Global girişimcilik ekosisteminde rol almak

Hem riskleri dağıtmak hem global girişimcilik ekosisteminde rol almak isteyen Türk yatırımcılar, son 10 yılda yurt dışındaki 100’ü aşkın start up’a yatırım yaptı. Örneğin Sina Afra, son 10 yılda yurt dışındaki 17 girişime 2,5 milyon dolar; Tekfen Ventures 6 girişime yaklaşık 25 milyon dolar yatırdı. Bugün de birçok yatırımcının ajandasında yurt dışındaki start up’lara yatırım yapmak var. Özellikle teknoloji odaklı yenilikçi girişimler bu yatırımcıların ilgisini çekiyor.

EN BUYUK MOTİVASYON

Yerli yatırımcıların yurt dışındaki start up’ları yakın markaja almalarının en önemli nedeni, risklerini dağıtmak. Menşei ne olursa olsun global düşünen girişimcilerle hareket etmek ve onların büyümesinden pay almak isteyen birçok yatırımcı, sınır ötesinde start up avına çıkmış durumda.

500 İstanbul Ortağı Rina Onur, yurt dışındaki start up’lara yoğun ilgiyi şöyle açıklıyor: “Yurt dışında kurulmuş ve büyümekte olan girişimlerin global vizyonları, erken aşamada yakalamış oldukları momentum, genelde yerel pazara hitap eden işlere göre çok daha yüksek. Global skalada iş yapan start up’ların hitap cttilderi toplam pazar büyüklüğü de yatırımcıların iştahını açan faktörlerden.”

Girişimci ve melek yatırımcı Fırat İşbecer, yurt dışında şirket kurmuş, global pazarı hedefleyen Türk girişimcilere yatırım yapmayı öncelikli olarak değerlendirdiğini söylüyor. İşbecer, “Türkiye’nin ve Türklerin dünya ekonomisinde daha çok söz sahibi olması bu sayede olacak” diyor. Esas Ventures Kurucu Ortağı Fethi Sabancı Kamışlı, yurt dışındaki start up’lara Seri A seviyesinde yatırım yaptıklarını dile getiriyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Bunlar milyar dolarlık yatırımlar değil. Burada amaç çok büyük yatırımlar yapmaktan çok, entegrasyonu sağlamak için diğer ekosistemlerde de aktif olduğumuzu göstermek ve elbette yatırılan miktarın oranına göre çok kazanmak, 50 ya da 100 katı gibi. Bunu yapabilmek için de şu anda tohumları atıyoruz.”

NE KADAR YATIRDILAR?

Şu ana kadar yatırımcıların yurt dışında yaptıkları yatırımın hacmine gelince… Son 4,5 yılda Earlybird VC, 40 milyon dolar yatırım yaptı. Revo Capital ise Litvanya’da kurulup daha sonra merkezini Londra’ya taşıyan TransferGo’nun 10 milyon dolarlık yatırım turuna yaklaşık 3,5 milyon dolarlık bir yatırımla katıldı. 500 İstanbul Ortağı Rina Onur, yurt dışındaki 21 girişime toplam 2,5 milyon dolarlık yatırım yaptıklarını anlatıyor. Tekfen Ventures Başkanı Sinan Uzan, belli bir mesafe almış yani garajdan çıkışın’ ilk dönemlerindeki şirketleri yakın markaja aldıklarını ifade ediyor, 25 milyon dolar yatırdıkları 6 farklı yatırımları olduğunu açıklıyor. Bunlar Quanergy, Strongarm Tech, Sight Machine, Soft Robotics, Claroty ve Tropic Biosciences. Uzan, “Elimizde hala fonumuzun yarısı duruyor” diyor. Yemeksepeti CEO’su ve melek yatırımcı Nevzat Aydın ise bu zamana kadar 18 milyon dolarlık toplam yatırımından yurt dışında kurulu Streetbees, Boatbookings, Furnishare, Justmop, Connected2me ve Tailster’ın da pay aldığını anlatıyor.

