Kinoa Yetiştirmek Çok Kazançlı Tarım Ürünü

Çok kazançlı tarım ürünü Kinoa. And Dağları’nın tahılı kinoa Anadolu iklimine uygun alternatif bir ürün. Dört yıldır ithal edilip lüks restoran mönülerinde yer alıyor.

Kinoa bitkisi yetiştiriciliği, kinoa yetiştirmek çok kazandırıyor

Girişimci bir çiftçi Adana’da üretmeye başladı. Tarlada kilosu 10 TL. Dekarda 5 bin TL kazanç bırakıyor.

SON yıllarda ABD başta olmak üzere Avrupa ülkelerinde trend olan kinoa (quinoa) bitkisi Türkiye’de yeni yeni tanınmaya başladı. Anavatanı oldukça soğuk ve yüksek platolara sahip Güney Amerika’nın batı kıyısındaki And Dağları bölgesi olan kinoa, ağırlıklı olarak Kolombiya, Arjantin, Peru, Bolivya, Şili ve Ekvador’da yetiştiriliyor. Kinoanm ilk olarak 5 bin yıl kadar önce İnkalar tarafından tarımsal besin ürünü olarak yetiştirildiği tahmin ediliyor.

Buğday ile pirince alternatif bir besin kaynağı olarak öne çıkan kinoa, zengin protein değerlerine sahip. ABD’de “NASA yemeği” olarak da ün yapan ürün son birkaç yıldır dünyanın da gündeminde. Uluslararası Tarım Örgütü (FAO) iklimi müsait bölgelerde çiftçilerin bu ürüne yönelmelerini tavsiye ederken, Birleşmiş Milletler (BM) geçen yılı “Dünya Kinoa Yılı” ilan etti. Biz de bu önemli bitki nin Türkiye’de şansı olup olmadığını araştırdık. Sonuçlar gelecekte Türkiye’nin yepyeni bir endüstriyel ürünle tanışacağını gösteriyor. Bu arada dünyanın en ünlü doktoru Prof. Mehmet Öz sağlıklı beslenme önerilerinde Kinoa’yı mutlaka öneriyor. Tüketilmesini tavsiye ediyor.

VEJETARYENLERİN YENİ TERCİHİ

Kinoanın Türkiye’ye ilk ithalatı dört yıl önce yapılmış. Ambalajlı ürün olarak market raflarında da yerini almaya başladı. Ayrica markalı restoran zincirleri ile beş yıldızlı otellerin dünya mutfaklarında kinoalı yemekler hazırlanıyor. Yüksek miktarda protein ve temel aminoasitlerin (protein yapıtaşı) tamamını içeren tek bitkisel gıda olan kinoanm baskın bir tadı olmadığı için birçok farklı tatlı ve tuzlu yemek yapımına uygunluk gösteriyor. Pişirilmesi oldukça kolay ve pek çok farklı şekilde tüketilebiliyor. Amerika’da un formu bisküvi ve kek karışımlarında kullanılıyor. Kısacası buğdayın kullanıldığı bir çok alan kinoa için de uygun. Ürünü en çok protein yapısı nedeniyle vejetaryenler ve sağlıklı beslenmeye dikkat edenler tercih ediyor.

ERKEN EKEN KAZANIR

Kinoadan hektar başına 3-4 ton ürün elde ediliyor. Tohumları beyaz, sarı, kırmızı, mor, kahverengi ya da siyah olabilen kinoa, kuraklık ve soğuk gibi zorlu çevre koşullarına kolaylıkla uyum sağlamasıyla tanınıyor. Son yıllarda uluslararası pazarda ürünün fiyatı kilogram başına 1.5 dolara ulaşmış durumda.

Türkiye’de ise henüz yeni olduğu için tarlada 10 TL’den satmak mümkün. Perakende satış rakamı ise 46 TL’ye kadar ulaşıyor. Hal böyle olunca çiftçiler için kazançlı bir bitki olarak karşımıza çıkıyor. Bu ürünü erken eken çiftçilerin kazançlı çıkacağını söylemek için kahin olmak gerekmiyor.

Peki bu bitki Türkiye’de yetişebilir mi? Yaptığımız araştırmada bunun mümkün olduğunu gördük. Adanalı müteahhit Hüseyin Ateşok, iki yıldır beş dekar alanda deneme üretimi yapmış.

Sonuçlar iyi çıkınca bu yıl 100 dekar alanda ekim yapmaya karar vermiş. Ateşoğlu, tohum da yetiştirdiklerini belirterek, yeni ekim alanlarının oluşmaya başladığını söylüyor. Ateşok, şu değerlendirmeyi yapıyor:

ADANA’DA YETİŞTİRİLMEYE BAŞLANDI

“Kinoa ABD’de çok talep görüyor. NASA astronotlarının yiyeceği olarak ün yapmış durumda. Türkiye’de de yetiştirilmesinin mümkün olduğunu herkese gösterdik. Geliştirdiğimiz tohumları Antalya, Mersin, Zonguldak, Konya, Kırşehir, Yozgat ve Niğde’de çiftçilere verdik. Şimdi onlar da deneme üretimi yapacak. Yozgat Belediye Başkanı Yusuf Başer konuyla yakından ilgileniyor.

