Girişimcilerin yeni gözdesi Perlit uygulamaları

Girişimcilerin yeni gözdesi Perlit uygulamalarına onlarca yeni alan eklendi. Taş desenli hazır duvar elemanları, esnek çatı malzemeleri dünyadaki son örnekler…

‘Perlit’in ürün yelpazesi genişliyor

BİRÇOK kez yazdık; ülkemizin doğal kaynakları göz kamaştıracak kadar zengin. Bunlardan biri de elbette perlit. Perlit volkanik arazilerden elde edilen cevherin başkalaşım geçirmesiyle oluşan ilginç maddelerden biri… Buluşsal fikirlere açık; onlarca alanda girişimcilere ilham veriyor, yeni ürünler ortaya çıkıyor. Şimdi önemli kullanım yerlerinden biri de dış cephe kaplamaları. Perlit bu özelliğiyle duvar kaplama elemanlarında yeni bir dönemi temsil ediyor. Örneğin ‘taş ev’ olarak anılan otantik ama modem mekânların gösterişli duvarlarında kullanılan taş desenli kaplamalar onun son yeniliklerden.

PATLAMIŞ MISIR TANELERİ GİBİ

Yeniliğe odaklanmış bir girişimci için önce perliti iyi tanımak gerekiyor: Perlit volkanizma oluşumlarının yoğunlaştığı yerlerden elde edilen kayaçlardan üretilen bir madde. Bu camsı maddenin kaynağı doğada özel katmanlar halinde bulunuyor. Materyal bir dizi işlemle yeryüzüne çıkarılıyor; devasa fırınlarda yüksek ısı altında genleştirilerek perlit elde ediliyor. Tıpkı mısır tanesi gibi patlayıp şekil değiştirdiğinde perlit kendi kütlesinin 30 ila 50 misli genleşerek sudan hafif, çok gözenekli, higroskopik (su emici) bir başkalaşıma uğruyor.

Genleşme öncesi genellikle siyahımsı cam kıvamında olan ana madde genleştikten sonra beyaza yakın tonlara dönüşüyor. Mikroskopla bakıldığında genleşmiş oluşumun kristal benzeri ağlardan oluşan ilginç görüntüsünü hayretle izlemek mümkün. Bu kristaller inci taneleri gibi düzenli bağlarla birbirine tutundukları için, İngilizce inci anlamına gelen ‘pearl’ sözcüğünden türetilmiş bir isme sahip.

Ses ve ısı geçirimsizliği olan bu dayanıklı madde ancak 1300 derecelerde eriyor.

Gözenekli ve hafif olması onun duvar inşa malzemeleri ve hazır yapı elemanları imalinde ayrıcalıklı olmasını sağlıyor.

Dünyada 2.6 milyon tonu aşan üretim hacmiyle perlit çok çeşitli alanlarda kullanılıyor. Sıra dışı özellikleri nedeniyle her gün yeni bir kullanım alanı ortaya çıkan materyal ticari buluşlara odaklanmış girişimciler için önemli bir fırsat demek.

REZERV ÇOK YÜKSEK

Hemen yakınımızdaki Yunanistan ve Ermenistan bu maddenin bol bulunduğu ülkelerden birkaçı… Yunanistan ve Ermenistan ekonomiye katkısı nedeniyle perlite büyük önem veriyor. Özellikle Ermenistan ‘Aragatst Perliti’ adı altında perliti saflaştırarak Ingiltere üzerinden dünyaya ihraç ediyor. Dünya lideri ise Amerika ve Uzakdoğu ülkeleri… Türkiye şimdilik 300 bin tona yaklaşan üretim hacmiyle dünyada dördüncü sırada. Fakat perlit rezervleri açısından düşünüldüğünde Türkiye’nin ilk sıraya yerleşme şansı çok yüksek.

Peki, perlitle buluşsal anlamda neler yapılabilir? Perliti iyi tanıyan bir girişimcinin önü açık: Olası girişimlerin bir bölümü halen pazarda olan ürünler olabileceği gibi perlitin diğer özelliklerini öne çıkarabilecek yeni ürünleri de pazara verme şansı var.

Gözenekli yapısı nedeniyle perlit teknik uygulamalarda ses ve ısı geçirgenliğiyle hemen öne geçiyor. Bu açıdan dış cephe boyalarına, tamir sıvılarına ve kaplamalara eklenerek ısı ve ses geçirgenliği azaltılabiliyor. Ayrıca, duvara tutunma özelliği sayesinde sıva katkı malzemesi olarak tercih ediliyor. Dış cephelerde estetik görüntü yaratması perlitle ilgili her gün yeni bir buluşun ortaya çıkmasına yol açıyor.

SIVI FİLTRASYON SİSTEMLERİNDE ÖNEMLİ

Akla gelmeyen uygulama alanları da var: Doğada az bulunan pahalı filtre materyallerinden diatome ve kiselgur gibi mikro canlıların kalıntılarından üretilen pahalı arıtma materyaline eşdeğer bir madde aynı zamanda. Bu özelliğiyle kimi sıvıların arıtılması ve çevre atıklarının temizlenmesinde sıkça kullanılıyor.

