İş Garantili Süper Meslekler

Uzun sınav maratonu bitmek üzere. Uzmanlar öğrencileri meslek seçerken dikkat etmeleri gereken hususlar konusunda uyarıyor: Mutlu olacağınız mesleği seçin, kalbinizin sesini dinleyin, illa mühendislik demeyin… İşte, uzmanların üniversite seçimi yapan öğrencilere önerileri ve geleceğin mesleklerine ilişkin değerlendirmeleri…

YGS ve LYS sınav sonuçlarının açıklanması ile birlikte heyecanlı bekleyiş sona erdi. Şimdilerde 1 milyonu aşkın öğrenci tüm yaşamlarım etkileyecek mesleki seçimlerini yapmak üzere karar aşamasında. Geçen yıl 778 bin olarak açıklanan kontenjanlar, bu yıl 800 bine yükseldi. Tercihler 6 Temmuz’da başlayıp 14 Temmuz’da sona erecek. Oldukça zor ve heyecanlı bir süreç, zira adaylar bu seçimle hayatlarının geri kalanının nasıl geçeceğini belirleyecek. Ancak bildiğiniz gibi ülkemizde meslek seçimi çok bilinçli bir şekilde değil, genellikle elde edilen puan türüne göre rastgele yapılıyor. Bu, herkes için geçerli olmasa da Türkiye’de genel durum bu. ÖSYM istatistiklerine göre, gençlerin yüzde 35’i hatalı tercih yapıyor, ilk iki binde olan öğrencinin yüzde 61’i bile, “Kazandığım bölüm bana uygun değil” diyor.

DOĞRU MESLEK SEÇİMİ ÖNEMLİ

Peki amaç sadece bir bölüme yerleşmek mi? Elbette değil. Başarılı bir kariyer, doğru meslek seçimi ile başlıyor. Şu günlerde meslek seçimi heyecanını yaşayan adaylar, hayallerindeki mesleklerle iş garantisi olan trend meslekler arasında bir seçim yapmak zorunda kalacak. Bu zor seçim öncesinde öğrencilere bir nebze olsun rehberlik etmek istedik ve bu süreçte öğrencilerin kendilerine sorması gereken soruları uzmanlara sorduk. Iş dünyasının önde gelen iş ve kariyer koçlarından öğrenciler için tavsiyeler aldık, fütüristlere geleceğin süper mesleklerini sorduk ve önde gelen ‘head hunter’ ve İK danışmanlarından gençlerin kariyer yolunda kendilerini nasıl donatması gerektiğini öğrendik.

Görüşlerinden faydalandığımız uzmanlar, elbette öğrencilere kendi yeteneklerine ve kişisel istek ve eğilimlerine göre tercih yapmalarını salık veriyor; ancak işsizliğin bu denli kronik hale geldiği dünyada eğitim alacakları süreçte kendilerini donatarak global bir vizyon inşa etmeleri gerektiği uyarısını da yapıyor.

“İLLA MÜHENDİSLİK OLMASIN”

Towers Watson Türkiye Genel Müdürü Süha Alıcı’ya göre, öğrenciler çok erken bir dönemde bu kararı almak zorunda kalıyorlar ve ne yazık ki bu dönemde birçoğu da yalnız kalıyor. “Bu dönemde bir öğrencinin en büyük şansı ebeveynleri ile iyi iletişim kurabilmesidir. Ebeveynlerin bu süreçte etkileri yadsınamaz ancak ne yazık ki her aile de evladı için en iyi geleceği sınırlı ölçüde kestirebiliyor” diyen Alıcı, bilindik üretim ve ticaret gibi endüstrilerin önemini yitirdiğini artık dünyanın bilgi ekonomisi ile yönetildiğim ve iş hayatmda başarının, illa ki mühendislik gibi yerleşmiş beklentilerle dolu mesleki eğitimleri almakla değil, daha ziyade kişisel yetkinlikler ve motivasyonlara uygun bir meslek seçimi ile geldiğine inanıyor.

