İsparta ekonomisinde gül, elma ve kirazın yeri büyük

9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirelin memleketi İsparta’nın adını geçen ay çok duyduk. İl, Demirel’in cenaze merasimi nedeniyle 81 ilden misafirleri ağırladı. Sokaklar adeta gül bahçesine döndü. Peki İsparta sadece gülüyle mi meşhur?

TÜRK siyaset tarihinin en önemli aktörlerinden biri olan 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel geçen ay vefat etti. 40 yılı aşkın bir süre siyaset hayatmda aktif olarak rol alan Demirel, İsparta’nın merkez köylerinden İslamköy’de, doğduğu yerde toprağa verildi.

Cenaze dolayısı ile İsparta adeta Türkiye’nin gündemine oturdu. îlin sokakları gül bahçesine döndü. Tonlarca gülsuyu havayla karıştı. Peki Türk siyaset tarihinde önemli bir yeri olan İsparta’nın ekonomisi hangi noktada, sanayisi ne durumda? Bu ilimizi araştırdık.

İsparta tarım ve tarıma dayalı ekonomisiyle öne çıkan bir il. Gül konusunda dünyanın lideri, elmada da Türkiye’nin lideri. Bu aralar kirazın da atağa kalktığını belirtelim. Demirel’in köyü îslamköy’de ise elma ve kiraz öne çıkıyor. İsparta’nın tarımda öne çıkmasına en önemli katkıyı Demirel sağlamış. Yıllar önce Eğridir Gölü ve barajlar vasıtasıyla İsparta’yı kanallarla donatmış. Böylece İsparta sulu tarımın yapıldığı bir il haline gelmiş. Ticaret ve Sanayi Odası, Ticaret Borsası ve Ziraat Odası’nın başkanları İsparta ekonomisinin tarım ve tarıma dayalı sanayi ağırlıklı olduğunu belirtiyorlar. İlde ayrıca mermer, tekstil ve çimento sanayisinin de önemli bir yere sahip olduğunu vurguluyorlar. İsparta Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şükrü Başdeğirmen’in verdiği bilgiye göre İsparta’da 8 bin 167 işyeri bulunuyor. Bu işyerlerinde 54 bin 289 kişi istihdam edilirken, kadın çalışan oranı yüzde 25. Değişik sektörlerde 66 firma ihracat yaparken, bu şirketler İsparta’ya 234 milyon dolarlık döviz girdisi sağlıyor. Kısaca sanayi ile tarım iç içe büyüyor. Başdeğir-men, İsparta’da sanayi olarak mermer, tekstil, çimento gibi sektörlerin öne çıktığını belirterek, tarımda da gül, kiraz ve elmanın merkezi olduklarını vurguluyor.

GÜL VE ELMA ÜSSÜ

Başdeğirmen İsparta ekonomisi ile ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:

“İsparta ekonomisinde gül, elma ve kirazın yeri büyük. Gülde dünya lideriyiz. Dünya gülyağı ihtiyacının yüzde 65’ini karşüıyo-ruz. Gülde hasat dönemi geçen haftalarda başladı.

Gül parfümeri, kozmetik, ilaç ve sigara sanayinde hammadde olarak kullanılıyor. Gülyağı ile ilgili sanayimiz gelişim gösteriyor.

KOBİ ölçeğinde yatırımlar devam ediyor.

Gülyağmdan ilimize 30 milyon dolarlık döviz girdisi sağlıyoruz. 750 bin tonluk elma üretimi ile Türkiye’nin lideri konumundayız. Elma işleme tesislerimiz var. Sadece elmayı meyve olarak satmıyoruz. 25 milyon dolarlık elma suyu ihracatımız var. Son dö- şükrü nemlerde kiraz üretiminde de öne çıkmaya başladık. Bir çok ilçemizde kiraz üretimi elma ile yarışır hale geldi. İsparta tam bir tarım merkezi oldu. Bu gelişimde rahmetli Süleyman Demirel’in katkısı büyüktür. Eğridir Gölü’nden bütün İsparta’ya sulama tesisleri kurarak tarımın ufkunu açtı.”

inşaat işleri ile uğraşan Şükrü Başdeğirmen, aynı zamanda süt besiciliği de yapıyor. 500 büyükbaş hayvan çitliği bulunan Başdeğirmen, “Hayvancılık da ilimizde hızla gelişiyor. 7 tane süt işleme tesisi var. Büyük tesislerin önemli bir süt tedarik merkezi haline geldik” diyor. Demirel ailesinin kurduğu Göltaş Göller Bölgesi Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. ise ilin en büyük sanayi kuruluşu. Diğer önemli bir sanayi kuruluşu ise Orma Orman Ürünleri A.Ş. ise mobilya sektörüne ağaç temin ediyor, ilde sanayi tesisi olarak tekstil ve mermer sektörünün tesisleri bulunuyor. Şükrü Başdeğirmen, ildeki sanayi ve tarımdan yılda 234 milyon dolarlık ihracat geliri elde edildiğini söylüyor.

