Koç, uzun dönem CEO’sunu buldu

Koç Holding’te 1994’te yürütme kurulu başkanlığına getirilen İnan Kıraç, Türkiye’deki ilk CEO olarak kabul edilir. CEO’lar yönetiminde 20 yılı geride bırakan Koç’ta bu kez koltuğa 48 yaşındaki Levent Çakıroğlu oturacak. Koç’taki 60 yaş sınırı nedeniyle Çakıroğlu uzun süre bu koltukta kalabilir. Çakıroğlu’nun gelişi dolayısıyla Koç’un CEO’lar dönemine bir projeksiyon tuttuk.

İş yaşamında pek çok ilkte imzası bulunan Koç Holding, Türkiye’de CEO’luk kavramının da öncüsü oldu. Her ne kadar görev tamrriı tam olarak CEO (Chief Executive Officer) şeklinde belirtilmese de, 1994’te Koç Topluluğu Yürütme Kurulu Başkanlığına getirilen inan Kıraç’ın Türkiye’deki ilk CEO olduğu ifade edilir. Koç’ta pozisyonu CEO olarak lanse edilen ilk yönetici ise 2000 yılında Kıraç’tan sorumluluğunu alan Temel Atay oldu.

Zaman içerisinde üç ismin daha bu görevde bulunduğu Koç’ta yeni CEO’nun da atanacağı önemli bir genel kurula doğru gidiliyor. Koç’tan yapılan açıklamaya göre, Levent Ça-kıroğlu, Koç Holding’in altıncı CEO’su olarak 31 Mart’ta koltuğa oturacak.

Levent Çakıroğlu, ağırlıklı olarak otomotiv geçmişi olan yöneticiler dışında bu göreve getirilen ikinci isim. 1998’de gruba katılan, hesap uzmanlığı, perakende ve dayanıklı tüketim gruplarındaki çalışmaları ile öne çıkan Çakıroğlu, henüz 48 yaşında. Grubu yakından tanıyanlar, her ne kadar son iki CEO olan Bülent Bulgurlu ve Turgay Durak’ta bu kural esnetilse de, Koç’ta CEO’luk için 60 yaş sınırının bulunduğunu bilirler. Çakıroğlu, genç yaşının verdiği avantajla bu pozisyonda uzun yıllar kalabilecek gibi görünüyor.

Koç’un 20 yıllık iş serüvenine bu vesile ile bir göz atalım istedik. CEO’ların dönemlerine, performanslarına ve şirkete kattıklarına ilişkin bir toparlama yaptık.

KIRAÇ İLE BAŞLADI

Koç’un, CEO’luk pozisyonuna, bu alanda ilk görevlendirdiği kişi olan inan Kıraç ile yumuşak bir geçiş yaptığı söylenebilir. 1994-1998 yılları arasında Koç’un yürütme kurulu başkanlığına getirilen Kıraç, Vehbi Koç’un kızı Suna Kıraç’ın eşi olması dolayısıyla topluluğa önemli kolaylıklar getirdi. Koç hissedarlarının, ailenin ve yönetim kurulunun, yetkileri artırılmış bir yönetici ile çalışmasının zorlukları ve riskleri İnan Kıraç ile en aza indirildi.

57 yaşında göreve gelen Kıraç dönemi aslında hem krizlerin hem de kimi tarihi virajların yaşandığı bir sürece denk geliyor. Koç Holding, 1994 krizini, Gümrük Birliği’ne geçiş dönemini ve 1998 Uzakdoğu krizini Kıraç döneminde yaşadı. Koç Holding, Kıraç dönemindeki ilk yılı olan 1994’ü 1,3 milyar TL (o zamanın parasıyla 1,3 katrilyon TL) ciro ile kapatmıştı. Kıraç döneminde ciro 1995’te ve 1996’da yüzde 11,2, 1997 yılında ise yüzde 17,4 artış göstermişti.

İHRACATA YÖNELDİ

O dönemi yaşayanlar bilir, ilk etapta Gümrük Birliği’ne karşı yaklaşımları ile bilinen Koç Holding, özellikle otomotivde döneminin öncü ihracatçısı olarak öne çıktı. AR-GE’ye yatırım yaptı, Türkiye ilk otomobil ihracatını 1996’da Tofaş ile gerçekleştirdi.

Kıraç’tan sonra iki yıl uygulamadan sorumlu yönetim komitesi üyeliği yapan Temel Atay, 2000’de CEO oldu. 1989-1999 yılları arasındaki 10 yılda toplam 4,4 milyar dolar yatırım gerçekleştiren Koç’un 1999 ihracatı 560 milyon dolar, bir sonraki yıl ihracatı ise 682 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Atay ile birlikte 2000’lerin başında Koç’un gündeminde GSM’de geri planda kalmasının da etkisiyle Türk Telekom vardı. Bir de THY gündemdeydi. Ancak özelleştirme masasındaki iki önemli kurumda da beklediği sonuçlan alamayan Koç, yine o tarihlerde açıklanan en büyük büyüme kalemleri olan gıda ve perakende alanlarında da yakın zamanda vites küçültecekti.

