İhracat ve ithalat beklentisi endeksleri artış gösterdi

İHRACATTA 190 milyar dolar hedefine kilitlenilen 2020’nin ilk çeyreğinde, ihracat ve ithalat beklentisi endeksleri artış gösterdi.

2020’nin ilk çeyreğinde ihracat beklentisi endeksi bir önceki çeyreğe göre 5 puan artışla 113.9’a çıkarken, ithalat beklentisi endeksi 9.4 puan artışla 105.9 oldu. Geçen yılın aynı çeyreğine göre ise ihracat beklentisinde 3.1 puan azalış, ithalat beklentisinde 11.2 puan artış gözlendi. Endeksin 100’ün üzerinde gerçekleşmesi, ihracatçı ve ithalatçıların 2020 birinci çeyrekte ihracat ve ithalat beklentilerinin artış yönünde olduğunu ortaya koydu.

İHRACAT İKLİMİNDE İYİLEŞME

Ticaret Bakanlığının dış ticaret beklenti anketi sonuçlarına göre, gelecek üç aya yönelik ihracat beklentisi ve ihracat sipariş beklentisi sorularına ait endeksler, ihracat beklentisi endeksine azalış yönünde yansıdı. Buna karşın, şu anda kayıtlı ihracat sipariş düzeyi ve son üç aya ilişkin ihracat sipariş düzeyi sorularına ait yayılım endeksleri ihracat beklenti endeksini önceki çeyreğe göre artış yönünde etkiledi. İthalat sipariş düzeyi (son üç ay) sorusuna ilişkin yayılım endeksi ithalat beklenti endeksine önceki çeyreğe göre azalış, diğer soruların yayılım endeksleri artış yönünde yansıdı.

Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye imalat Sektörü ihracat iklimi Endeksi, eşik değer olan 50.0’ın üzerinde gerçekleşmeyle 2019 Aralık’ta 50.3’e yükselerek imalat sektörünün ihracat ikliminde daha güçlü bir iyileşmeye işaret etti. Mevsimsel etkilerden arındırılmış olarak açıklanan verilere göre, Aralık’ta görünümün iyileşmesinde, Türk imalat sektörünün en büyük ihracat pazarı olan Almanya’da ekonomik aktivitenin yeniden büyüme bölgesine geçmesi etkili oldu. ABD’de büyümenin hızlandığına yönelik işaretler dikkat çekerken, Suudi Arabistan ve BAE’de ekonomik aktivite büyümeye devam etti ancak ivme kaybetti. Mısır, Lübnan ve Katar gibi diğer ülkelerde ekonomik aktivite küçülme sergilerken, Türk imalat sektörü ihracatındaki payı yüzde 3 civarında olan BRIC ülkelerinde ekonomik aktivite arttı.

2019’DA EN ÇOK DİBS KAZANDIRDI

2019 Aralık’ta en fazla reel getiriyi BIST-100 endeksi, 2019’un tamamında ise devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) sağladı. Yıllık ortalamada ise 2019’un en çok kazandıranı külçe altm oldu. TÜIK verilerine göre en yüksek aylık reel getiri, yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 5.22, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 5.17 oranlarıyla BIST-100 endeksinde gerçekleşti.

Yıllık ortalamalara göre Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde, yatırım araçlarından külçe altm yüzde 10.53, DİBS yüzde 1.46, mevduat faizi (brüt) yüzde 0.20 kazandırırken, BIST-100 endeksi yüzde 17.13, dolar yüzde 0.14 ve euro yüzde 4.98 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde külçe altm yüzde 12.81, DİBS yüzde 3.56, mevduat faizi (brüt) yüzde 2.27, dolar yüzde 1.92 oranlarında kazandırırken, BIST-100 endeksi yüzde 15.42, euro yüzde 3.01 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi.

“320 TL’NİN ÜZERİ TEST EDİLEBİLİR”

Altın ve para piyasaları uzmanı İslam Memiş, altm fiyatlarının 2020’de yeni rekorları test edeceğini ifade etti. 2019’da altın fiyatlarını destekleyen faktörlerin, 2020’de de geçerliliğini koruyabileceğini söyleyen Memiş, “Özellikle altının ons fiyatında agresif yükselişler yaşanırsa bizim için sürpriz olmaz.

Altının ons fiyatı, hedef olarak belirlediği 1.600 dolar seviyesini yukarı yönlü kırabilir ve yükselişlerini 1.700 dolar seviyesine kadar sürdürebilir.

Diğer yandan küresel riskler ve dış etkenlerden kaynaklı yurtiçi piyasalarda dolar/TL kurunda da yükselişler görebiliriz. Altının ons fiyatı ve dolar/TL kurunda öngördüğümüz yükselişler, altının gram fiyatında 320 TL seviyesinin test edilmesine neden olacağını düşünüyorum. Yatırımcı altın fiyatlarında yaşanan dalgalanmalara karşı hazırlıklı olmalı. Yurtiçi piyasalarda dolar/ TL kurunda dışsal etkilerden kaynaklı agresif dalgalanmalar görürsek altının gram fiyatı 320 TL seviyesinin üzerini de test edebilir.” diye konuştu.