Öğrencilere hayatta yapmaktan zevk aldıkları, kendilerini iyi hissettikleri şeyleri düşünmelerini ve ebeveynlerinin yönlendirmelerine de dikkat etmelerini öneren Alıcı, tercihlerini puandan bir ölçüde bağımsız ilgi ve yetkinlikleri yönünde yapmalarını tavsiye ediyor. “Çıkmaza düştüklerini hissediyorlarsa ilgilendikleri meslekteki bireyler ile konuşmanın, olanakları varsa işyerlerine geziler yapmanm ve değerlendirmede bulunmanın çok faydasını göreceklerini düşünüyorum” diyen Alıcı, meslekten ziyade yetkinliklerin önem arz ettiğini vurguluyor. tş hayatmda küresel ölçekte yetkinlik anlamında bir arz talep dengesizliği yaşanırken iş hayatında kritik düşünme, sorgulama, sistemsel anlayış, yaratıcılık, problem çözme, girişimcilik, liderlik gibi ihtiyaç duyulan bazı kritik yetkinlikler genç işgücünde beklenen düzeyde mevcut değil. “Seçim yapacak gençler için kritik olacak konu, bu yetkinlikleri nasıl geliştirecekleri ve kendilerinde mevcut olduğuna inandıkları yetkinlikleri hangi mesleklerde katma değere çevirebileceklerini keşfetmektir” diyen Alıcı, iş hayatmda gelecekte en ihtiyaç duyulacak yetkinlikleri, teknolojiye yatkınlık, çevik ve hızlı düşünme, kişisel iletişim yetenekleri ile uluslararası farklı sosyokültürel ortamlarda etkin çalışabilme olarak sıralıyor.

“KALBİNİZİN SESİNİ DİNLEYİN”

Başarılı bir iş hayatı için motivasyon çok önemli. Sevdiğimiz şeyleri yaparken daha iyi gelişir ve daha başarılı oluruz. Üniversite ve meslek tercihinde yaptığımız seçimler bizi profesyonel hayatımız boyunca takip eder. Korn ferry genel müdürü Nilgün Langenberg’e göre, hayat boyu profesyonel mutluluk için adaylar kalbinin sesini dinleyip ve yeteneklerini belirleyip, gerçekten yapmaktan hoşlandıkları alanlara yönelmeli.

Langenberg, belli bir meslekten ziyade yükselen ve yükselişini sürdüren alanlara odaklanıl-masmı salık veriyor. “Çok hızlı büyüyen bilişim sistemleri, teknoloji ve telekomünikasyon sektörlerinde nitelikli çalışan ihtiyacı hızla artıyor. E-ticaret, dijital uygulamalar, sosyal medya ile ilgili uzmanlıklar genç iş gücü için önemli meslek seçenekleri olacaktır” diyen Langenberg, özellikle yenilenebilir enerji alanında uzman mühendislerin, satış ve pazarlama uzmanlarının aranan çalışanlar arasında olacağını öngörüyor. Bu doğrultuda Ar-Ge’nin, inovasyonun ve kaliteli üretimin çok önemli olduğu bilişim sistemleri, teknoloji, telekomünikasyon sektörlerinin parlayan yıldızlar olacağım düşünüyor. “Enerji, sağlık, perakende ve gıda da her zaman artan ihtiyaçlar doğrultusunda önemli sektörler olmaya devam edecek” diye ekleyen Langenberg, üniversiteye girdikten sonra da öğrencilere iş hayatım tanımaya, nerede başarılı olacaklarım düşünmeye ve test etmeye başlamaları gerektiğini öğütlüyor.

MESLEK ERBABIYLA İLETİŞİM

Meslek seçimi çok iyi bir araştırma yapmaktan geçiyor. Bu kapsamda uzmanların en önemli uyarısı ise o mesleği yapan kişilerle doğrudan iletişime geçilmesi. Tercih edilen meslekle ilgili kariyerin değişik aşamalarında olan farklı kişilerle görüşme yapmanın önemine dikkat çeken PwC Türkiye Sorumlusu Kıdemli Ortağı Haluk Yalçın, “Mesleğinde ileri seviyelere gelmiş kişilerden bilgi alırken mesleğinin ilk senelerini yaşayan kişilerden farklı perspektifleri almak da faydalı olacaktır” diyor.

Hepimizin yakından takip ettiği global trendler, geleceğe yön verecek garantili meslekleri de belirleyecek. Bu anlamda özellikle küresel ısınma, doğal kaynaklara erişim, teknolojik ilerleme, şehirleşme gibi yaşam için çok önemli trendlerin meslek seçimlerinde çok önemli yeri olacak.

