DÜNYANIN bir numaralı gündemi olan koronavirüse çare aranmaya devam ediliyor. 7 Şubat itibariyle Çin’de ölü sayısı 600’e yaklaştı. Başta Çin’de yaşayanlar olmak .üzere dünyanın her bölgesinde insanlar bu ölümcül virüsten korunma yollarım arıyor. Bunların başında da maske kullanmak geliyor, özellikle havayoluyla seyahat edenlerin çoğu maskelerini çıkarmıyor. Normal zamanda sağlık personelinde ya da hastalar tarafmdan kullanılan cerrahi maskeler artık herkes tarafmdan kullanılır hale geldi. Uzmanlar, bu maskelerin tek başına virüse karşı koyamayacağını söyleseler de insanların alabileceği en basit önlemlerden biri olduğu için çok tercih ediliyor.
Dünyanın en büyük medikal-steril maske üreticisi Çin. Ancak ülkede 9 Şubat’a kadar devam eden tatil ve alman önlemler nedeniyle Çin’deki fabrikalar çalışmıyor. Zaten maske üreten firmaların büyük çoğunluğu, halen karantina altında bulunan Wupah Bölgesi’ne 40-45 kilometre mesafede yer alıyor. Bu nedenle maske ihtiyacı ithalat yoluyla karşılanıyor. Çinli iş insanları Türkiye’den Kanada’ya, Lübnan’dan Ukrayna’ya dünyanın her yerinden maske talep ediyor. Bu talepler Türkiye’deki üreticilere ve medikal malzeme ticareti yapan şirketlere de ulaştı. Gelen talepler öylesine büyük rakamlar ki, pek çok üreticinin bir yıllık üretimine eşit düzeyde. Hatta Çinli firmaların daha önce Türkiye’ye gönderdiği maskeleri geri istediği bile belirtiliyor.
HERKES MASKE PEŞİNDE
Türkiye’de yıllık 150 milyon adet medikal maske üretiliyor. Çinli firmaların son iki haftada Türkiye’deki irili ufaklı üreticilerin yıllık üretiminin tamamı kadar talepte bulunduğu söyleniyor. Yalnızca Çinli üreticiler değil, Lübnan’dan Ukrayna’ya kadar dünyanın birçok ülkesinden Türkiye’deki medikalcilere maske talebi yağıyor. Çin’den gelen milyonlarca adetlik talebi karşılamak isteyen ithalatçı ve ihracatçılar birbirleriyle yarışıyor.
Ancak Türkiye’deki stoklar çoktan tükenmiş durumda. Maske çılgınlığı öylesine bir boyuta ulaştı ki inşaatçıdan oto boyacısına kadar herkes Çin’e maske satma telaşında. Bugüne ka dar Çin’le az çok ticaret yapan birçok ithalatçı Çin’in milyonlarca maske talebinden haberdar oldu. Onlar da tanıdıkları medikal firmalarına ulaşarak “Maske tedarik edelim, birlikte Çin’e satalım” çabasındalar.
“TALEP YAKINDA BİTER”
Gazi Kimya Yönetim Kurulu Üyesi Sadrettin Dal, “Demir çelikçiden kuyumcuya bize herkesten maske talebi geliyor. Maske üretmememize rağmen medikalci olduğumuz için bize ulaşanlar var.
Yalnızca yurtiçinden değil yurt-dışından da farklı sektörlerde çalışan firmalar maske bulmamızı istiyor. 400 bin adet isteyen de var, 2 milyon adet isteyen de. Maskeler karaborsaya düştü. Bulmak mümkün değil” diyor. Bıçakçılar Medikal’in eski CEO’su olan Dai, maske talebinin kısa süreli olduğu görüşünde: “Maske üretimini araştıranlar bile duyuyoruz. Bence mantıklı bir iş değil. Normal zamanda maskeleri sağlık personeli kullanıyor. Şimdi virüs nedeniyle sokakta gezen insan da kullandığı için talep patlaması oldu. Bunun sürekliliğinin olacağını-diişünmüyorum.”
