İş fikri her şey demek değil!
Girişimci adaylarının en büyük handikabı, iyi bir iş fikrinin başarılı olmak için önlerindeki bütün engelleri kaldırabileceği konusundaki naif beklentileridir…
GİRİŞİMCİLERİN iş fikirlerini dinledikten sonra sorduğum sorulardan biri şudur: Bu işi beraber kursak, sen şirketin yüzde kaçını alacaksın?
Şimdiye kadar bu soruyu yüzlerce girişimci adayına sordum ve yüzlerce kez benzeri cevapları aldım. Bu deneyimimden yola çıkarak şunu rahatlıkla söyleyebilirim: Girişimcinin eğitim seviyesi düştükçe şirketten istediği pay oranı yükseliyor. Bugün bu tespitimi biraz detaylandırmak istiyorum…
“HAYATIMIN FIRSATI NE KADAR EDER?”
Öncelikle şunun altını çizmek gerekiyor, insan beyninin sol bölümü eğitim aldıkça gelişiyor. Az eğitimli insanların sol beyni de az gelişmiş oluyor; daha ziyade hayal kurma merkezi olan sağ beyin gelişmiş oluyor. Bu yüzden, yatırımcının karşısına çıkan ve az eğitimli girişimciler; iş fikri ve iş modelinden ziyade yakaladıklarını düşündükleri ‘hayatlarının fırsatına’ odaklanıyorlar. Iş fikirlerini ‘hayatlarının fırsatı’ olarak gördükleri ve bir daha böyle bir fırsatın ellerine geçmeyeceğini düşündükleri için, bu iş fikrine olması gerekenin çok çok üzerinde değer biçip bunu da melek yatırımcılardan talep ediyorlar. İşin daha ilginci, girişimcinin eğitim seviyesi düştükçe şirketin başarısına olan katkısı ile ters orantılı bir hisse talebi ve nakit talebi ortaya çıkıyor. Hatta talep edilen yatırım miktarını bu tip girişimciler direkt kendi ceplerine istiyorlar.
Açıkçası, bu tip girişimciler akıllarından geçen bir iş fikrinin normal şartlarda şirketin toplam değerinin yüzde kaçına denk geldiğini de bilmedikleri, bilenler de bu oranla tatmin olmadıkları için, yatırımcı sunumları genellikle hüsranla bitiyor. Girişimci adayımız ömür boyu girişimci adayı olarak kalmaya bir anlamda kendisini mahkum ediyor.
GİRİŞİMCİ OLMANIN PARAMETRELERİ
Peki işin doğrusu ne? Bir iş fikri ne zaman size para kazandırır ve ne kadar kazandırır? İşte bu sorunun cevabını verebilmeniz için şu parametreleri iyi anlamış olmanız gerekiyor.
1 – İş fikri tek başına para etmez. İş fikri, o iş fikrini uygulamaya koyacak girişimcinin becerisi ile doğru orantılı olarak bir değer kazanır veya kaybeder. Bunu at yarışlarına benzetebilirsiniz. Atınız ne kadar iyi olursa olsun, atı süren joker yarışı kazanır veya kaybeder. Bu yüzden, yatırımcı ata ve jokere yatırım yapar. İkisinden birinin eksikliği, yarışı kazanma iddiasını riskli hale sokar.
2 – Hangi konuda iş fikri üretirseniz üretin, gerçekten milyonlarca dolarlık bir şirket ortaya çıkarmayı hedefliyorsanız ya çok iyi üniversitelerden mezun ve yabancı dil biliyor olmanız ya da bu özelliklerde ortaklarınız veya yöneticilerden oluşan bir ekibiniz olması gerekiyor.
3 – Eğitim düzeyiniz düşük (artık lise mezununu eğitim düzeyi düşük birey olarak kabul ediyoruz) olsa da iş fikrinizi tek başınıza gerçekleştirebilirsiniz. Yani başarılı bir girişimci olamazsınız diye bir şey yok. Ancak, yatırımcı ile bir sözleşme imzalayıp işin başında bir finansman kaynağını bir melek yatırımcıdan alma ihtimaliniz nerdeyse sıfıra yakındır. Bu da beraberinde bir fırsat getiriyor. Hiçbir yatırımcıdan finansman bulamayan bu girişimci, işi tek başına yapma modelini kafasında geliştirip uygulamaya koyarak aslında belki de başarısını başkalarıyla paylaşmadan yoluna devam etme şansını yakalamış oluyor.
TEK BAŞINIZA DA BAŞARABİLİRSİNİZ
Geçen hafta İngiltere’deki European Business Avvards / Avrupa İş Ödülleri Yarışması’nm jüri üyesi olarak Hollanda’dan bir girişimcinin projesini değerlendirdim. Hollanda’yı temsil eden bu girişimci, Türkiye’den Hollanda’ya göç eden ve temizlik işçisi olarak çalışmaya başlayan bir Türk. Sonuç?.. Şimdi 40 yaşlarında ve 50 milyon euro ciro yapan bir bilgi teknolojisi şirketinin sahibi. Hem de şakır şakır İngilizce konuşuyor.
İşin sırrını da şu şekilde açıklıyor: İş fikrim çok doğruydu ve çok çalıştım…
Sonuç: Eğitim seviyeniz düşükse yatırımcıları size ortak etmek için ikna edemeyebilirsiniz. Ancak iş fikrinizin seviyesi yüksekse, o zaman tek başınıza bu işin altından kalkma ve piyasaları alt üst etme ihtimaliniz yine de vardır. Bunun için de ihtiyacınız olan gücü anlamak için aynaya bakmanız yeterli.
İyi haftalar…
Baybars Altuntaş
