KOBI yöneticilerinin ve girişimcilerin bilmesi gereken finansal konular

Ülkemizde iş hayatında işletmelerde geçmişten beri özellikle mühendis kökenli veya işletme disiplini dışında yöneticilerin etkin olduğu bilinmektedir. Sanayi sektörü için bu durum ilk önceleri avantaj olmasına rağmen dünyadaki hızlı değişimle birlikte yöneticilerin de formasyonlarının değişme gereği ortaya çıkmıştır. Ayrıca yönetim biliminin zaman içinde gelişmesi, yönetimin kantitatif yönünü güçlendirmiştir.

Yöneticilerin hızlı değişim karşısında bilmeleri gereken önemli konulardan biri de muhasebe ve finansman konularıdır. Elbette ki hiçbir yöneticinin muhasebe ve finansman konularında uzman olma gibi bir mecburiyetleri yoktur. Fakat bu konularda asgari bilgi donanımına sahip olmaları daha doğrusu ‘bilmesi gerektiği kadar’ konuya hakim olmaları gerekir.

Yöneticilerin bilmeleri gereken konuların başında muhasebe ile ilgili temel bilgiler gelmektedir.

■ Hesap nedir?

■ Hesaplaşma nedir?

■ Cari hesap nedir?

■ Muhasebe denkliği nedir?

■ Mizan nedir?

■ Bilanço nedir?

■ Kar/Zarar nasıl hesaplanır?

■ Maliyet nasıl hesaplanır?

■ Maliyetler nasıl kontrol edilir?

■ Maliyetler nasıl düşürülür?

■ Maliyet merkezi nedir?

■ işletmelerde maliyet merkezi ayırımı nasıl yapılır?

■ Üretim ile muhasebenin bağıntısı nedir?

■ Üretim ile muhasebenin bağıntısı nasıl kontrol edilir?

Bu soruları çoğaltmak mümkündür. Yöneticiler işletmenin durumunu görmede genelde bazı üretim verilerini kullanırlar. Halbuki işletmenin tüm fonksiyonlarının ayrı ayrı ve bütün olarak durumu muhasebeden elde edilebilir. Çünkü muhasebe bir bilgi sistemidir. Ayrıca yöneticiler muhasebe bilgilerinden en verimli şekilde yararlanmak için muhasebe bilgilerinin niteliğini kontrol etmelidirler. Muhasebe bilgileri uygun, açık, kişisel saplantılardan uzak, sayılandırılabilen niteliklere sahip olmalıdır.

Ülkemizde muhasebe genelde yöneticiler tarafından geçmiş verileri kaydeden, devletle ilişkileri aksatmayan bir departman olarak görülmekteydi. Fakat muhasebenin esas fonksiyonu yönetime planlama, kontrol ve karar verme konularında yardımcı olabilmektir.

Bunu içinde yöneticiler;

■ Bütçe nedir, nasıl yapılır? Bütçe yönetimi ve kontrolü nasıl yapılır?

■ Nakit akışını nasıl kontrol ederiz?

■ Yatırım yapalım mı yoksa yapmayalım mı?

■ Üretime devam edelim yoksa üretimi durduralım mı?

■ Sipariş kabul edelim mi, etmeyelim mi?

■ Departmanlara performans denetimi yapılabilir mi? gibi sorulara da cevap aramalıdırlar.

Muhasebenin yanı sıra yöneticiler temel finansal konulara da hakim olmalıdır.

■ Finansal bilgilerden nerelerde yararlanırız?

■ Fonlama nedir?

■ Alternatif maliyet nedir?

■ Yatırım geri dönüşü nasıl hesaplanır?

■ Yatırımlar nasıl finanse edilir?

■ Vergi planlaması ne avantaj sağlar?

■ Yabancı kaynak mı kullanalım yoksa özkaynak mı?

■ Temel faiz hesaplamaları nasıl yapılır?

■ işletmenin finansal tablolarından borç ödeyebilme gücü ölçülebilir mi?

Yukarıda yöneticilerin ihtiyaç duydukları muhasebe ve finansman bilimin konularına giren soruları işletmeye göre, amaca göre, yöneticiye göre artırmak ya da azaltmak mümkündür. Bu ve benzeri soruların cevaplarının yöneticiler muhasebe departmanlarından elde edebilirler. Ancak elde edecekleri bilgileri kullanabilmeleri daha doğrusu finansal tabloları okuyabilmeleri için temel muhasebe ve finansman konularında eğitim şarttır.

Ülkemizde KOBİ ölçeğindeki ve girişimci düzeyindeki işletmeler genellikle finansal bilgileri mali müşavirleri aracılığı ile elde etmektedir Bu nedenle de mali müşavirlerinin işletmeler için yaptığı/yapması gereken hizmetleri bilmeleri gerekmektedir.

■ Şirketlerin yasal olarak tutması zorunlu olan vergi, Sosyal Güvenlik ve iş kanunları ile ilgili defterlerin düzenli olarak tutulması ve noter tasdiklerinin yaptırılması.

■ Firmanın vergi beyan ve bildirimlerinin (KDV, Muhtasar, Geçici Vergi, Kurumlar Vergisi, Gelir Vergisi, BA/BS), SGK ve İŞKUR bildirimlerinin, İşçi giriş çıkışlarının zamanında ve eksiksiz yapılması.

■ Vergi kanunlarında meydana gelen vergi avantajları ile mevzuatta yapılan değişikliklerden müşterilerinin bilgilendirilmesi.

■ Yıl sonu kurumlar vergisi ve gelir vergisi çalışmalarında müşterileri bilgilendirmek suretiyle beyannamelerin oluşturulması ve doğru vergi tutarının hesaplanması.

■ Dönemsel olarak firmanın finansal durumu ile ilgili görüşmeler yapılması.

■ Şirketin ve ortakların yasalar nezdinde vergi planlamasının görüşülmesi.

Girişimcinin Mali Müşaviri ile ilgili aşağıdaki bilgileri gözden geçirmesinde fayda vardır:

■ Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik (SMMM) yapması için gerekli yetki belgelerine sahip mi?

■ Piyasa itibarı nasıl?

■ Ağırlıklı olarak hangi sektörlerdeki müşterilerle çalışıyor? Sizin sektörünüzü tanıyor mu? (Farklı sektörlerde farklı vergi uygulamaları söz konusu olabilmektedir. Seçeceğiniz mali müşavir belirli bir sektörde uzmanlaşmışsa ve sizin sektörünüzü hiç tanımıyorsa sorun yaşayabilirsiniz.)

■ Referans olarak verdiği şirketlerin kendisi ile ilgili görüşlerini öğrenebiliyor musunuz?

■ Hangi muhasebe sistemlerine hakim?

■ Kayıtların güncel, doğru, kanun ve mevzuata uygun olarak tutulmasına özen gösteriyor mu?

■ Hem şirketinizin hem de iş sahibi olarak sizin vergi planlamanız, iş planınız, çevreyle iletişiminiz vb. konularda size destek verebilir mi?

■ Çalışma ortamını ziyaret ettiniz mi? Gerekli teknolojik ve insan kaynağına sahip mi?

KOBİ’lerin ve girişimcilerin büyüyebilmeleri ve sürdürülebilir olabilmelerinin; faaliyet alanlarındaki başarının yanı sıra muhasebe ve finans sistemlerini yönetebilmelerine de bağlı olduğu unutulmamalıdır.