Hardal Üretimi Girişimcilere Çok Kazandıracak

Türkiye’de hardal tüketimi her geçen gün artıyor. Pazarda yerli markaların yanı sıra ithal ve butik markalar da var. Bazı restoranlar kendileri üretiyor. Tohumu ithal ediliyor. Hardal tohumu çiftçi için gelecekte fırsat oluşturabilir.

FAST-FOOD alışkanlığı ve değişen mutfak kültürü hardal tüketimini her geçen gün artırıyor. Bazı biber çeşitleriyle zenginleştirilen yeni hardal türleri pizza ve fast-food tarzı tüketimde aranan lezzetlerden biri haline geldi. Ancak son dönemde hardal tüketimi en çok et restoranlarında yaşanıyor. Artık hardal etin ayrılmaz bir parçası haline geldi. Beyti’den Nusr-Et’e, Günaydın’dan Big Chefs’e bir çok ünlü mekanın vazgeçilmez sosları arasına girdi. Hardal tüketimi evlerde de yaygınlaşıyor. Birkaç yıl öncesine kadar ev tüketimi toplam içinde yalnızca yüzde 2 pay alırken bu oran 2015 yılı başında yüzde 5’e yükseldi. Biz de talebi giderek artan hardalın Türkiye’deki durumunu araştırdık.

Türkiye’de hardal tüketimi her geçen gün artmasına rağmen henüz yolun başında. Hardal pazarının yaklaşık 20 milyon TL’lik bir hacme sahip olduğu tahmin ediliyor. Ama potansiyeli çok yüksek. Türkiye’de tüketiciler önce ketçap, ardından mayonez, daha sonra da hardal talebinde bulunuyor. Ancak hardalın diğer soslarla mesafeyi kapattığını söylemek mümkün. Avrupa’da özellikle Fransa’da hardal tüketimi ilk sırada.

TOHUMU İTHAL EDİLİYOR

Türkiye’de hardal üretimini Tat, Pınar gibi firmalar yaparken, Polivor Çiftliği ve Üç Elma Doğal Tarım gibi butik üretim yapan yerler de mevcut. Türkiye’de hardal üretiliyor; peki hardalın hammaddesi hardal tohumu üretiliyor mu?

İşte tam da bu noktada çiftçiye fırsat çıkacak gibi görünüyor. Çünkü tohumların neredeyse tamamı Kanada ve Ukrayna’dan ithal ediliyor. Türkiye’de tohum satış fiyatları ise 7 ile 10 TL arasında değişiyor.

Hardal tohumu özellikli bir iklim istemeyen bir yapıya sahip. 600 rakımdan sonra her bölgede yetişebilen bir bitki türü. Türkiye’de yeterli tohum üretimi olmadığı için hardal üreticileri çareyi ithalatta bulmuş.

Çiftçilerin hardal tohumu yetiştirmesi halinde alıcı bulması hiç de zor olmayacak gibi görünüyor.

Ancak bu tohumlarm temizlenip hardal üreticisinin kullanacağı hale getirilmesi için de tohum ayıklama tesisinin kurulması gerekiyor. Burada hem çiftçiye hem de sanayiciye fırsat var.

DÖRT FARKLI TÜRÜ VAR

Türkiye’de hem yerli üretim var hem de yaygın bir ithalat söz konusu. Hardal piyasasında pazarın ikinci büyüğü konumunda olan Tat Gıda, plastik şişe ve cam kavanozlarda Dijon hardal üretiyor. Hardal ihracatı da yapan Tat Gıda, Almanya, Fransa, Özbekistan ve KKTC’ye hardal satıyor. Tat Gıda Genel Müdürü Arzu Aslan Kesimer, hardal ile ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Pazarda sarı, siyah, beyaz ve Hint olmak üzere dört tipte hardal tohumu var. Biz yaptığımız tat ve kullanım alışkanlığı araştırmalarıyla edindiğimiz veriyle tüketicilerin tadına alışkın oldukları sarı hardal tohumunu kullanarak üretim yapıyoruz. Ürünlerimizde kullandığımız hardal tohumunu ithal ediyoruz. Türkiye’de hardal tüketimi ketçap ve mayonez ile kıyaslandığında henüz çok düşük seviyelerde. Bu sebeple tedarikçi firmalar ihtiyaç doğrultusunda hardal tohumu stoklayabiliyorlar ve çoğunlukla tedarik sıkıntısı yaşamıyoruz. Pazar büyüyor. Büyüyen pazar için ileriye yönelik tohum üretimi fizibilitelerinin yapılması gerekir. Ancak şu anda, düzenli ve yüksek ölçekte bir hardal tohumu ekiminin erken olduğunu düşünüyoruz. Çiftçilerimizin üretimden geri dönüş alabilmeleri ve kazanç sağlayabilmeleri açısından pazarın bir miktar daha olgunlaşması ve hane penetrasyonun artması gerekiyor.”

TÜRKİYE’YE ÖZGÜ HARDAL

Kırklareli Demirköy’de kurulu olan Polivor Çiftliği butik üretim yapıp satan firmalardan biri. İşletmenin ortaklarından Emre Oral yaptığı değerlendirmede, hardal kullanımının giderek arttığı tespitini yapıyor. Hardal sos, tane hardal sos ve ballı hardal ürettiklerini söyleyen Oral, Türkiye’de hardal tohumu üretiminin yeterli olmadığını belirtiyor. Oral, “Türkiye’deki çitçilerimiz bizim topraklara özgü hardal tohumu geliştirse çok iyi olur” diyor.