Kırşehir Tohum Yetiştiricileri Birliği Başkanı Dağıstan Karahasanoğlu ile görüşüyoruz. 100 dekarlık alan diyoruz ama bunu bin dekara çıkarabiliriz. Şu anda çok karlı bir iş. Dekarda 500-700 kilogram ürün elde ediliyor. Çiftçilere bu ürünü ekmelerini tavsiye ediyorum. Elimizde çok fazla tohum yok ama elimizden geldiğince yardımcı oluyoruz. Özellikle buğdaya uygun bölgeleri kinoa ile ilgilenebilir.”

Hüseyin Ateşok’un verdiği bilgiye göre, Marmara Üniversitesi’nden uzmanlar kinoa üretimini yerinde görmeye gelecekmiş. Numuneler alıp, Türkiye ile Amerika’daki üretimlerin besin değerlerini karşılaştıracaklarmış. Ateşok, “Üniversitenin yapacağı çalışma bizim için de önemli. Sonuçları biz de merakla bekleyeceğiz” diyor.

İlginizi çekebilir: Erik Yetiştiriciliği ve Erik Üreticiliği Kazandırıyor

DÖRT YILDIR İTHAL EDİYOR

İstanbul merkezli Bora Tarım Ürünleri, dört yıldır kinoa ithal ediyor. İthal ettiği ürünleri Dimyat Kuinoa markasıyla piyasaya veriyor. Ürün Migros ve Macro Center’larda satılıyor. Bora Tarım Ürünleri Genel Müdür Yardımcısı Murat Darga, kinoayı Peru’dan ithal ettiklerini söylüyor. Darga, “Adana, Samsun, Balıkesir’de deneme üretimleri yapıldığını duydum. Anavatanıyla aynı kalitede olur mu bilemiyorum. Zaman gösterecek” diyor. İthal ettikleri ürünleri genelde vejetaryenlerin tercih ettiğini belirten Darga, zincir restoran ve beş yıldızlı otellerin de müşterileri arasında olduğunu belirtiyor.

Darga, kinoaları geniş kitlelere duyurabilmek için bir etkinlik hazırlıkları olduğunu söylüyor. İstanbul’da merkezi bir yerde ünlü aşçılarla tanıtım günleri yapmayı planlıyorlar. Henüz net tarih belirlenmemiş ama muhtemelen nisan ayının ilk haftasında “Kinoa Tanıtım Günleri” adlı bir etkinlik gerçekleştirilecek. Murat Darga, kinoayı kendi evlerinde de tükettiklerini belirterek, “Haşlayıp birçok yemeğin içine atıyoruz. Pilav gibi de tüketilebilir. Tüketiminin yaygın olduğu bölgelerde un, bisküvi, makarna ve ekmeği yapılıyor. Biz keklerin içine de koyuyoruz” diyor.

1’e 10 kazandırıyor

Kinoanın ekimi, buğday ile aynı özellikleri taşıyor. Ekim-kasım aylarında toprağa tohumlar bırakılıyor. Kırmızı, beyaz, siyah renkleri mevcut. Haziran, temmuz gibi de hasadı yapılıyor. Tohumun kilosu 500 TL. Çok su isteyen bir bitki değil. Bir dekarın ekim maliyeti 500 TL’yi geçmezken, 500-700 kilo verim elde ediliyor. Tarlada 10 TL’ye satılıyor. Bu hesaplamayla dekar başına 5 bin TL gelir elde edebilirsiniz. Bir dekar alanda bu kadar para kazandıran başka bir ürün şu aşamada yok. Şu anda üretim yok denecek kadar az olduğu için ürün çok değerli. Uluslararası piyasalarda ise ürünün fiyatı 1.5 dolar seviyesinde. Bu nedenle erken eken kazanacak. Şu aşamada müthiş karlı bir iş.

Nur DEMİROK / Girişim Uzmanı
Anadolu iklimine uygun bir bitki

Kinoanın gübre ve su problemi yok. En yüksek verimi rakımı bin ile 4 bin metre arasındaki yaylalık kıraç arazilerde veriyor. Dağ yamaçlarında ve ovalarda verim değişmiyor. Bu bitki her türlü toprağa uyum sağlamasıyla ünlü. Kinoa makineli tarıma son derece uygun. “Kırmızı süpürgeotu” görünümündeki kinoanın bulgur tanesi büyüklüğünde olan ve opak boncuk tanelerini andıran tohumları ya doğrudan ya da öğütülerek kullanılıyor. Kinoa başta Konya Ovası olmak üzere Torosların kuzeye bakan sarp yamaçlarında ve Doğu Anadolu’nun tüm yüksek platolarında yetişebilecek bir bitki.

İDRİZ ÇOKAL