Genetiğin yeni gözdesi genografi

Nesiller Genetik, 2009 yılından bu yana tıbbi genetik alanında hizmet vermeye devam ediyor. Doğum öncesi, doğum sonrası, tüp bebek, kanser, sağlıklı yaşamla ilgili genetik hizmetleri veren Dr. Gülay Özgön, ‘Yaptığımız genografi çakmaları ile hem tıbbi genetik alanına bakış açısını değiştirmek hem de tekniğin aslında sırf Avrupa’da Amerika’ da değil Türkiye’ de olduğunu da göstermek istiyoruz” diyor.

Gülay Özgön, ödüllü bir kadın girişimci. Ekonomist, Garanti Bankası ve KAGİDER işbirliği ile düzenlenen Türkiye’nin Kadın Girişimcisi Yarışmasında 2012 yılında Türkiye’nin Gelecek Vaat Eden Kadın Girişimcisi seçildi. 2009 yılında rutin genetik laboratuvar hizmetleri ve araştırma geliştirmenin de yapılabileceği Nesiller Genetik Tanı ve Bilgi Hizmetleri’ni kurdu.

Özgön, doğum öncesi, doğum sonrası, tüp bebek, kanser, sağlıklı yaşam ile ilgili genetik hizmetleri vermeye başlayarak, bazı testlerde yurt dışına olan bağımlılığı azaltmak için AR-GE çalışmalarına hız kesmeden devam ediyor. Türkiye için genetik alanında önemli çalışmalar gerçekleştiren Özgön’ün yakın gelecekteki hedefi, geliştirilen projeleri rutin olarak uygulamak ve Türkiye’de genetik biliminin yeniliklerini tıp biliminin içine taşımak. Dr. Gülay Özgön sorularımızı şöyle yanıtladı#:

Kendinizi tanıtır mısınız? Girişimcilik süreciniz nasıl başladı?

Gülay Özgön: Cerrahpaşa Tıp Fakültesi mezunuyum. Klinik farmakoloji ve farmakoloji ana bilim dalında çalıştım ve uzmanlığımı yaptım, yine Cerrahpaşa’ da ve Çapa’da ortak bir tıbbi tanı programında doktoramı tamamladım. Sonrasında Amerikan Hastanesi’nde farmakoloji departmanında iki yıl çalıştım. Memorial Hastanesi’nde de yaklaşık bir yıl çalıştıktan sonra, ayrılıp yaklaşık sekiz yıl önce kendi merkezimi yani Nesiller Genetiği kurdum.

Genografi kiti hakkında bilgi verir misiniz?

Genografi Kiti, son iki yıldır bir infografi şirketi ile yaptığımız çalışmalar sonrasında geliştirdiğimiz tamamen yerli bir ürün. Bu geliştirdiğimiz kitin yurtdışında benzerlerine rastlamak mümkün. Ancak biz en yeni metotlarla çalışıyoruz. Toplam 271 hastalıkta genetik hastalık taramasının tükürükten yaparak kişinin bireysel hastalıklar veya kendi taşıdıkları çocuklarına aktaracakları hastalıklarla ilgili bir tarama testi yapıyoruz. Bunun AR-GE’si tamamen bize ait. AR-GE çalışmalarımızı TÜBİTAK’la birlikte geliştirerek, çeşitli alanlarda kullanmak üzere üç tane kit yaptık. Bunlardan bir tanesi tüp bebekte embriyonun Akdeniz Anemisi incelenmesi için kullanılan bir kit. Ayrıca anne ve bebeğin kan uyuşmazlıklarına bakmak için kullanılan bir kit geliştirdik. Annenin kan grubu ile bebeğin kan grubu uyuşmadığında bebek için risk olarak görülen durumlar ortaya çıkabiliyor. Son kitimiz ise kan kanserlerinde oluşan translokasyonlar için ilaçların kullanılmasıyla ilgili çalışmalarımız devam ediyor.

Genografi, ne gibi alanlardan oluşuyor?

Bununla ilgili baktığımızda dört ayrı paketten oluşuyor diyebiliriz, ilk paketimiz sağlıklı yaşam paketi. Bir diğeri erken uyarı dediğimiz kalıtsal olarak hangi hastalıklara yatkınlık taşıdığımızla ilgili. Bu paket, kanserle ilgili erken uyarıda bulunuyor. Üçüncü paketimiz ise genetik miras dediğimiz eşimizle çocuk sahibi olmadan sahip olabileceğimiz genetik risk paketi. En son panel olarak da bütün 271 paneli bir bütün olarak ele alan 360 derece dediğimiz panel.

Bu nasıl bir katkı sağlıyor?

