Kapsül İçinde yolculuk

Hyperloop teknolojisinin 10 yıl içinde hayata geçirilmesi bekleniyor. Elon Musk’ın fütüristik sistemi ulaşımda yepyeni bir dönemin kapılarını açacak. Firmanın CEO’su teknolojiyi ve gelişmeleri anlattı…

YAŞADIĞIMIZ dönemin en yenilikçi mucidi Elon Musk beş yıl önce Los Angeles’ta trafikten sıkıldığında, “Bu soruna çare bulacağım, ciddiyim” demiş ve yola çıkmış. Sonunda vardığı nokta Hyperloop teknolojisi olmuş. Geçenlerde akıllı şehirlerin geleceğinin konuşulduğu Hello Tomorrow etkinliğinin açılış konuşmasını yapmak üzere İstanbul’a gelen Musk’m kurduğu Boring Companyye bağlı olarak kumlan Hyperloop Ulaşım Teknolojileri (Hyperloop Transportation Techno-logies-HTT) firmasının CEO’su Ahlborn, “Birkaç yıl önce kimse inanmıyordu” dediği teknolojiyi uygulamak için şimdiden yedi ülkeyle anlaşma imzaladıklarını söylüyor.

On yıl içinde dünyanın farklı bölgelerinde kullanılmaya başlanacak olan Hyperloop’u geliştiren aynı isimli firmanın CEO’su Dirk Ahl-bom Para Dergisi’ne verdiği röportajda, şehirleri “akıllı olmaya teşvik eden” bu yeni teknolojinin ulaşım sektöründe yeni bir iş modeli yaratacağını vurguladı.

İlk kez duyanlar için, Hyperloop teknolojisi en basit anlatımıyla, kapsül içinde yolculuk yapmak demek. Bu kapsül bir tüp içinde yerçekimi-basınç-direnç dinamiklerine bağlı olarak neredeyse ses hızında sizi bir noktadan diğerine taşıyor. Bir hat üzerinde gittiği için, günümüz metro ve tren sistemlerini andırıyor.

Çalışma mekanizması ve teknolojik özellikleri bakımındansa yepyeni bir teknoloji.

ÖNCE ÜÇ ÜLKEDE

Ahlborn’un Hyperloop’u tarifi şu şekilde: “tnsan ve araçları taşıyabilen bir kapsül. Bir tüpün içinde, ses hızının biraz altmda hareket eden bir sistem. Bu sistem, tüpün içinde alçak basmç oluşturarak vakumun içerideki havayı, yani direnci dışarı çıkarmasını sağlıyor. Böylece kapsül daha az eneğiyle çok daha hızlı bir şekilde hareket edebiliyor. Kapsülün içinde hareket edeceği tüp, yeraltında olmak zorunda değil. Coğrafi koşullara bağlı olarak yerüstünde de olabilir. Sistemin çalışması için alternatif eneıji tercih ediliyor. Bu sistemde önemli olan ses hızına yakın hız, alternatif enerjiyle kullanılan teknoloji, maliyetinin az olması ve bu sistemin karlı sonuçlar doğurması..

Beş yıldır dünyanın takip ettiği ulaşım teknolojileri arasmda birinci sıraya oturan sistem, teknik anlamda hangi aşamaya geldi? Ahlborn bu soruyu şöyle cevapladı: “İlk yolcu kapsülünü ürettik. Haziran sonu itibariyle sistemi tam olarak üretmiş oluruz. Üç projeyle işe başlayacağız. Bunların nerede olduğunu şimdilik açıklayamıyorum ama insanların kapsüle binmesi üç yılı bulur. İşte bu noktadan sonra gerekli yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi gerekiyor, ki bu projeyi uygulayan ülkelerle ilgili bir konu. Kesin olarak söylemek gerekirse 10 yıl içinde birkaç Hyperloop projesi hayata geçmiş olur.”

Hyperloop halen, Slovakya, Çekya, Birleşik Arap Emirlikleri, Hindistan, Endonezya, Güney Kore ve Fransa ile farklı içeriklerde anlaşmalar imzalamış durumda. Fransa firmaya Toulouse kentinde bir bina tahsis etti. Bina arge merkezi olacak. Sistemin yeni versiyonunu bu kentte kurulacak. Merkezin seneye tamamlanması bekleniyor.

“KULLANAN SON ÜLKE ABD OLUR”

Hyperloop’un uygulamak için ilk çıkış noktası, ABD’nin Los Angeles ve San Francisco kentlerine üçer saat uzaklıktaki Quay Vadisi’ydi. ABD medyasma göre, firma sadece bu iki kentte değil, ülkenin pek çok kentinde sistemi uygulamak için harekete geçti. Ancak Ahlborn, ABD’deki bürokratik sistemin ağırlığının ve siyasi nedenlerin projenin ABD ayağını yavaşlattığını söylüyor. “Bu sistemin en son geleceği ülke sanırım ABD olacak. Çünkü başta arazi olmak üzere tüm yasal düzenlemeler dünyanm hiçbir yerinde olmadığı kadar çok karışık. Diğer ülkelerdeki projelerimiz Quay Vadisi’nden daha hızlı ilerliyor. Hyperloop dev bir proje. Milyarlarca dolar yatırım gerektiriyor. Sorun teknoloji değil. Teknoloji hazır, bizi bekliyor. Sorun yasal düzenleme sorununu nasıl ve ne hızda çözeceğimiz. Bazı ülkeler trafik sorununu 10 yıl sonra değil, hemen, şimdi çözmek istiyor”.