Memiş’e göre, 2020’de değeri artan diğer bir emtia da gümüş olabilir. Memiş, “Gümüş, ons bazında 25-30 dolar, gram bazında 15 TL seviyesine kadar yükselebilir. 2020’de borsa ve döviz kurlarında sınırlı yükselişler olabilir ancak jeopolitik risk ve belirsizlikler en çok emtia fiyatlarını olumlu yönde destekleyeceğini tahmin ediyorum. BIST-100 endeksinin 120 bin puan üzerindeki yükselişlerin kalıcı olmasını beklemiyorum. Dolar/TL kurunda ise 6.60 TL seviyesini takip edeceğim” dedi.

İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 13.4

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) geçen hafta 2019 Eylül, Ekim ve Kasım aylarım kapsayan Ekim dönemi işgücü istatistiklerini açıkladı. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2019 Ekim’de geçen yılm aynı dönemine göre 608 bin kişi artarak 4 milyon 396 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 1.8 puanlık artış ile yüzde 13.4 seviyesinde, genç nüfusta işsizlik oranı 3 puan artışla yüzde 25.3 düzeyinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oram 2.1 puanlık artışla yüzde 15.7 oldu. Ekim’de bir önceki döneme göre (Eylül) işsiz sayısı 170 bin kişi, işsizlik oram 0.4 puan azaldı.

Ekim dönemi itibarıyla son bir yılda istihdam edilenlerin sayısı 527 bin kişi azalarak 28 milyon 343 bin kişi, istihdam oranı ise 1.6 puanlık azalışla yüzde 45.9 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 270 bin, sanayi sektöründe 30 bin, inşaat sektöründe ise 305 bin kişi azalırken, hizmet sektöründe çalışanlarda 78 bin kişilik artış gerçekleşti. Bu dönemde işgücü 82 bin kişi artarak 32 milyon 740 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0.7 puanlık azalış ile yüzde 53 olarak gerçekleşti.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2020 yılının ilk PPK toplantısını bu hafta yapacak. Bilgi Üniversitesi öğretim Üyesi Prof. Dr. Ege Yazgan, 16 Ocak’ta gerçekleştirilecek yılın ilk PPK toplantısında TCMB’nin faiz oranlarında değişikliğe gitmeyeceği görüşünde. Jeopolitik risklerin artmasıyla TCMB’nin daha temkinli hareket etmesine neden olabileceğine değinen Yazgan, “Bu sefer TCMB’nin bekleyeceği düşüncesindeyim” dedi.

Prof. Dr. Abuzer PINAR / İstanbul Gedik Üniversitesi Rektör Yardımcısı
“2020’de faizdeki hareket alanı 250 baz puanı geçmez”

Merkez Bankası’nın bu toplantıda faiz değişikliği yapmayacağını düşünüyorum. Ancak sembolik olarak 25-50 baz puan indirim yapmayı tercih edebilir. Ekonomi büyüme sürecine girdiğinden enflasyon bir miktar canlı olacaktır. Bu yüzden yıl boyunca faizdeki hareket alanı 250 baz puanı geçemez diye düşünüyorum. DİBS getirisi 2020’de geçen yılki kadar olamaz. Halihazırda gösterge faiz yüzde 12’nin altında. Bu yıl jeopolitik gelişmelerin de katkısıyla altında yükseliş olabilir.

Diğer emtia fiyatlarında da bir miktar artış beklenmekle birlikte küresel büyümedeki zayıf seyir bu artışı sınırlar. 2019’da kur avantajının da etkisiyle ihracatta dikkate değer artışlar oldu, ancak ihracat endeksi de bundan olumsuz etkilendi. Petrol ve doğalgazın ağırlığı nedeniyle ithalat endeksi de tersine arttı. Bu yıl ihracatta artış bekliyorum. Ancak büyüme etkisiyle ithalat artışı daha hızlı olacak. Geçen yıl yaşadığımız daralma nedeniyle işsizlik arttı. Şu anda doğal oranın 4 puan üzerinde. Bu yılın ilk çeyreğinden başlayarak işsizlikte aşağı yönlü bir eğilim bekliyorum. Yılsonuna kadar yüzde 12’nin altına düşeceğini tahmin ediyorum.

Ayşe ÖZDEN / A8T Bank Ekonomik Araştırmalar Müdürü
“Faiz 10’un altına iner “

2020’de Merkez Bankası’nın faizleri indirip indirmeyeceğimin seyrinin enflasyonjeopolitik riskler ve Türkiye’nin maliye politikasına bağlı olacaktır. 2020’ye artan jeopolitik risklerle başlamış olsak da bu riskler uzun süredir fiyatlara yansıtıldığı için etkilerinin sınırlı olacağını düşünüyoruz. Yılın ilk toplantısında Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine ara vererek enflasyon trendini izlemeye devam edeceğini tahmin ediyoruz. 2020‘de toplam 200 baz puanlık indirimle politika faizinin yüzde 10 seviyesine düşmesini bekliyoruz. Küresel düşük faiz ortamı, ticaret savaşları, küresel risk algısı ve küresel büyüme endişeleri, ABD-İran gerginliği nedeniyle güvenli liman altına olan ilginin 2020’de de devam edeceğini düşünüyoruz. Yılsonu için 1.700 dolar seviyesinde bulunan ons altın beklentimiz ve yılsonu dolar kur tahminimiz olan 6.50 seviyesine göre gram altının 355-360 TL seviyelerinde olacağını tahmin ediyoruz.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA