Girişimcilerin E-Ticarette Başarısızlıkları

E-ticaret büyük bir rekabet arenası ve burada başarının tek bir formülü yok. Sektör bir yandan hızla büyümeye devam ederken diğer yandan kapanan girişimlerle de konuşuluyor. Ve bu ‘kaybeden girişimciler‘, kendi hikayelerini açıklıkla paylaşırken, bir sonraki girişimlere hazırlanıyor, genç girişimcilere de altın değerinde öğütler veriyor.

Ünlü kişisel gelişim uzmanı Douglas Miller’in da dediği gibi, başarısızlık olmadan başarı bir seçenek değil. Bugün iş dünyasında adından söz ettiren pek çok girişimcinin, bir zamanlar başarısızlığı tatmış ama çıkardığı derslerle sonradan bunun meyvelerini toplamış kişiler olduğunu görürüz.

Aynı durum e-ticaret için de geçerli. Pek çok iş alanında olduğu gibi son günlerde e-ticarette de hayata geçen yeni girişimler kadar, kapanan veya yön değiştiren girişimlere de sıkça tanık oluyoruz. Pek çok girişimin havlu attığı gözlerden kaçmıyor. Başarısız olmuş bu girişim örnekleri, hikayeleriyle yeni nesil girişimcilere kılavuzluk ediyor, onlara yol gösteriyor.

E-ticarette bir zamanların girişimlerinin artık yatırımcı olduğu, pazarın hemen her gün yeni bir girişime kucak açtığı dönemdeyiz. Hareketli günler geçiren sektör, en büyük sorgulamayı geçtiğimiz Mayıs’ta Rocket Internet’in pazardan çekilmesiyle yaşadı. Pek çok neden ileri sürülse de Rocket’ın kendine has stratejisinin Türkiye pazarına uymadığı görüşü ağırlık kazandı. Bunun dışında sektörde havlu atan e-ticaret girişimlerine ve son bulma nedenlerine baktığımızda, çok sayıda etkeni bir arada görmek mümkün. Satın almada yaşanan sıkıntılar, tedarik yapısının zayıf olması, mevcut iş modellerinin tekrarlanması, ekibin deneyimsizliği veya artan maliyetler gibi bir dizi olumsuzluk çok sayıda girişimciyi yan yolda bıraktı.

E-ticaret ve Dijital Pazarlama Uzmanı Volkan Kirtok, pazarı genel olarak değerlendirirken girişimcilerin düştükleri hatalarına dair şu yorumu yapıyor: “Başansız olan projelerin birçoğu iyi düşünülmeden başlanmış projeler. Büyük ciroların ağızlan sulandırmasıyla yıllardır başansını sürdüren projelere rakip olunarak düşük sermayelerle çıkılan yolda, boy ölçüsü alınması durumu da denebilir buna. Ya da tam tersi, ABD’de tutan her projenin iyi uyarlama yapılmadan aynen klonlanarak burada da tutacağını düşünerek iyi hesaplanmadan atılan adımlarla başlanan projelerin ba-şansızlıkla sonuçlanması da muhtemel” diyor ve ekliyor: “Bütün başansız projelerin başka bir ortak özelliği ise pazarlama bütçesini dikkate almadan yola çıkmış ol-malan. Projeler doğru şekilde tanıtılmazsa maalesef harcanan onca emek, tanıtım unutulduğu için çöpe gidiyor.”

Küçük oyunculara yer yok mu?

Girişimcilerin hatalarının yanı sıra sektör gerçeklerinin de altını çizmekte fayda var. Doğru zamanda doğru hamleleri yapamayan şirketler miadını dolduruyor. Çünkü sektörde rekabet yoğun, işe giriş barajı ve pazarlama maliyetleri eskisinden çok daha yüksek ve marjlar çok düşük. Ek olarak, iş modelinde farklılaşmak da çok zor. Bu durum küçük oyuncuların pazara girişini zorlaştırırken, mevcut oyuncuların stratejilerinde daha agresifleşmesine neden oluyor.

Lidyana.com CEO’su Hakan Baş, sektöre ilişkin şöyle bir değerlendirme yapıyor: “Geçtiğimiz dönemlerde yıllarca birikmiş stoklannı eriten markalar şimdi de imaj-lannı daha fazla düşürmemek için indirim yapmaktan çekiniyorlar. Tüketici tarafında da eski sezon ve ucuzluk ürünü almak eskisi kadar trend değil. Sektör oyuncula-nna baktığımız zaman hem ürün bulmak eskisi kolay değil hem de marjlar düşmüş durumda. Bu sebeplerden dolayı küçük oyunculann sektörde tutunması zor.”

Zamanın ruhunu yakalamak

Evet, küçük oyunculann işi giderek zorlaşıyor, ancak tüm bunların yanında yadsınamaz bir gerçek var ki; o da e-ticaretin hala girişimciler için pek çok fırsat barındırdığı… İnternet sektörüne son yıllarda gelen yatırımlar göz önüne alındığında girişimcileri çeken fırsatların arttığını görüyoruz. “İlk seferde başarıyı yakalayamamış olmak, zamanın ruhunu yakalayan daha özgün fikir ve uygulamalarla bir kez daha denemenin önünde hiçbir engel oluşturmuyor.” diyen İkinciel.com Kurucu Ortağı Burak Akgül şöyle devam ediyor: “E-ticaret, başarılı olunduğu takdirde hızla yükselmeye izin veren bir sektör. Ekosis-tem ve kültür yeni oluşuyor. Önümüzdeki yıllarda sektör, daha büyük fırsatlarla büyüyecek ve daha yaratıcı girişimlerle güçlenecek. Yapılması gereken daha planlı, hesaplı ve kararlı hareket etmek, ekosis-temi doğru anlamak ve iş sürekliliği için ekonominin gidişatından tutun da müşteri talep ve ihtiyaçlarını doğru okumak, bu bilgi ve pratiklere hâkim olmak.”

“Bir Yemek Sepeti daha çıkmaz”

Her sektörde olduğu gibi e-ticarette de doğru zamanda doğru hamleler geliştirmek şart. Ancak sektörün geleceğine ve girişimcilerin şansına baktığımızda, hala çok cazip fırsatlar sunan sektörde ihtiyaçtan doğan ve farklılaşmayı başarmış girişimlerin başarı şansının daha yüksek olacağını görmek mümkün. Hakan Baş sektörde büyüme ve kârlılık dengesini iyi kurup, dinamikleri yakından takip edip, doğru hamleleri zamanında yapabilen sağlam ekiplerin başarılı olmaya devam edeceğini söylüyor. Volkan Kirtok ise farklılaşmanın ve ihtiyaçtan doğan yaratıcı projelerin şansının her zaman yüksek olacağını şu sözlerle sürdürüyor: “Küçük girişimcilerin sektöre girişi zorlaşıyor olabilir ancak şartlan göz önünde alarak daha mikro projelere odaklanmak şansı artırır. Evet artık bir Yemeksepeti.com veya Hepsiburada. com gibi büyük bir iş ortaya çıkarması artık çok zor belki ama hala üç-dört kişi bir araya gelip henüz bilinmeyen ve piyasada muadili olmayan bir proje sunarak geleceğin büyük oyuncularından biri olma şansına sahip. Sorun sadece artan rekabetin göz ardı edilmemesi gerektiği.”

E-TİCARETİN KAYBEDENLERİ

Fiyatbilir.com

Fiyatbilir.com, üreticileri tarafından paketlenmiş market ürünlerini her yere ücretsiz kargo ile satan bir e-ticaret sitesi olarak 2011 yılında faaliyete geçti. Çoğunlukla kadınları hedefleyen site, ürünleri kampanyalı olarak sunuyordu. Sitenin ömrü kısa oldu ve 2012 yılında kapandı.

Sepeteindir.com

Her gün indirimli bir ürünün yanı sıra farklı ürünler satan bir e-ticaret sitesi olan Sepeteindir, 2009 yılında kurulup 2012 tarihinde kapandı. Faaliyet gösterirken 30 bine yakın üyeye hizmet veren site, çok daha büyük kitlelere ulaşamadan fırsat sitelerini bekleyen hazin sondan kurtulamadı.

Firmanya.com

Eylül 2010’da yayın hayatına başlayan Firmanya.com 2012 yılında kapandı. Kurumlara yönelik bir grup satın alma sitesi olan Firmanya, her gün yüzde 80’e varan indirimlerle kurumsal müşterilere hizmet veriyordu. 100 bin kurumsal üyeye kadar ulaşan sitenin hangi nedenle kapandığı bilinmiyor.

Bombastik.com

2010’da Grupca.com adıyla yayına başlayan sonrasında Bilyoner.com desteğiyle yenilikçi bir fırsat sitesine dönüşen Bombastik.com, 2012 .yılında kapandı. Pazarda kısa sürede adını duyuran site, sektöre hareket getirmesi beklenirken faaliyetlerine son vermek zorunda kaldı.

Kupongezgini.com

Kupongezgini, 201l’de şehir fırsatlarının tümünü tek bir adreste toplayan ve diğer fırsat sitelerinden farklı olarak da kullanıcılarına e-posta göndermeyen farklı bir sistemle pazara girdi. 2012 yılında kapanan site, fırsat sitelerinin genelinde yaşanılan sorunları aşamadı.

Gimora.com

2011 yılında kurulan ve 2012’de Aksoy Internet Ventures tarafından yatırım yapılan takı ve aksesuar girişimi Gimora, Mart 2013’te son buldu. 8o’den fazla marka ve tasarımcının ürünleri sergilemesini sağlayan site, zor bulunan takı ve aksesuar ürünlerinin online satışını yapıyordu.