ANTALYA’YA DOMATES SATIYORLAR

İsparta Ticaret Borsası Başkanı Ahmet Adar, odaya kayıtlı 356 üye olduğunu belirterek, “Üyelerimiz yaş meyve-sebze, hububat, gül ve gülyağı, et ve et ürünleri sektörlerinde faaliyet gösteriyor. İsparta nüfusunun yüzde 40’ı tarım ve hayvancılıktan geçimini sağlıyor. Bu durum üyelerimizin ilimiz ekonomisine katkısının ne denli büyük olduğunu göstermektedir” diyor. İsparta’nın gül ve elma ile tanınmasına rağmen Türkiye’nin elma bahçesi haline geldiğini vurguluyor. Adarın verdiği bilgiye göre kiraz ve kayısı üretiminde de ülke çapında söz sahibi olmaya aday. Elmanın İsparta için ayrı bir öneminin olduğunu vurgulayan Adar, şunları söylüyor:

“Tarımsal üretimde en büyük payı yaklaşık 700 bin tonluk üretim hacmiyle elma alıyor. Ülkemizde üretilen her 4 elmadan l’i İsparta’da yetişiyor. Elmanın ilimiz ekonomisine katkısı 1 milyar TL dolaylarındadır.Yaklaşık 25 bin tonluk üretimiyle kiraz ikinci sıra-da.Üçüncü sırada ise 13 bin tonluk üretimile kayısı yer alıyor. Ama en önemlisi 12 milyon turistin geldiği Antalya’ya domates ve salatalık gibi sebzeler satmaya başladık. Yayla seracılığı yapıyoruz. Antalya’da üretimin bittiği yerde biz ürün göndermeye başlıyoruz. 20 bin ton domates ve salatalık üreterek Antalya’dan sonra ülkemize en çok tedarik sağlayan illerden biri haline geldik.

Ek olarak İsparta meyve üretmenin yanı sıra sertifikalı meyve fidanı ve klon anaç üretiminde de Türkiye’de l’inci sırada. Tarımda ve tarıma dayalı sanayide iddialıyız.”

Gül İsparta’nın simgesi durumunda. Yılda 7 bin 500 tonluk üretim yapılıyor. Tabi güldeki başarı diğer çiçeklerde de üretim patlamasını getirmiş.

Adar’ın verdiği bilgiye göre ildeki gülyağı tesisleri zambak, lavanta gibi bir çok çiçeğin de yağım çıkarmaya başlamış, bu durum da üretimi tetiklermiş. İsparta şu anda lavanta üretiminde de lider konuma yükselmiş.

30 MİLYON TL DESTEK

İsparta bu yıl ciddi bir don olayıyla karşılaşmış. 23-24 nisan tarihlerinde yaşanan dondan başta elma, kiraz, kayısı ve gül olmak üzere bir çok üründe yüzde 20’den yüzde 80’lere kayıp yaşanmış.Özellikle elmada yaşanan zararın 300 milyon TL dolaylarında olduğu tahmin ediliyor. Devlet buradaki zararı tespit ederek, valilik aracılığıyla 30 milyon TL ödeme yapmış. Adar’m verdiği bilgiye göre hububat grubunda ise rekor bekleniyor. Tarım ürünleri ihracatının, üretim kapasitesine göre düşük kaldığını vurgulayan Adar, “İhracat pazarlarında gümrük vergileriyle karşılaşıyoruz. Ton başına 50 dolarlık destekler aldık, ama yetersiz kalıyor. Ton başına 100 dolarlık destek için girişimlerimiz var. Bu sağlanırsa ihracat da artar. Elma, kiraz ve kayısı ihracatçısı olabiliriz” diyor. Hayvancılık konusunda da bilgi veren Adar, ilde 141 bin büyükbaş, 258 bin koyun, 237 bin keçiden yılda 213 bin ton süt elde edildiğini söylüyor.

İsparta Ziraat Odası Başkam Bayram Kutlu hem elma, hem de kiraz üretiyor. İsparta’nın tarım konusunda ciddi bir potansiyele sahip olduğunu vurgulayan Kutlu, “Gül ve elma bizim geleneksel, geçmişi eskiye dayanan ürünlerimiz. Kiraz ise son dönemlerde öne çıkmaya başladı. Elma bahçeleriyle yarışır hale geldi” diyor.