Kurban Fiyatları

Kurban Bayramı’na bir ay kaldı. Et fiyatlarını yakından takip eden çobanlar, kurbanlık fiyatlarında sokak tabiriyle uçmaya başladı. Geçen yıl 750 TL’ye satılan keçi ve koyuna 1.400 TL istiyorlar ancak kurbanlık alıntında acele etmeyin, fiyatların 1.000 TL’nin altına geleceği konuşuluyor…

KIRMIZI ette sular bir türlü durulmuyor. Bugünlerde yolu kasap reyonuna düşenler fiyatları görecektir. Dana kıyma 45 TL, kuşbaşı 55, bonfile 80 TL. Kuzu kuşbaşı 60, kuzu pirzola 90 TL’de seyrediyor. Dana karkas 28 TL, kuzu karkas ise 36 TL seviyesinde. Canlı hayvan ithalatı dahil bir çok müdahale yapılıyor ancak fiyatlar bir türlü istenilen noktaya çekilemiyor. Çünkü Türkiye’deki hayvan sayısı, tüketimi karşılamıyor.

Kurban Bayramı 1 Eylül’de. Kurbanlıklar büyükşehirlere bayramdan 10 gün önce geliyor. Ancak kurban pazarlıkları şimdiden başladı. Çobanlar geçen yıl 750 TL’den sattıkları küçükbaş hayvanları bu yıl 1400 TL’den satılıyor. Henüz bu fiyattan satılmış bir koyun ya da keçi yok ama pazarlıklar yüksekten başlamış durumda. Çobanlar fiyat yüksekliğini ise et fiyatları ile savunuyor. Kurban dönemi yaklaştıkça gerçek fiyatlar da ortaya çıkacak. Hayvancılık sektörünün temsilcileri ise fiyatların geçen yılm biraz üzerinde oturacağını belirterek aşırı fiyat artışına ne devletin ne de özel sektörün müsaade etmeyeceğini belirtiyorlar. Geçen yıl Kurban Bayramı’nda yaklaşık 900 bin büyükbaş, 2.7 milyon adet de küçükbaş hayvan kesimi yapıldığım da hatırlatalım.

ETİN DENGESİNİ SÜT BOZDU

Bugün fiyat istikrarsızlığının arkasında 2008 yılında yaşananlar yatıyor. Biraz hatırlatmakta fayda var. O dönemde süt fiyatları dip yapmıştı. 68 kuruşa satılan sütün fiyatı 40 kuruşun altına inince besici sağmal inekleri kesime gönderdi. 1 milyonun üzerinde sağmal inek kesildi. Böyle olunca da önce göreceli olarak et fiyatlarında yalancı bir bahar oluştu. Et fiyatları ciddi düşüşler yaşadı. Ancak yalancı bahar geçince ette ralli başladı. Dana karkas 11 TL’den önce 17 TL’ye ardından da 23 TL’ye kadar çıktı. O tarihten sonra hem canlı hayvan hem de karkas et ithalatı başladı. Fiyatlar tekrar 15 TL’ye kadar geriledi. 2008’den bugüne kadar bir çok tedbir alınmasına rağmen et fiyatları halen gerçek bir istikrara kavuşmuş değil.

Süt fiyatları 1.10 TL’den 1.30 TL’ye çıkarıldı. Sanayici ve devlet işbirliği yaparak süt fiyatlarının daha fazla yükselmesine izin vermedi. Ancak süt üreticileri bu fiyattan memnun değil. En az 1.60 TL olması gerektiğini belirtiyorlar. 2008’deki hataya düşmemek için süt fiyatlarının önemli olduğunu bir kez daha hatırlatalım. Aman sağmal inekler kesime gitmesin. Anası olmadan danası olmaz sözünü de hatırlayalım.

HAYVAN SAYISI YETERSİZ

Türkiye’nin nüfusu 80 milyonu geçti. Bu nüfusun protein alabilmesi için et tüketiminin artması lazım. Türkiye’nin yıllık kırmızı et üretimi 1 milyon 173 bin ton. Bunun 1 milyon 60 bini büyükbaş hayvandan sağlanıyor. 82 bin tonu koyun-kuzu, 31 bin tonu da keçi etinden sağlanıyor. 350 ton da manda eti üretiliyor. 2002 yılında 420 bin ton olan toplam et üretiminde artış var ama Türkiye’nin ihtiyacını karşılamıyor. Türkiye’nin yıllık tüketimi 1.5 milyon tonu buluyor.

Et ihtiyacını karşılayacak büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayısı da gok yetersiz. 2002 yılında 9.8 milyon adet olan büyükbaş hayvan sayısı 14 milyon adeti yeni geçmiş durumda. Türkiye’nin et problemini çözebilmesi için bu rakamın 25 milyonun üzerine çıkması gerekiyor. Küçükbaş hayvancılıkta da durum aynı. 31 milyonu koyun ve kuzudan, 10 milyonu da keçi türlerinden olmak üzere toplam 41 milyon adet küçükbaş hayvan sayısına sahibiz. Bu alanda ise daha çok yol alınması gerekiyor. Bu işin uzmanları ülke nüfusu kadar küçükbaş hayvan sayısı olması gerektiğini belirtiyorlar. Böylece et açığının da kolaylıkla kapanacağına dikkat çekiyorlar.

