Girişim fikirlerinin ufkunu daha kolay yakalamak

Buluşların neredeyse sonu yok. Test kitleri pazarı tansiyon ölçüm aletlerinden esinlenerek geliştirilmiş son derece dinamik bir alan. Türkiye bu konuya odaklanırsa ihracat şansı çok yüksek…

GİRİŞİM edebiyatına artık her dilde kolayca ulaşmanız mümkün. Uzunca bir süredir girişim konularına değinmiyorum. Nedeni gelişen ekonomi ve sosyal medyanın sağladığı nimetler.

Bugün övünçle görüyorum ki, 1990’ların sonunda yine bu dergide başlattığım süreç, Türkiye’de oldukça serpilip gelişti. O tarihlerde ‘Girişim Projeleri’ başlığıyla yayınlanan yüzlerce öneriden saymakta zorlandığım birçoğu hayata geçti. Öyle ki bunların içinde uluslararası boyuta taşınanlar bile oldu.

Girişim fikirlerinin ufkunu daha kolay yakalamak, yeni düşünceleri filizlendirmek kolay hale geldi. Tabii bu arada kilidini açtığım kapıdan giren yeni nesil girişim yazarları pazarı çeşitlendirip, yepyeni öneriler ortaya koydular. Böylece ‘girişim yazarlığı’ tıpkı batı ülkelerinde olduğu gibi gelişip kurumsallaştı. İnternetin, dolaysıyla sosyal medyanın olanakları bunları pekiştirdi.

Mesele bu ilginç işi kurumsallaştırmaktı. Girişim ya da girişimcilik başkalarının görmediğini görebilme becerisinden başka bir şey değildir aslında. Değişen dünyada görebilen gözler için fırsat pencereleri daima vardır; var olacaktır.

İşte bu ilginç alanı ilk kez bu dergide gerçekleştirdikten sonra sahayı ‘Yenilikçi Fikirler Kuşağı’na bırakıp esas uzmanlık alanıma döndüm. Bugün yönetim, yönetişim ve pazarlama psikolojisi üzerine yazsam da arada bir Türkiye’nin ihtiyacı olan girişim konularına değinmekten kendimi alamıyorum.

TÜRKİYE LİDER OLABİLİR

İşte bu hafta yine onlardan biriyle huzurunuzdayım. Yazımın başlığından da anlaşılacağı gibi teknolojinin getirdiği nimetlerden her zaman yararlanmak zorundayız. Peki, bir girişim fırsatı olarak gördüğüm ve dünyada her yıl 28 milyonun üzerinde satış yapan ‘Test kitleri’ nasıl bir şeydir acaba?

Hemen ifade edeyim: Bu süreci 25 yıl öncesinden itibaren Amerikan girişimciliğinin pratik dehası dünyaya armağan etti. Çoğu Kaliforniya’da bulunan yapımcılar birey sağlığını hedef alan ‘test kitleri’ni günlük hayatın içine soktular.

Sonra Avrupa Birliği’nden yeni güçlü bir dalga geldi. Onlar çok sayıda test kiti geliştirip pazarı çeşitlendirdiler. Şimdi başta Tayvan olmak üzere Uzakdoğu’da uzman üreticiler test kitlerini üretip çok daha makul fiyatlarla pazara sürüyor.

Test kitleri adından da anlaşılacağı üzere bir ya da birkaç çipin içine sığdırılmış mini laboratuvarlar. Gelişmiş ihtisas laboratuvarlardan tek farkı spesifik bir konu üzerine yoğunlaşmaları. Tıpkı tansiyon ölçer gibi kanınızdaki belli değerleri dijital ortama taşıyor, bir damla kandan analiz yapıp sonucu anında gösteriyor.

SONSUZ ÇEŞİT OLANAĞI

Bizde şeker (diabet) testi yapan aletler uzun zamandır biliniyordu. Günümüzde çok rağbet görenler ise ilaç bağımlılığını bir damla kanla ortaya çıkaran test kitleri oldu. Yelpaze bugün o kadar genişledi ki anında gebelik testinden, babalık testine kadar onlarca çeşide ulaşıldı.

Salt bilim gözlüğüyle bakınca bunların doğruluğu ne derece isabetli belki tartışılabilir. Ama gerçek olan şu: Bugün Amerika’da o ünlü perakende zinciri ‘Walmart’ın raflarında bu test kitlerinin onlarcasım bulmak mümkün. Makinesi, test çubukları genellikle aynı ambalaj içinde satılıyor.

Benzer örnekler Avrupa Birliği’ndeki perakende zincirlerinde de çok yaygın. Tabii her şey önce hekim gözetiminde olmak şartıyla…

İtiraf etmeliyim ki, bizde bu işin mevzuatına pek aşina değilim. Eczanelerin dışında bu ürünler satılabilir mi; araştırıp öğrenmek lazım. İzin merkezi ise elbette Sağlık Bakanlığı…

İşin resmi prosedürü bir tarafa, bunları ithal etmek yerine doğrudan ülkemizde üretmek pekâlâ mümkün. Bu teknolojinin altyapısı bizde var. Hatta inovasyon yönüyle bilinmedik yeni çeşitler geliştirebiliriz. Öyle ki, yalnız sağlık alanında değil, tarım ve gıda alanında da akla gelmeyecek test kitleri giderek raflarda yerini alabilir.