Nasıl yaşamalıyız, ne yapmalıyız, bütün bu hastalıklar nasıl çocuğumda çıkar ve çocuğumda çıkması riskli olan hastalıklar nelerdir gibi faydalar sağlayabiliyor. Evlenirken veya çocuğunuz dünyaya gelmeden önce bunun yapılması gerekiyor. Biliyorsunuz Türkiye’ de akraba evliliği oranları yüzde 30’larda. Bu oranların yüksek olduğu yerlerde ise genetik miras dediğimiz paketimiz oldukça anlamlı. Çünkü bu paket sayesinde akraba evliliklerinde ortaya çıkabilecek genetik hastalıkların doğmasını engelleyebilecek paneller üzerine çalışılabilir.

Uygulanan testler nelerdir peki?

Bütün testleri uygulayabiliyoruz. Bunlar kromozomun yapısıyla ilgili olanlar olabilir, onun dışında moleküler dediğimiz DNA seviyesindeki çalışmalar olabilir. Tüp bebeğinizin sağlıklı olup olmaması ile ilgili de testler yapıyoruz, ister birey tek başına çocuk sahibi olmak Meşin, ister de yıllarca çocuk sahibi olamamış kişilerin olsun. Genetikteki bütün yeni gelişmeleri uygulayarak çocuk sahibi olmalarına katkı sağlanabilir.

Önümüzdeki dönemde hangi testler ve çalışmalar ön plana çıkacak?

Önümüzdeki ay anne kanından alınan fo-tel tanı ile üç kromozom testini yapacağız. Onu da aktif olarak başlatan ilk biz olacağız. Bununla ilgili de ön çalışmalarımız devam ediyor. Bununla birlikte 13-18-21 kromozomlarını tarayarak biyokimyasal olarak tanınan üç testi genetik olarak tarayarak, bu testin kromozom bozukluklarının anne daha 8-9 haftalık gebeyken sağlıklı bir gebelik mi yoksa anormal bir gebelik mi olduğu yönünde bir katkımız olacak.

Büyüme ve ciro hedefiniz nedir?

Yıllık ciromuz yaklaşık 1 milyon dolar. Önümüzdeki yıllarda bu rakamı en az yüzde 50 kadar arttırmayı planlıyoruz. Şu an beraber çalıştığımız 25 hastane ve klinik var. Biz bunun yelpazesini de arttırmak istiyoruz. Bu yıl ortalama olarak 200 tane hasta baktık fakat bunu önümüzdeki yıl 400’ e çıkartmayı hedefliyoruz.

Yurtdışında da iş ortaklarınız var mı?

Evet, genografinin ortağı olan şirket yurt-dışında bazı bölgelerde anlaşmalar yaptı. Romanya, Dubai onun dışında görüşmeler yaptığımız İsveç, Ortadoğu ve Suudi Arabistan var. Yurtdışında anlaşma yaptığımız yerlere tıbbi sonucun hastalara benim tarafımdan sunulması şartını koştuk. Onların da kendi genetik doktorlarına eğitim vereceğiz, onlar da bu sayede kendi hastalarının raporlarını inceleyebilecek duruma gelecek.

Geleceğe yönelik planlarınızı öğrenebilir miyiz?

Biz insan sağlığı için çalışan bir grubuz ve bu anlam da onkolojik genetik alanında gelişmek istiyoruz, ilaç firmaları ile iş birliği içerisindeyiz orada neyi geliştirebiliriz diye düşüyoruz. Burada genetik datanın biriktirilmesi için de çeşitli ilaç firmaları ile iletişim halindeyiz, insanların organlarından değil de kanından biyopsi çalışmasını geliştirmeyi düşünüyoruz. Kendimizi geliştirmek istediğimiz bir başka alan da belki estetik ile ilgili olan alan olabilir.

“Sağlık kulübü kuracağız”

“Genografi, Türkiye’de geliştirilmiş olan ilk genetik tanıma kiti” diyen Dr. Gülay Özgön genetik chek up kitinin genetik yapımızı anlamada oldukça önemli olduğunu ifade ediyor. Özgön, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Çünkü herkes çocuğunun sağlıklı olmasını istiyor. Kendisi için yapmayacağı şeyi çocuğu için yapıyor. Demek ki sağlıklı nesil kavramı bizim toplumlunuzda oldukça önemli bir kavram. Bunun için de bizim hedefimiz bu genetik hastalıkların geçirilebilir olduğunu anlatmak. Genetik hastalıklar aslında erken dönemde tespit edilebilir. Nasıl grip oluyoruz chek up yaptınyorsak, burada da genetik chek up yaptırabiliriz. Bununla beraber biz genografi kiti ile birlikte sağlık kulübü kurmak: istedik. Genografi kurmak istediğimiz sağlık kulübünün ilk adımı diyebiliriz aslında. Bir başka amacımızda bunları çok pahalı testler olmaktan çıkarmak ve herkesin ulaşabileceği testler haline getirmek.”