkiye’den potansiyeli yüksek, parlak beyinlere sahip öğrencileri ülkeye çekip, onları dünyaya açmayı hedefliyor. Siber güvenlik, kripto yazılımı gibi alanlarda kendine güvenen gençlere yüzde 45 burs veriliyor.

Bu arada Estonya’daki üniversitelerde eğitim görmenin yıllık maliyeti 3 bin euro’dan başlayıp 5 bin euro’ya kadar çıkıyor. Yaz okullarında üç haftalık eğitim 400 ila 700 euro arasında değişiyor.”

Kerem Köfteoglu