Konya’da enjektör imalatı yapan Berika Medikal’in Genel Müdürü Hayrettin Şeker ise, Çin’den medikal malzeme ithalatı yaptıkları için Çin’le ticari ilişkilerinin olduğunu belirterek sözlerine başlıyor. Her gün Çin’den 10’a yakın maske talebi aldığını söyleyen Şeker, “Türkiye’den oto boyacı bile benden maske istedi. Çin’den gelen bir talep listesi bulmuş, birlikte Çin’e maske satalım teklifinde bulunuyor.” diye konuşuyor. Yalnızca Çin’den değil Lübnan’dan da maske talebi aldıklarını söyleyen Şeker, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Bu kadar talebe rağmen piyasadan hiç maske aramadım çünkü fiyatlar uçmuş durumda. Ürün karaborsada bile yok. Ben bu talebin geçici olduğunu düşünüyorum. Geçen hafta Çin’de yaptığım görüşmelerden öğrendim ki, aslında Çinliler kendi maske ihtiyaçlarını karşılayabilecek durumda. 9 Şubat’a kadar süren tatil nedeniyle fabrikalar çalışmıyor. Bu nedenle sıkıntı olmuş. 9 Şubat’tan sonra fabrikalarım çalıştırırlarsa zaten ihtiyaçları kalmayacak. Geçmişte domuz gribi nedeniyle Türkiye’de maske üretim işine giren birçok küçük ve orta ölçekli şirketin battığını biliyorum.”
“HER TÜRLÜ MASKE İSTENİYOR”
Koronavirüs salgını nedeniyle her türlü medikal maskeye talep var. iki ve üç katlı cerrahi maskelerin yanı sıra özellikle N95 maskeler isteniyor. N95, Amerikan standartlarını ifade ediyor. Bu maskenin Türkiye’deki karşılığı ise FFP3. Cerrahi maskelere göre virüs ve bakterilere karşı daha fazla koruma sağlıyor. Yerli N95 maskelerin tanesi 15-25 TL’ye satılırken, ithaller ise 25-60 TL arasında alıcı buluyor. Ancak bu maskeler de karaborsaya düşmüş durumda.
Çapa Medikal Satış Müdürü Haşan Öztürk, Çinli üreticilerin üretim bantlarını kapattıkları için maske sorunu yaşandığını söylüyor. Türkiye’nin en büyük medikal pazarlama şirketlerinden olan Çapa Medikal halen yalnızca kendi çalıştığı ve uzun yıllardır müşterisi olan hastanelerin maske taleplerine cevap veriyor. “Çin’den gelen talep aşırı miktarda. Zaten elimizde bahsedilen rakamlar yok. Yalnızca Türkiye’deki müşterilerimiz için elimizde stok var” diyen Öztürk, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Çin’den günde 10-15 talep alıyoruz. 5 milyon adet bile isteniyor. Yalnızca N95 değil her türlü maskeyi istiyorlar. Bunları karşılamak mümkün değil. Hastane müşterilerimize bir fiyat listesi vermişiz. Bu listeler de yıllık verilir. Dövizde aşırı bir oynama olmazsa geçerlidir. 50’li kutularda satılan iki ve üç katlı cerrahi maskeler 10 ile 30 TL arasında.”
ÜRETİCİ SAYISI AZ
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın standartları doğrultusunda cerrahi maske üreten firmaların sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Merdivenaltı çalışan ise 10’a yakın firma var. Sektörün en büyüğü olarak bilinen Adana merkezli Apex, hem maske üretiminde kullanılan nonwoven kumaş hem de maske üretimi yapıyor. Ürünleri Amet markasıyla bilinen firmanın Almanya Düsseldorfta şubesi var. Atos, Akyol Medikal, Sterilife ilk akla gelen üreticiler.