SÖYLENEN FİYATLAR GERÇEKÇİ DEĞİL

Ulusal Kırmızı Et Konseyi Başkanı Ahmet Yücesan, telaffuz edilen fiyatların gerçekçi olmadığını belirtiyor. Devletin elinde canlı hayvan ithalatı kozu olduğunu belirten Yücesan, kurbanlık fiyatlarında aşırı bir artışa izin verilmeyeceğini belirtiyor. Yücesan, “Telaffuz edilen 1400 TL küçükbaş hayvan fiyatları söylemden öteye geçmez. Devlet bugün ithalat kararı verse 10 günde getirilebilecek noktalar var. Et ve Süt Kurumu’nun elinde 500 bin hayvan ithalat yetkisi var. Bu yetkiyi kullanarak piyasaya müdahale eder” diyor. Yücesan’m verdiği bilgiye göre Romanya’dan küçükbaş hayvan ithalatı için çalışmalar başlamış. Gerektiği anda ithalat yapılacak. Yücesan, TÜ1K verilerine göre 41 milyon küçükbaş hayvan olduğunu belirtirken bu rakama da itiraz ediyor. Yücesan’a re küçükbaş hayvan sayısı 25 milyonlar seviyesinde. Yücesan bu rakamın artması gerektiğini vurguluyor. Süt konusunun çok hassas olduğunu belirten Yücesan, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Etin çözümü sütten geçiyor. Yakın zamanda açıklanan süt fiyatları süt üreticilerini kurtarmıyor. 1.60 TL olmalı. Üretici bu fiyatlarla enflasyon altında ezilir. Şu anda çatır çatır sağmal inek kesiliyor. 2008 yılındaki hata tekrarlanıyor. Süt hayvanlarının kesimini önleyecek bir fiyat olmalı. Süt fiyatlarına çare bulunmalı.”

“80 MİLYONA ÇIKMALI”

Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Nihat Çelik de kurban fiyatlarının bu yıl küçükbaş hayvanda 900-1000 TL seviyesinde olmasını beklediklerini belirtiyor. Çelik “1400 TL’lik fiyatlar gerçekçi değil. Şu anda nabız yoklanıyor. Kurbanlık alımında acele etmeyin” diyor. Kuzu ve oğlak kesimlerinin önüne geçilmesi gerektiğini belirten Çelik, şunları söylüyor:

“Nasıl balıkta av yasağı var. Oğlaklarında belli bir dönem kesimi yasaklanmalı. Böylece küçükbaş hayvan sayısı artar” diyor. Türkiye’de 41 milyon küçükbaş hayvanın bulunduğunu belirten Çelik, “Bu sayı ülke nüfusu kadar olmalı, ideal olanı bu-dur. Türkiye’nin coğrafyası, meraları, dağları buna müsait. Bugün sadece Van’da 2.7 milyon küçükbaş hayvan var. Balıkesir’de 1 milyon, Konya’da 1.5 milyon. Bakanlık iyi bir koordine ile küçükbaş hayvan sayısını ikiye katma çıkartabilir. ”

Manisa Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Ahmet Kırlıoğlu da fiyatların yüksek seyredeceğini vurguluyor. Kırlıoğlu, kurbanlık fiyatlarının geçen yıla göre arttığını belirtirken geçen yıl 800-900 lira bandında olan hisse fiyatlarının bu yıl bin lira olmasının beklendiğini söylüyor. Kırlıoğlu, “insanlar yetiştirdikleri hayvanları kurbanda pahalı olacak diye şimdi satmıyor. Fiyatlar yükselecek. Küçükbaş kurbanlıklar bu yıl 1.000 liranın üzerine kesin çıkar, kesinlikle altında bulunmaz. Şu anda bile küçükbaş hayvanlar 750-800 liraya mal oluyor. Büyükbaş kurbanlıklar ise 18 bin liraya kadar çıkabilir” diyor.

“Fiyatlar gerilemeye başlar”

istanbul Ticaret Borsası, st sektörünü en iyi takip eden borsaların başında geliyor. İstanbul Ticaret Borsası’nın bünyesinde Canlı Hayvan şubesi de bulunuyor. Borsada hergün canlı hayvan satışı yapılıyor. İstanbul Ticaret Borsası Başkanı Ali Kopuz da et sektörünün içinden bir isim. Elif Et’in sahibi olan Ali Kopuz, et ve kurbanlık fiyatlarıyla ilgili moral verici bir değerlendirme yaptı.

Ali Kopuz, devletin et fiyatlarına müdahale kararı almasının bile etkisini gösterdiğini belirterek, “Karkas et fiyatları 30 TL seviyesinden 26 TL’ye düştü. 25 TL’ye kadar düşmesini bekliyoruz. Kuzu karkas fiyatları da 39-40 TL’ye kadar yükselmişti. Kuzu karkas da 30 TL’nin altanıa düşer. Endişe edecek bir durum yok. Fiyatlar geri gelecektir. Kurbanlıkların da öyle çok yükseleceğini sanmıyorum. Makul seviyede bir artışla kurbanı geçiririz” diyor. Fiyatmarın artmasında ise büyük çiftliklerin yeterince kesim yapmamasını gösteren Kopuz, “Devlet ithalat kararını biraz daha erken vermeliydi. Böylece büyük çiftlik sahipleri mal kesimini geciktiremezdi. Küçükbaş hayvan sayısını da artıracak teşvikler gerekiyor. Küçükbaş ile büyükbaş hayvancılık birbirini tamamlamalı” diyor.

İdriz Çokal