GÖZALICI PERFORMANS

Koç Holding’te büyük değişim ve hızlı yükseliş dönemine 2002’den itibaren CEO’luk koltuğuna oturan Bülend Özaydınlı ile geçildiği rahatalıkla söylenebilir. Bunu o dönem hem rakamlar söyledi hem de 2007’de sürpriz bir şekilde görevinden kendi isteği ile ayrılan Özaydm-lı’nın ardından Koç Holding’in yönetim kurulu başkanı Mustafa Koç ifade etti. Ayrılık kararını bir hafta içinde aldığı söylenen Özaydınlı’nm istifa etmemesi için çok dil döktüğünü açıklayan Koç, “Özaydmlı döneminde Koç en büyük büyümesini gerçekleştirdi” demişti.

Gerçekten de Özaydınlı ile birlikte Tansaş, Yapı Kredi ve Tüpraş başta olmaz üzere çok önemli şirket alınılan gerçekleşti. Üç yıl içinde 6,1 milyar dolarlık satın alma yapıldı. 2005’te satın almalarla birlikte 2,8 milyar dolar, 2006’da 5,9 milyar dolar yatırım gerçekleşti.

2003’ten başlayarak üç yıl boyunca yüzde 40’lar düzeyinde büyümenin gerçekleştiği Koç’ta 2006 cirosu 34,5 milyar doları Bulmuştu. 2005’te 6,2 milyar dolar olan ihracat da 2006’da yüzde 53’lük artışla 9,5 milyar dolara çıkmıştı.

GEÇİCİYDİ KALICI OLDU

2007 yılında Mustafa Koç’un ifadesiyle geçici olarak CEO’luk görevine Bülent Bulgurlu getirildi. Bul-gurlu’nun geçici CEO olmasının en önemli gerekçesi 60 yaşında bu göreve gelmesiydi. Fakat holdingte bir ilk olarak 60 yaş sınırına yönelik özel izinle Bulgurlunun görevi 2010’a kadar uzatıldı.

Halef selef iki CEO arasındaki temel ayrımı bu noktada belirtmekte yarar var. Bülend Özaydmlı yönetimindeki Koç önemli bir büyüme operasyonuna imza atarken, ‘ikinci Bülent’ döneminde bu kez satışlar dönemi başladı. Koç en büyük satışını 2008 yılında Bulgurlu döneminde Migros ile gerçekleştirirken, Bülend Özaydınlı da o tarihte çok iyi tanıdığı Migros’un dümenine geçti.

DIŞA AÇILDI

Sektörünün çok sevdiği, uzun süre Otomotiv Sanayicileri Derneği’nin (OSD) başkanlığı da yapan Turgay Durak, 2010’da CEO’luk koltuğuna oturdu. Durak’ın dönemi ise Tüp-raş’m daha çok öne çıkarıldığı, fuel oil yatırımının devreye alındığı, enerji projelerine hız verildiği, Tofaş’m ABD’ye ihracata başladığı, tüm otomotiv sektörünün yurtdışmda atağa kalktığı bir dönem olarak hatırlanacak. Bu dönemde, Levent Çakıroğ-lu’na Koç tarihinde ilk kez Arçelik genel müdürlüğü ile birlikte dayanıklı tüketim grubu başkanlığını da verildi ve Beko’nun dünyada atılım yapmasına önü açıldı.

YENİ CEO’DAN BEKLENENLER

Koç Holding’te bu noktada bahsetmemiz gereken önemli bir uygulama var. Koç’ta mevcut CEO’nun yerine gelmesi planlanan isim genelde bir yıl öncesinden ‘CEO vekili’ olarak kamuoyuna deklare edilir. Ancak bu kural son açıklamada işletilmedi. ievent Çakıroğlu adı, bırakın bir yılı, 31 Mart’ta gerçekleşecek genel kuruldan topu topu 1,5 ay önce deklare edildi. CEO’luk koltuğu için iki ismin öne çıktığı Koç’ta ipi göğüsleyen 48 yaşındaki Çakı-roğlu’nun özellikle yurtdışı hamlesini devam ettirmesi bekleniyor. Dayanıklı tüketim ve otomotivin yanında özellikle bankacılık, turizm ve enerjide bölgesel adımların devreye alınmasının onun sayesinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Bir tahmin de temelleri 1924 yılında atılan Koç Topluluğu’nu 100’üncü yılma taşıyacak CEO’nun Levent Ça-kıroğlu olacağı şeklinde yapılıyor.