“ENVARTERLERDEN FAYDALANIN”

Gençlere denemeye açık olmalarım ve kendileriyle ilgili önyargılarını yok etmelerini salık veren Motiva Eğitim ve Koç-luk Hizmetleri Kurucusu Yönetici Koçu Gamze Bayraktaroğ-lu, tercih sürecinde, “Yaşamımın genelinde hangi faaliyetler esnasmda kendimi gerçekten çok istekli buluyorum? Hangi başarılarım beni daha fazla mutlu ediyor? Yaşamda olmazsa olmaz değerlerim ne?” gibi soruların mutlaka sorulması gerektiğine inanıyor. Yine tercih sürecinde hata payım en aza indirgemek için gençlere güvenilir kariyer uyumunu ölçen envanterlerden faydalanmalarını öğütleyen Bayraktaroğlu, bu süreçte çevreden aldıkları geribildirimlere de kulak vermenin önemine işaret ediyor.

Bayraktaroğlu, özellikle sağlık ve bilişim sektöründeki meslekleri işaret ediyor. Artan ve yaşlanan nüfus ve sağlık hizmet alanlarının genişlemesi nedeniyle bu sektördeki yöneticiliğin yükselişe geçeceğini savunuyor. Teknoloji geliştikçe buradaki devinim değişim hızını artıyor ve yetkin insan gücüne ihtiyaç duyuluyor. Hızlı yaşam temposunun yıprattığı beden ve ruhların iyileştirilmesi çok önemli bir ihtiyaç olarak büyüyor. Bayraktaroğlu’na göre, insanın anlam arayışına destek verecek meslekler öne çıkacak ve kuramların bünyesinde diyetisyen, terapist ve koçlar artacak. Bayraktaroğhfna göre, bugün çok daha az zamanda ve sembolle, çok daha fazla mesaj vermek zorundayız. Bunun için diline ve iletişim tekniklerine hakimiyet önem kazanıyor ve pazarlamada içerik sağlayıcılığı giderek önem kazanıyor. Gelecekte, teknolojinin günlük yaşamı desteklediği alanlarda üretim, satış, pazarlama daha da öne çıkacak. İnternette ulusal ve uluslararası hukuksal anlaşmazlıklara yönelik meslekler de yükselişe geçecek, internette ticaretin artması anlaşmazlık olasılığım da artırırken bu konuda danışmanlıkları öne çıkaracak.

“MESLEK DEĞİL UZMANLIK”

Yaşadığımız çağda çok kısa sürede yeni icatlarla, buluşlarla her şey temelinden değişebilir. “Geleceğin garantili işi, süper gibi tanımlamaların geçerli olamayacağı bir çağdayız. Bilinen meslekler, bölümler şimdiye kadar olduğu gibi kalıcı değil. Önemli olan alanlar ve beceriler. Gençler bunları netleştirmeye odaklanmah. Ondan sonra okul, bölüm seçimine bakmalı” diyen Fütü-rist Ufuk Tarhan 5-10 yıl içinde yüzlerce, binlerce yepyeni alan ve ilgili sayısız uzmanlık, beceri ve yetkinliğin gelişeceğini, özellikle nano ve genetiğin her şeyin merkezinde olacağını belirtiyor.

Gelecekte kişilerin örneğin hangi konuda uzman mühendis olduğu, hangi tür işletmeci, neyin uzmanı bir finansçı, neyin sosyologu gibi detayların önemli olacağını söylüyor. Süper meslek tanımından kaçman Tarhan, altm değerinde becerileri şöyle sıralıyor: Kod yazmak, analitik düşünebilmek ve hareket edebilmek, grafik/müzik tasarımı yapabilmek, her konuda tasarımcı düşünebilmek, projeci, girişimci esnekliğine ve atılganlığına sahip olmak, ne iş yaparsa yapsın teknolojiyi ileri düzeyde anlamak ve kullanmak, dijital kimliğini yapılandırmak.

Tarhan’a göre, geleceğin parlayan sektörleri nano, genetik, uzay, dijitalleşme, robot, yenilenebilir enerji olacak. Alt sektörler ise dijital pazarlama, sosyal medya, mo-bile teknoloji, mobil uygulama, giyilebilir teknolojiler, şeylerin interneti, büyük veri, bulut bilişimi, makineler arası iletişim, makineden makineye, araçtan araca teknolojiler, 3D baskı teknolojileri, yapay zeka, arttırılmış gerçeklik, hologram teknolojiler, yenilenebilir enerji ile ilgili her konu, alan, drone teknolojileri, ulaşım, insansız araçlar, uçak, lojistik gibi alanlar ve uzay teknolojileri olacak.