Hardal tohumu üretmenin ileriki yıllarda çiftçi için cazip olabileceğini söyleyen Oral, sanayicilerin de hardal tohumunu işleyecek tesisler kurması gerektiğini belirtiyor ve “Şartlar olgunlaşırsa hardal tohumu üretimi de artar” diyor.

Üç Elma Doğal Tarım’ın Kurucusu Hüseyin Genç Çankırı’da üç dekar alanda hardal tohumu üretiyor. Tamamen organik üretim yapan Genç, tohumları Almanya’dan getirdiğini, Çankırı’da deneme üretimleri yaptığını söylüyor. Genç, “Öyle ticari boyutta bir üretimimiz yok.

Eşe dosta hediye ediyoruz desek yeridir. Ama tohum konusunda çalışmak lazım. Hardal üreticileri tohumu ithal ediyor.

Neden Türkiye’de de üretilmesin ki” diyor.

Gidahammaddeleri.com hardal humu satan bir online alışveriş sitesi. Hardal tohumunun kilosunu 7 TL’den satıyorlar. Sitenin yetkilileri hardal tohumunun ithal edildiğini, ancak yerli üretimin mümkün olduğunu belirtiyorlar.

Dünyanın en eski hardal markalarından biri olan Maille ise orijinal Dijon hardal ithal ediyor. 1747 yılından bu yana hardal üretimi yapan Fransız Maille, hardal severlerin favori markalarından biri. Fransa Dijon’da üretilen Maille hardalları, tüm dünyada en ünlü şeflerin ve yemek severlerin et menülerinden ayırmadıkları klasik bir ürün.

2 BİN YILDIR YETİŞTİRİLİYOR

Hardal turpgiller familyasından bir bitki. Sağlığa yararlan biliniyor ve en az 2 bin yıldır tarımı yapılıyor. Türlerine göre 30 santimetre ile 5 metre arasında boylanabilen, bir yıllık dayanıklı otsu bir bitki. Türkiye’de kara hardal (Brassica: Sinapis nigra), esmer hardal (Brassica: Sinapis juncea) ile ak hardal (Brassica: Sinapis alba) üretilebiliyor. Bunlardan sağlığa yararlı etkileri en fazla olan kara hardalın anayurdu Akdeniz havzası ya da Batı Asya’nın ılıman bölgeleri. Yuvarlak kesitli, sert ve yeşil renkli gövdeye sahip bu tür 1-5 metre arasmda boylanabiliyor. Oval biçimli, sivri uçlu ve yakıcı kokulu yapraklarının üstü koyu ve altı daha açık yeşil renkli oluyor. Yaz ortasında küçük salkımlar halinde açan sa-renkli çiçekleri, hafif hardal kokusuyla dikkat çekiyor. Küçük, küremsi biçimli kırmızımtırak kahverengi tohumları, yakıcı kokulu ve tahriş edici. Verimli toprakları seven kara hardal bitkisi, tohumuyla çoğalıyor.

Kara hardalın tohumlarında yapışkan bitki sıvısı, yağ, sinapin ile sinigrin adlı glikozit ve myrosin bulunuyor. Bu tohumlar ak ve esmer hardal tohumlan ile karıştınlıp ezilerek un haline getiriliyor. İçine koruk suyu, şarap ya da sirke ile su, şeker, tuz ve baharat katılarak, özellikle bazı et yemeklerinde, çeşni veren macun haline getirilip şişeleniyor.

Kara hardalın faydaları

■ Kara hardal terleticidir. Yüksek ateş, soğuk algınlığı, grip ve bronşitin atlatılmasına yardımcı olur.

■ İştahı açar ve sindirimi kolaylaştırır.

■ Mayasıla karşı etkilidir.

■ Romatizma ağrı ve yangılarını hafifletir.

■ Artride (eklem iltihabı) karşı etkilidir.

■ Kan dolaşımını uyarır.

■ Ayak üşümelerini geçirir.

■ Rahatlatıcı, gevşetici ve yatıştırıcıdır.

■ Bir uyarı, hardal cildi duyarlı olan kişileri rahatsız edebilir.

Ekimi baharda, hasadı temmuzda

Peki bu bitkiyi yetiştirmek isteyenler ne zaman ekecek?

Birçok tarla bitkisi gibi hardal tohumu da mart ve nisan aylarında ekiliyor. Hardal tek dönemlik bir bitki. Şu anda ticari olarak üretenine rastlamadığımız için kesin bir maliyet hesabı çıkarmak zor. Ama tohumunun kilosu 7-10 TL arasında. 1 dekara 10 kilo civarında tohum kullanılıyor. Dekar başına tohum maliyeti 100 TL’yi geçmiyor. Çok su isteyen bir özelliği yok. Dekarda 1000 TL kazanmak mümkün. Dediğimiz gibi kesin gelir ve gider hesabı çıkarmak zor. Ama denemekte yarar olan bir bitki türü. Üreticilerin tamamının ithal tohum kullandığı düşünülürse gelecekte fırsat oluşturacak bir bitki.