İzmir’de faaliyet gösteren AkYol Medikal’in ortaklarından Fatih Arpacı, 17 yıldır maske üretimi yaptıklarını söylüyor. Çin’den gelen talebe önce şaşırdıklarını söyleyen Arpacı, “Türkiye’de yılda yaklaşık 150 milyon maske üretiliyor. Fakat Çin’den bir seferde 200 milyon maske istediler. Bizim üretimimizin tamamını bir seferde istediler” diyor. Çin’e ilk etapta 250 bin maske göndereceklerini belirten Arpacı, “Talep edilen rakamlar çok yüksek. Bizim de kapasitemiz belli. Bunun dışında önceden iş bağlantılarımız vardı, onlara da çalışıyoruz. İtalya, Hollanda, Fransa, Polonya, Almanya gibi ülkelerden talepler geldi. Üretime yetişmek için Pazar günleri dahil kesintisiz 24 saat çalışıyoruz” diye konuşuyor.
Sinan DOĞAN / Sterifile Kurucu Ortağı
“Üretimimizin yüzde 80’ini ihracata ayırdık”
Yozgat’taki fabrikamızda 1999’dan beri iki ve üç katlı cerrahi maske üretiyoruz. Çin’den yoğun maske talebi geldi. Neredeyse 24 saat üretim yapıyoruz. Aylık 7-8 milyon adet maske üretimimiz var. Nisan-mayıs ayına kadar bunun yüzde 80’ini ihracata ayırdık. Mayıs ayından sonra yüzde 50’sini ihracat için üreteceğiz. Zaten talebin düşeceğini de tahmin ediyoruz. Çinli maske üreticilerinin büyük bölümünün karantina altında olan Wuhan’a 40-45 kilometre mesafede bulunduğunu biliyoruz. Tatil nedeniyle üretim yapamadıkları için bize yöneldiler. Daha önce Çin’e ihracat yapmadık çünkü s ihtiyaçları yoktu. Azerbaycan, Gürcistan ve Avrupa’ya gönderiyorduk. Bu dönemde maskede fırsatçılık yapılıyor. Kutusunu 7 TL’den sattığımız maskelerin fahiş fiyatlarla satıldığını duyuyoruz. Şu anda iç piyasaya mal vermiyoruz ama medikalcilerin stoklarında olan ürünler satılıyor olabilir.
Prof. Dr. Alpay Azap / Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilimsel Kurul Üyesi ve KLİMİK Derneği Başkanı
“Bilinçsiz maske kullanmak yarar getirmez”
Salgını çıktığı Aralık ayından bu yana yakından takip ediyoruz. Olabildiğince bilimsel veri sunmaya gayret ediyoruz. Ama her salgında olduğu gibi bu salgında da çok fazla kirli bilgi var. Havalimanında maskeli vatandaşlar görüyorum. Türkiye’de maske kullanımı şu an çok gereksiz. Özellikle N95 veya FFP3 olarak bilinen tıbbi maskeleri ancak eğitimli sağlık çalışanları doğru şekilde kullanabilirler. Ayrıca maskeleri gereksiz kullanmanın zararı bile var. Yalancı güven duygusu yaratıp, kişilerin h|jyen kurallarını gevşetmesine yol açabilir. Koronavirüsten korunmanın tek yolu diğer tüm üst solunum yolu enfeksiyonlarında olduğu gibi düzenli ve sık el temizliğidir. İlle de maske kullanılacaksa bizim standart cerrahi maske dediğimiz, doktorların hastanelerde, ameliyathanelerde kullandıkları standart maskeler korumak için yeterlidir ama tabii ki kalitesi önemli. Bazıları kumaştan, bazıları kağıttan imal ediliyor. Kumaş içerikli olanları öneriyoruz. Hastanelerde de cerrahi amaçlı olarak onlar kullanılır.