Pabbuc.com

Dikey online ayakkabı mağazası olarak 2005’te faaliyete başlayan Pabbuc.com, Kasım 2012’de kapandı. İzmirli bir girişim olarak öne çıkan Pabbuc.com, üst üste iki yıl gerçekleştirdiği yüzde 500’lük büyümeyle dikkat çekmişti. Sitenin kapatılma sürecindeki en büyük etken ortaklarla yaşanan uyuşmazlıklardı.

Güçlü satın alma ve inovasyon şart
ENGİN GÖNDİKEN
DesignLocks.com Kurucusu

DesignLocks, Ağustos 2012’de açıldı, Şubat 2013’te kapandı. Metriklerimiz oldukça iyiydi. Ben ve ortağım Rocket Internet’te bir e-ticaret girişimin kuruluş ve büyüme aşamalarını çok iyi biliyorduk. En büyük hatamız Türkiye’de hiç olgun olmayan bir pazarda faaliyet göstermeye çalışmaktı.Tasarıma ilgi gösteren insanlar çok sınırlı bir kitleydi. Karlı bir şirket olmamız için gereken talep yoktu pazarda, ikinci eksiğimiz ise satın almadaki güçsüzlüğümüz oldu. Marjlarımız bizim hacmimiz için yeterli değildi. Genel olarak düzeltilmesi gereken en önemli kalem satın alma. E-ticaret demek perakende demek. Güçlü bir satın almanız yoksa o kadar büyüyen organizmaları küçük marjlarla ayakta tutmak hayalden öteye gitmez. Ayrıca bir inovasyon yapmadan sıradışı bir başarıya imza atmak kolay değil.

Doğru ve yanlışları işi yaparken öğrendik
TOLGA ESİN
Gurunzi.com Kurucusu

Gurunzi, Nisan 2012 yılında açıldı, Şubat 2013 tarihinde kapandı. Üzerinde çok zaman harcanmış bir iş modeli kullanılarak hayata geçti. Ancak atladığımız en önemli unsur, e-ticaret sektörüne büyük oyuncuların dahil olmasıyla maliyetlerin uğradığı değişim oldu. Pazarı domine etmek için agresifleşen şirketler, müşteri elde etmek için harcanması gereken averaj maliyetlerini yukarı çekti. Bu da rekabete dahil olmayı imkansız kıldı. Ölçek anlamında istediğimiz seviyelere çıkamadık. Planlama döneminde rekabete dahil olmak için gereken sermaye konusunda daha tutucu davranıp, bu sermayeyi projeye hayata geçirmeden garantileme yoluna gitmek hayatımızı kesinlikle kolaylaştırırdı.

Ayrıca yatırım arayışı esnasında projede tam zamanlı çalışan kurucuların şirketteki hisse paylarının düşük olması, yatırımcılar için önemli bir risk unsuru olarak kabul edildi ve görüşmelerin ilerlemesinin önünü kesti. Son olarak, kurucu ekibine önceden e-ticaret tecrübesi olan bir ortak ve teknik tarafı kuvvetli bir girişimcinin de dahil edilmiş olması durumunda, tıkanıklık noktalarında manevra kabiliyetimiz daha yüksek olurdu. Yaptığımız işle ilgili doğru ve yanlışların büyük bir kısmını deneme ve yanılma ile öğrendik.

‘Treni Kaçırma’ korkusuna kapılmayın
ÖMER EKİNCİ
Saklışehir.com Kurucusu

Saklışehir, Haziran 2011’de başladı, Eylül 2012’de kapandı. Müşteriyi görmeden, mağaza açmadan, çok büyük yatırımlar yapmadan ticaret yapma fikri her girişimci için heyecan vericiydi. Yeni ekonomi, bir anda ivme kazanınca, girişimcileri “Treni kaçırma” korkusu sardı. Bir anda açılmaya başlayan e-ticaret siteleri domino etkisine ulaşınca her girişimci o “treni kaçırma” korkusuyla bir e-ticaret girişimine girişti, biz de aynı süreçte “grup satın alma” sektörüne farklı bir dikeyden, muhafazakar kesime yönelik fırsat sitesi konseptiyle girdik. Başarılı bir model görünce aynısını, aynı hedef kitleye kopyalama yoluna gittik.

Girişimci olarak Saklışehir’de başarısız olma nedenlerine gelirsek, ana işim olan Desnet’i bırakmadan yan iş olarak e-ticarette başarılı olmaya çalıştım, ciddi bir sermaye ayırmadan, ana şirketimden besleyerek büyütmeye çalıştım. Ama e-ticaret, sanıldığı gibi sermayesiz değil tam tersi giriş bariyeri artık 1 milyon TL sermaye ile başlayan bir alan. Kısa sürede başa baş noktasına gelmeyi hedefledim ama uzunca bir zaman sağlam bir sabır gerekiyor. Uzman bir ekip yerine genç ve deneyimsiz bir ekiple çalıştım, büyük bir hataydı. Fırsat sektörü gibi boğucu rekabetin olduğu, farklılaşmanın zor, kâr marjlarının çok düşük, saha operasyonunun yüksek olduğu bir alana girdim daha farklı bir iş modeli kurgulayabilirdim.