Bir başka kullanım alanı kaliteli asfalt kaplamalarında iyi bir dolgu maddesi olması: Beton asfalt imalinde yeni teknolojilerle birlikte perlit sıkça kullanılıyor. Büyük parkların yaya yürüyüş yollarında, basketbol sahalarının esnek zeminlerinde yine perlitin sıra dışı özelliklerinden yararlanılıyor. Amerika’da golf sahalarının zeminine perlit karışımlı zemin kaplama maddeleri konmasının nedenlerinden biri de bu. Amaç çim örtüsünün ezilip yok olmaktan korunması ve sürekli zemin dayanıklılığı sağlanması.

Dahası da var… Büyük barajlar ve su rezervuarlarının geniş yüzeyine yayıldığında sudan hafif olduğu için buharlaşmayı önleyici örtü malzemesi işlevi görüyor. Örneğin son zamanlarda plastikten üretilmiş toplarla barajların örtülmesi işleminden çok daha ucuza mal olabilecek yeni bir yöntemi işaret ediyor. Suyu emerek ağırlaşan ancak batmayan perlit partikülleri buharlaşmayla su kaybına her koşulda engel oluyor, barajların su yitirmesini önlüyor.

YENİ UYGULAMA ALANLARI

Depreme dayanıklı duvar elemanları ile dökülmeyen özel harçlar da perlitten üretiliyor. Son gelişmeler ise perlitten üretilen sandviç tuğlalar. Dışı pişirilmiş tuğla, içi perlitten ibaret bloklar deprem tehlikesine açık bölgelerdeki konutlarda hem hafif hem de dayanıklı yapı elemanı olarak kullanılıyor. Perlitten üretilen özel levhaların hazır konut endüstrisinde azımsanmayacak bir yeri var.

Tüm bu özelikleri yanında tarım alanında da birçok özelliğinden yaralanılıyor; her cinsten gübre içine karıştırılıyor ya da buharlaşmanın yoğun olduğu seraların tabanına döşeniyor. Üstelik topraksız tarım olarak bilinen ‘hidroponik’ yetiştiriciliğin de yeni gözdelerinden biri. Burada gerekli mineral ve besleyici unsurların eklendiği perlit karışımları topraksız tarımda büyük kolaylık sağlıyor.

Perlitin tarımda onlarca kullanım alanı bulunmasına karşın son yeniliklerden biri de çiftlik hayvanlarının altına örtü yatağı olarak serilmesi. Partiküller basınçlı suyla kolayca temizleniyor, tekrar tekrar kullanılabiliyor.

Uygulama alanları bu örneklerle sınırlı değil; pratik uygulamalar gündeme geldiğinde çok kolay ve çeşitli raf ürünlerinin de hammaddesi olmaya aday. Perlit bazlı temizleyiciler ve ovma maddeleri ilk akla gelen örneklerden. Bu ürünler mermer tozlan gibi çizici ve yıpratıcı değil. Bu özellikler dikkate alındığında perlitin yapısını ve ilginç öyküsünü ambalajlar üzerine yazarak mekanik temizleme tozları, orijinal temizlik jetleri üretmek olası. Rutubetli alanlar için akrilik ya da silikon bağlayıcı ekleyerek nem önleyici özel sıvalar, boyalar üretmek de mümkün. Sanayide halen su arıtma havuzlarında filtre olarak kullanılıyor, boyaları, atıkları ve mikropları çökeltiyor. Koku yayan tuvalet sıvılarının içine karıştırıldığında kötü kokunun önlenmesini sağlıyor. Kumlama metoduyla kullanılmış makine ve yüzey paslarının sökülüp temizlenmesi ise sanayide bir başka uygulama alanı.

YENİLİĞE VE İNOVASYONA ÇOK AÇIK

Özel ambalajlar içinde paketlenip satıldığında çim sahalar için iyi bir koruyucu ve nem tutucu bir ürün aynı zamanda. Keza, yüzme havuzlarında arıtıcı ve yosun tutucu filtrasyon blokları üreterek havuzların devridaim girişine monte etmek mümkün.

Mikronize perlitin diş macunu gibi ürünlere girmesi ise halen araştırma aşamasında. Asıl etkisi ise sanayi kirlerini çıkarmak için tıpkı kumlama metodunda olduğu gibi basınçlı temizleme maddesi olarak kullanılması. Kısacası mikronize ve genleşmiş perlitin birçok alanda yeni girişimlere ufuk açması bekleniyor. En son girişim ise sıkılaştırılmış tabakalar halinde çatı yalıtım elemanı olarak denenmesi.

Perlit yakın gelecekte yeşil mimarinin önemli elemanlarından biri olacak. Girişimcilerin inovasyon eksenli fikirleriyle saydığımız tüm bu alanları yeniden gözden geçirmesinde yarar var.

Olağanüstü girişimler için perlit fabrikası kurmaya hiç gerek yok. Perlit üreten fabrikalardan ‘bulk’ ya da ‘dökme’ ambalajlarla saf perlit alarak bunu buluşsal girişimlerde kullanmak pek ala mümkün.