Earlybird VC’den Cem Sertoğlu, yatırım coğrafyalarında Türkiye’nin yanı sıra Orta ve Doğu Avrupa’nın da bulunduğunu ve yurt dışında birçok yatırımları olduğunu söylüyor. VC’nin portföyünde UiPath, Hazelcast, DCS+, Minit, Ubercloud ve FİTE bulunuyor. Bunların arasından Hazelcast ve Ubercloud Türk girişimciler tarafından yurt dışında kurulmuş şirketler. Sertoğlu, geçtiğimiz 4,5 yılda bu şirketlere toplam 40 milyon doların üzerinde yatırım yaptıklarını dile getiriyor. İstanbul Startup Angels Kurucu Ortağı Gülsüm Çıracı, yurt dışı merkezli Instapio, Pubinno, llsight ve Creosafe’ye yaklaşık 800 bin dolar yatırım yaptıklarını belirtiyor.

RADARA GİRENLER

Söz konu yurt dışındaki girişimler olduğunda yatırımcıların radarındaki işlerin robotik, siber güvenlik ve yapay zeka odaklı olduğu da dikkat çekiyor. Tekfen Ventures Başkanı Sinan Uzan, özellikle Endüstri 4.0’a çok inandıklarım söylüyor. “Robotik, siber güvenlik, yapay zeka, droııe, 3D baskı ve makine öğrenmesi gibi alanlara ilgi duyuyoruz” diyor.

Earlybird VC Kurucu Ortağı Cem Sertoğlu, Orta ve Doğru Avrupa’da özellikle kurumsal teknoloj ilere odaklanan şirketlerin daha başarılı olduğunu ifade ediyor ve “Bunun altında yatan en önemli neden, son derece gelişmiş mühendislik eğitiminin ortaya çıkardığı motive, kalifiye ve düşük maliyetli iş gücü” diyor. Sertoğlu, endüstriyel robotik uygulamalarına yönelik görüş teknolojileri geliştiren bir şirketle yakından ilgilendiklerini belirtiyor.

Sağlık ve biyoteknoloji işleri de yine yatırımcıların yurt dışında özellikle ilgilendiği işler arasında. Girişimci ve yatırımcı Altay Tınar, yurt dışında kurulu 3 girişime yatırım yaptığını anlatıyor. Bunların ilki sağlık alanında aylık 40 milyon kullanıcının hizmet aldığı DocPlanner adında Hollanda menşeili bir sağlık pazaryeri girişimi. Tınar’ın bir diğer yatırımı ise SaaS alanında Booksy adında San Francisco’da bir şirket. Tınar, “Özellikle güzellik merkezleri ve kuaförleri hedefleyen bu girişimin sunduğu ana değer müşterilerin işletmelerden kolaylıkla randevularını almalarını sağlamak. Bu alanda dünyadaki en büyük oyuncu oldu” diyor. T ınar’ın son yatırımıysa Amerika’da likit biyopsi adında bir teknoloji geliştiren Circulogene adında bir bioteknoloji şirketi. Tınar, “Likit biyopsi teknolojisi sayesinde sadece hastadan alman bir tüp kan ile kanserin tam olarak hangi mutasyondan kaynaklandığı belirlenebiliyor ve buna göre doğru ilaç seçimi yapılarak etkin tedavi sağlanıyor” diye konuşuyor.

BUBA meleklerinden Cem Ener ise 2010 yılında Hollanda’da faaliyet gösteren Grumbl Media şirketine yatırım yaptı. Ener, “O dönemde yeni yükselen mobil reklam pazarına yönelik çözümler üreten bir şirketti” diyor.

İLGİ SÜRÜYOR

Önümüzdeki dönemde yatırımcının yurt dışındaki girişimlere ilgisi sürecek gibi görünüyor. Birçok yatırımcının bu noktada ajandası yoğun. Toplumsal fayda sağlayan girişimlere ilgi duyan Fırat Işbecer, şu anda yatırım aşamasında olduğu biri Türkiye, diğeri yurt dışı merkezli iki girişim olduğunu belirtiyor, “Her ikisinin de kurucusu Türk” diyor.

