İşsizlik dipte, bütçe dengede

Bütçe nisanda 5.4 milyar TL fazla verdi. İşsizlik ise şubatta mevsim etkilerinden arındırılmış bazda tek haneye düştü. Ancak uzmanlar, bütçe dengesini kırılgan bulurken, dibe vuran işsizliğin yeniden artacağını savunuyor.

KÜRESEL piyasalar yeni bir satış dalgası yaşıyor. Amerikan Merkez Bankası FED’in geçen hafta açıkladığı tutanaklar sonrası yıl ortasında faiz artışı olacağı beklentileri yükseldi. Dolar açıklamalar sonrası hızla değer kazanırken, gelişen ülkelere yönelik risk iştahı azaldı. İçerde siyasi gelişmeler piyasalarda olumsuz fi-yatlanıyor. Geçen hafta döviz ve faizde yukarı yönlü baskı artarken Borsa İstanbul’da satış yaşandı.

Makro tarafta ise geçen hafta nisan ayma ilişkin bütçe verileri ve şubat dönemi işsizlik verileri açıklandı. Nisanda bütçe dengesi 5.4 milyar TL ile rekor oranda fazla verdi. Üstelik yılın ilk dört ayında da bütçe dengesi aynı miktarda fazla vererek mali disiplinin sürdüğünü gösterdi. İşsizlik oranı ise hem manşet veri hem de mevsimsellikten arındırılmış bazda geriledi. Mevsimsellikten arındırılmış rakamın 2015 Nisan ayından bu yana ilk kez tek haneye gerilediği dikkat çekti. Uzmanlara göre, işsizlik tek haneye düşmüş olsa da ikinci yarıda turizm sektöründeki daralma nedeniyle yeniden çift haneye çıkabilir. Bütçe dengesinde ise kırılgan bir iyileşme olduğunu belirten uzmanlara göre, yılm sonuna kadar yüklü açıklar gerçekleşecek.

BÜTÇE DENGESİNDE REKOR FAZLA

Maliye Bakanlığı verilerine göre, merkezi yönetim bütçesi, nisan ayında 5.4 milyar TL fazla verdi. Nisanda bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayma göre yüzde 15.7 artarak 49.7 milyar TL’ye, bütçe giderleri de yüzde 6.6 artış kaydederek 44.3 milyar TL’ye ulaştı. Nisanda en dikkat çeken gelişme faiz harcamalarında görülen düşüş oldu. Faiz harcamaları yüzde 55.9 oranında azaldı. Buna karşın bütçe dengesi yüzde 289 oranında artış gösterdi.

2016 yılının ilk dört ayında ise bütçe gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16.2 artışla 181.4 milyar TL, bütçe giderleri de yüzde 9.9 artarak 176 milyar TL oldu.

İŞSİZLİKTE TEK HANE

TÜIK verilerine göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2016 Şubat döneminde (ocak-şu-bat-mart) geçen yılın aynı dönemine göre 2 bin kişi azalarak 3 milyon 224 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0.3 puan azalarak yüzde 10.9 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde, tarım dışı işsizlik oranı 0.5 puan azalarak yüzde 12.7 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oram 1.4 puan azalarak yüzde 18.6 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 0.3 puan azalarak yüzde 11.1 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı ise 0.7 puan artarak yüzde 50.8 oldu.

Öte yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 47 bin kişi azalarak 2 milyon 991 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0.2 puan gerileyerek yüzde 9.9 oldu.

“İYİLEŞME KIRILGAN”

Turkey Macro View Consulting Kurucu Direktörü İnanç Sözer, ekonominin zorlu küresel koşullara ve jeopolitik risklere rağmen büyümeye devam ettiğini belirtiyor. Gelen verilerin de bunu desteklediği görüşünde. Sözer’e göre, Avrupa’ya olan ihracat toparlanma gösterirken, Irak ve Rusya gibi komşu ülkelere yapılan ihracatta daralma yaşanıyor. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 4 büyüme sağlandığını belirten Sözer, ikinci çeyrek verisinin de buna yakın gerçekleşeceğini söylüyor. Sözer’e göre, ekonomide ikircikli bir büyüme var. Bu nedenle vergi dışı gelirler sayesinde bütçe fazlası yaratıldı. Aslında yılın son aylarında yeniden yüklü miktarda bütçe açıkları görülecek. Bütçe dengesinde son 3-4 yıldır yaşanan yapısal bir durum var. Aralık ayına kadar ödenekler nedeniyle fazla verilirken aralıkta yüklü bir açık oluşuyor. Sözer bu nedenle bütçe dengesindeki iyileşmeyi kırılgan buluyor.

Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik rakamının tek haneye gerilemesini kalıcı görmeyen Sözer’e göre, bu yılın ikinci yarısında turizm sektöründeki daralma işsizliği yeniden çift haneye çıkarabilir.

“ÖNCE DİP, SONRA ÇIKIŞ”

Kapital Fx Araştırma Uzmanı Enver Erkan ise, yılın ilk aylarında mevsimsel etkiyle görülen düşüşün yılın ortasına kadar devam etmesini ve haziran ayında dip yapmasını bekliyor. Ancak Erkan’a göre, hazirandan sonra yukarı yönlü momentum hızlanacak ve yıl-sonuna kadar kademeli bir artış görebileceğiz. Bu kapsamda da 2016 yılının çift hanede kapanma olasılığı söz konusu. Büyüme de bu bağlamda yüzde 3-3.5 aralığında gerçekleşecek.

“TEK HANEDE SÜRMEZ”

Deniz Yatırım Başekonomisti Özlem Derici, şubatta mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranının kasım seçimleri sonrası canlanan ekonominin gecikmeli etkilerinden kaynaklandığını söylüyor. Derici’ye göre, aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranının yüzde 12.7’ye gerilemesi total rakamın düşüşünde etkili oldu. Keza 2015 yılında tarım dışı işsizlik oranı yüzde 13.2 olmuştu. Aynı şekilde genç işsizlik oranı da yüzde 18.6’ya geriledi. Geçen yıl aynı dönemde yüzde 20 olmuştu.

Öte yandan Derici, istihdam verilerindeki kötü tarafın sanayi sektöründeki iş kaybı olduğunu belirtiyor. Buna göre, şubat döneminde sanayi sektöründe 24 bin kişilik kayıp yaşandı. Tarım sektöründe de 6 bin kişilik kayıp olurken hizmetler sektöründe 74 bin istihdam artışı oldu. Buna rağmen Derici, küresel tür-bülansın devam ettiği koşullarda işsizlikteki düşüş eğiliminin sürmesini beklemiyor. Keza bu durum işletmeleri belirsizlik sona erene kadar istihdam artışı yapmaktan alıkoyuyor. Dolayısıyla, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranının önümüzdeki aylarda tek hanede kalması mümkün görünmüyor.