ÇEVREYE DEĞİN HER ŞEY

Toprak kalitesini anında değerlendiren, nemini suyunu ölçenlerden tutun da; yeni aldığınız bir evde ‘radon gazı’ ya da ‘kurşun’ düzeyini ölçen test kitleri bugün Amerika ve Avrupa’da çok satıyor. Son buluşlar ise çevrecilik ve hava kirliliği üzerine. Örneğin arabanın içinde sensörü çalıştırılıp sinyal vericisi açılan kompakt bir test kiti trafikte ne kadar zararlı madde soluduğunuzu anında gösteriyor.

Böylesi bir örnek sanki tam da İstanbul’da trafik çilesi çekenler için düşünülmüş.

Dahası da var: İçme suyunu anında kontrol eden, havuz suyu kalitesini ölçen ve bilgisayar masası etrafındaki radyasyon miktarı yükseldiğinde kendiliğinden uyarı yapan test kitleri bile ilgi görüyor. Yem sektöründe ‘rasyon’ adı verilen karışımların niteliğini anında gösterenler ise son yeniliklerden biri.

Günümüzde en ilginç olanlarından biri de raflardaki etlerin tazeliğini ölçenler. Ve yine etin hangi hayvanlardan üretilip sergilendiğini gösteriyorlar. Bu analizin içine tek toynaklı hayvanlardan tağşiş amaçlı bitkisel orijinli proteinler dahi giriyor.

Bazı gelişmiş aletler ise dizüstü bilgisayar büyüklüğünde. Bunlar neredeyse kendi alanlarında çalışan bağımsız laboratuvarlar gibi. Daha çok gıda endüstrisinde kullanılıyor.

Profesyonel teşhisler için…

OTURDUĞUNUZ YERDE, HEMEN…

Neresinden bakarsanız bakın yine de en büyük kolaylık, teşhisi konmuş kronik hastalıklarda rutin ölçümleri yapan test kitlerinde. Bunların başında kronik hastaların hekim gözetiminde yaptıkları basit ölçümlemeler geliyor. Bilhassa kalp damar hastalıklarında -tıpkı diyabet örneğinde olduğu gibi-büyük önemi var bunların. Kolesterol ölçümü en dikkat

çekenlerden biri… Öyle ki yalnız total kolesterolü değil, kötü kolesterolü de ayrıştırıp analiz eden kitler gerçekten insanı şaşırtıyor.

Bir laboratuvarın uzağında bulunan ya da kırsal kesimde ikamet eden kişiler için bunlar adeta birer nimet. Örneğin, ‘Walmart’m raflarından 17 dolara alınacak test çubuklarıyla defalarca ölçüm yapılabiliyor. Aletler ise hiç de pahalı değil. Çoğu tansiyon aletlerinin yaklaşık iki ya da üç katı fiyat aralığında…

İŞİN ÖZÜ AR-GE

Bu konuda dev araştırma bölümü kurup işi çok ciddiye alan, mobil mini laboratuvarları raflara çıkarma telaşında olan markalaşmış kurumlar var. Bunlardan biri de ‘Biotron Diagnostic’ adıyla tanınan bu işlerin öncüsü ünlü bir Amerikan firması.

Üreticiler bir anlamda imal ettikleri aletlerin olabildiğince basit olması için çalışıyor. Ergonomik yapıda tasarımlar yapılıyor, ‘dokunmatik’ özellikli mini bilgisayarlar icat ediliyor. İçlerinde turistik seyahat yapanların gözdesi gıda ve suları anında analiz edebilen test kitleri hemen ilgi çekiyor.

Dedik ya; bu pazar tansiyon ölçüm aletlerinden esinlenerek geliştirilmiş bir pazar. Buluşların neredeyse sonu yok. İnovasyon alanı çok geniş yeni bir sektör. Türkiye bu konuya odaklanabilirse ihracat şansı açısından en başta Çin’e ciddi bir rakip olabilir.

Son zamanlarda kulağıma gelenler arasında incelikli bir analiz olan ‘troponin’ hormon düzeylerinin bile bu tür aletlerle saptanabileceği yönünde duyumlar var. Troponin kalp krizini ve kalp krizi geçmişini gösteren kanda nanogram düzeylerinde bulunan bir madde…

Kısacası test kitleri artık basit değil. Son derece karmaşık özellikleri olan mini aletler. En azından küresel tüketim pazarını araştırmakta yarar var. Son gelişmeler ise bu pazarın kendi içinde ayrışacağı yönünde. Yukarıda değindiğim gibi, yalnız insan sağlığı değil, hayvan refahı, endüstriyel ölçümler, iyi tarım uygulamaları ve gıda sektöründe pratik test tanımlı çeşit sayısı hızla artıyor. Ve her biri umut veren yepyeni fırsat alanları…

Nur Demirok