Inventures Kurucu Ortağı Yomi Kastro, son dönemde San Francisco merkezli MyGini’ye ve Lizbon merkezli Indico C.P.’ye yatırım yaptı.

Kastro, exit seçeneklerinin daha geniş olmasından dolayı yurt dışında yatırım yaptığını dile getiriyor. Bu dönemde yurt dışı yatırımların artacağını ifade eden Kastro, “E-ticarete yönelik teknolojiler ve IK teknolojileri yakından izlediğimiz alanlar. Bugünlerde SupplyShift’i yakından takip ediyorum ve başarılı buluyorum” diye konuşuyor.

Yemeksepeti CEO’su ve melek yatırımcı Nevzat Aydın, son yıllarda pazaryeri konseptli girişimlerin ilgisini çektiğini açıklıyor. Aydın, “Beni heyecanlandıran, insanların yaşayış şekillerinde değişiklik yaratacağına inandığım iş modellerine ve girişimcilere yatırım yapmayı sürdüreceğim. Listemde 6 girişim var” diyor. Revo Capital Kurucu Ortağı Cenk Bayrakdar ise şu anda yatırım sürecinin sonuna geldikleri Almanya merkezli bir girişim olduğunu belirtiyor. “Bunun dışında hem Türkiye hem Doğu Avrupa ülkelerinde görüştüğümüz birkaç girişim mevcut. Fintek ve insurtech alanlarına olan ilgimiz nedeniyle bu alanlardaki girişimler özellikle radarımızda oluyor. Revolut veya N26 gibi dijital mobil bankacılık çözümleri şu anda ciddi bir ivmeyle büyüyor” diye konuşuyor.

SİNA AFRA
EVTİKO CEO’SUVE KURUCUSU, GİRİŞİMCİLİK VAKFI BAŞKANI
ÇİNLİ START UP’LARI İZLİYOR

17 GİRİŞİME 2,5 MİLYON DOLAR Melek yatırımcı olarak 2007’den beri Türkiye başta olmak üzere Almanya, ABD, Hollanda, İngiltere, Güney Afrika ve İsviçre’de toplam 35 girişime 5 milyon dolar yatırım yaptım. Yurt dışındaki girişimlere yaptığım yatırım tutarı ise bunun yüzde 50’sini oluşturuyor. Yurt dışında 17 girişime yatırım yaptım. Dollar Shave Club, Lesara veya Panomo yurt dışında yaptığım başlıca girişimlerim arasında yer alıyor.

“FİKRE BAĞLILIK ÖNEMLİ” Gerek yurt içi gerek yurt dışında yapacağım start up yatırımlarında girişimcinin fikrine bağlılığı benim için ilk sırada geliyor.

Son dönemde dijital ekonomi odaklı yatırımlar yapıyorum. Bu çerçevede makroekonomik göstergeler, faiz oranı ve gayrimenkul endeksleri odağımda olacak temel göstergeler olacak. Teknoloji dünyasında gelişmeleri de yakından takip ediyorum. Bu kapsamda SaaS, pazaryerleri gibi alanlar dışında sanal gerçeklik gibi teknolojiler de radarımda olacak.

MİLYARLIK DEĞERLENDİRMELER Şu an Property Tech yakın markajımda. Opendoor ve benzeri milyar dolarlık değerlendirmeler de ilgi alanımda. Onun dışında özellikle Çin tarafında ilginç start up’lar var. Yatırımcısı olmadığım ama heyecanla izlediğim uçan arabalar Lilium veya eksi kalorili içecek üretmek için yola çıkan Impossible Foods gibi start upları da yakından takip ediyorum.