TOPLU TAŞIMA KÂRLI

Milyar dolarlık Hyperloop projelerini hayata geçirmek için yepyeni bir ulaşım, iş geliştirme ve altyapı anlayışı gerekiyor. Ahlborn, ilgili yasal düzenlemeler nedeniyle güçlü bir devlet desteği isteyen bu projenin neden tercih edilmesi gerektiğini ise şöyle anlatıyor:

“Bizim iş modelimiz ‘mavi okyanus’ denen, şimdiye kadar üretilmemiş bir ürünle ilgili.

Şimdiye kadar bilinen demiıyolu veya metro sistemlerinden farklı, hiç olmayan bir model geliştirdik. Bizim okyanusumuz, karlı bir ulaşım sistemi geliştirmek üzerine kurulu. Demiryolları ve metro sistemleri hep devlet desteğine ihtiyaç duyuyor. Söz gelimi New York Metrosu yılda 2.2 milyar dolar kaybediyor. Bizim sistemimizde maliyet çok düşük ve 8-15 yıl gibi kısa zamanda karlı hale geçiyor. Toplu taşımayı karlı hale getiriyor.”

“TÜRKİYE’YE GELMEK İSTİYORUZ”

Hyperloop’un bu yeni ulaşım teknolojisini kullanmak istediği ülkeler arasında Türkiye de bulunuyor. Ahlborn, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştüklerini belirterek, “Çok destekledi. Biz burada yatırım yapmak istiyoruz. Buradaki ekosistemle, Türk şirketleriyle çalışmak, buradaki teknolojinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve Türk insanlarının becerilerinden yararlanmak istiyoruz” diyor.

Ahlborn, Hyperloop’un mega kentlerde yaratılan uydu kentlere ulaşımı ve kent merkezindeki trafik sıkışıklığım önleyeceğini söylüyor. “İstanbul’daki trafik sorunu Mumbai, Pekin gibi kalabalık şehirlerde olduğu gibi uydu kentlerle çözülebilir. Kentten uzakta yaşayanlar, teknoloji sayesinde çok kısa bir sürede kent merkezine ulaşabilir. Üstelik işin bir de ticari boyutu var. Düşünün ki, İstanbul’da her gün arabanızla saatlerce yol almak zorundasınız. Bu zaman diliminde hiçbir şey yapamıyorsunuz. Radyo kanalları bu zaman diliminde sizi eğlendirmek için milyon dolarlar harcıyor. Bu nedenle bizim sistemimiz hem verimli, hem karlı olacak ve yepyeni bir iş modeli ortaya koyacak.”

Yapay zekâ yolculuğunuzu programlayacak

Dirk Ahlborn, yapay zekanın Hyperloop ulaşım sistemlerinde büyük ölçüde kullanıldığını, ancak sistemin dışında akıllı cep telefonlarına yüklenebilecek bir yapay zeka uygulamasıyla da yolcunun Hyperloop istasyonuna zamanında ulaşmasının sağlanacağını söylüyor. Hyperloop uygulaması şöyle çalışacak: istasyona ulaşmak için rotanızı belirledikten sonra uygulamanın algoritmik donanımı size en kısa ve en kolay yolları gösterecek.

Siz hangi ulaşım yol veya yollarını seçerseniz onunla ilgili tüm zamanlama verileri ortaya döküp önerilerde bulunacak. Böylece yolcunun İstanbul gibi megametropollerde istasyona zamanında varması sağlanacak.

HTT teknolojisinin çalışma ilkeleri

■ Bu teknolojinin olmazsa olmazı tüp içinde olması. Tüpün yeraltında olup olmaması tamamen coğrafi koşullarla ilgili.

■ Teknoloji uçaktan 10 kez daha güvenli. İnsanın denetiminde bilgisayar ortamında kontrol edilen kapalı bir sistemi var. En güvenilir ulaşım aracı olarak kabul edilen uçaktaki türbülans veya kuş çarpması gibi tehlikeleri barındırmıyor.

■ Sistemin yolculuk sırasında bozulması halinde, hıza bağlı olarak durma modlarından biri saniyenin yüzde biri kadar bir sürede devreye giriyor. Kapsül basınçla duruyor. Açılıyor ve acil çıkışlardan insanlar tahliye edilebiliyor.

■ Sistemin ulaşabileceği maksimum hız saatte 1.220 km. Ancak bu hız tüpün bulunduğu coğrafi alana göre değişiyor.

Şule Güner