FETHİ SABANCI KAMIŞLI
ESAS VENTURES KURUCU ORTAĞI

“GLOBAL DÜŞÜNMEMİZ GEREKİYOR”

“YURT DIŞI YATIRIMLARIMIZ” Esas Ventures olarak Türkiye’nin yanı sıra Amerika, İngiltere, Belçika, Almanya, Meksika, Nijerya ve Gana’da iştirakleri bulunan yatırımlarımız var. Genelde gerçek bir problemi çözebilecek işlere yatırım yapmayı seviyoruz. Örneğin Gana’da, Afrika ilaç sektörünü baştan aşağı değiştirecek mPharma isminde bir ilaç dağıtım şirketine ve Amerikalı Ossia isminde bir kablosuz şarj şirketine yatırım yaptık.

“KÖPRÜ OLACAĞIZ” Bizim Esas Ventures oiarak kurulduğumuz günden bu yana bir hedefimiz ve hayalimiz vardı. Hedefimiz, Türk teknoloji ekosistemini dünyadaki diğer ekosistemlerle entegre etmek, hayalimiz ise İstanbul’un, bölgesinde en önemli start up merkezlerinden biri olmasını sağlamaktı. İşte bu yüzden, İstanbul ile dünyanın geri kalanı arasında bir köprü olmak düşüncesiyle hareket ediyoruz. Global düşünmemiz gerekiyor. Bu hedef ve hayalimizi gerçekleştirebilmek için sadece Türkiye’de yatırım yapmak yetmiyor, diğer ekosistemlere de destek olmak gerekiyor.

BEYİN FIRTINALARI Esas Ventures olarak birçok start up’a bakıyor, değerlendiriyoruz. Şu anda e-spor alanıyla ilgileniyoruz. Yatırım yapmadan önce yurt dışındaki etkinliklere, konferanslara katılarak oralarda neler olduğunu analiz etmeye çalışıyoruz. Bunun dışında, blockchain de ilgimizi çeken bir alan. Bu konularda diğer girişim sermayesi fonlarıyla görüşerek nasıl iş birlikleri çıkabileceğine dair beyin fırtınaları yapıyoruz.

MEHMET ONARCAN
AELEK YATIRIMCI VE MENTORS NETWORK
TURKEY KURUCUSU

“RİSK DAĞITMANIN EN İYİ YOLU”

“EKİPLERİ TÜRKİYE’DE” Yurt dışında yatırımım olan girişimler Connected2.me, Scorp, Student Inn ve Triple. Bunlardan Connected2.me ve Scorp aslında Türkiye’den çıkan, ekiplerini de Türkiye’de çalıştıran girişimler. Ama ilk günden itibaren global pazarları hedefleyen girişimler oldukları için şirketlerini yurt dışında kurdular. Student Inn içinde Türk girişimcilerin de bulunduğu uluslararası bir ekip tarafından kuruldu ve onların iş modeli de uluslararası olmayı gerektirdiği için şirket yurt dışında.

EXIT OLUNCA Triple’ın ise hikayesi daha farklı. Benim de yatırımcısı olduğum Local Guddy, İsveçli rakibi Triple tarafından satın alındı. Türkiye’deki yatırımcılar olarak para almak yerine satın alan şirkette hisse opsiyonunu tercih ettik. Yani Local Guddy’nin erken aşamada exit yapması üzerine Türkiye’den yatırımcılar olarak Triple’ın yatırımcısı haline geldik. Bu yatırımların toplam boyutu 125 bin dolar seviyesinde

“GLOBAL DÜŞÜNMÜYORLAR” Yatırımcıları yurt dışı start up’lara yatırım yapmaya yönelten en önemli neden riski dağıtmak. Ayrıca Türkiye’deki birçok girişimci global düşünmüyor, yurt dışı pazarları hedeflemiyor ya da globale açılmakta gecikiyor. Globali teknoloji olarak da geriden takip ediyoruz. Yatırımcılar da yurt dışı pazarları hedefleyen, daha ileri teknolojiler kullanan, geliştiren girişimlere yatırım yapmayı tercih ediyor.

Özlem Aydın Aynacı