Kurlar hükümete 30 milyar TL borç yükledi
Hazine Müsteşarlığı’nın verilerine göre, merkezi yönetim borç stoku 2013 yılını 586 milyar TL düzeyinde kapattı. Bu stok 2012 yılında 532 milyar TL düzeyindeydi. Buna göre 2013 yılında 54 milyar liralık veya oransal olarak yüzde 10,İlik artış yaşandı. Oysa 2012 yılındaki artış miktar olarak 14 milyar lira ve oransal olarak da yüzde 2,7’den ibaretti.
Merkezi yönetim borç stokundaki artışın 2013 yılında bu kadar yüksek olmasının nedeni döviz kurlarındaki artış. Esasında 2013 yılında iç borç sadece 16, milyar TL, dış borç da 3,9 milyar dolay aıtış gösterdi. Fakat dolar kurundaki aıtış yüzünden dış borcun TL karşılığı 37 milyar lira yükseldi. Dolar kurundaki artış olmasaydı dış borçtaki artış 7 milyar lirada kalacaktı. Bu durumda toplam borç stokundaki aıtış da 30 milyar TL daha düşük olacak ve 556 milyar lira olarak gerçekleşecekti.
30 MİLYARLIK EK YÜK
Dolar kurundaki artışın merkezi yönetim borç stokunu nasıl şişirdiği yandaki tabloda daha açık bir şekilde görülüyor. Bu tablo 2013 sonunda 86 milyar dolar olan merkezi yönetim dış borç stokunun TL olarak karşılığının, 2,13 TL düzeyindeki yıl sonu dolar kuru üzerinden 183 milyar TL olarak hesaplandığını ifade ediyor. 2012 yılının sonunda dolar kuru 1,78 TL düzeyindeydi. Eğer 2013’te kur de-ğişmeseydi dış borcun TL olarak karşılığı 153 milyar lira olarak hesaplanacaktı.
Böylece merkezi yönetimin dış borcu yanında toplam borcu da 30 milyar TL daha düşük çıkacaktı.
Esasında döviz kurlarındaki artışın merkezi yönetim borç stokunda yarattığı bu artış çok da önemli değil. Çünkü bu artış neticede kağıt üzerinde kalıyor. Esas önemli olanı kur artışının hükümetin vadesi gelen borç ödemelerinin TL karşılığını yükseltmesi oluşturuyor. Bu durum söz konusu ödemeler için hükümetin bütçeden daha fazla kaynak ayırmasına neden oluyor. Bu da önemli kamu harcamalarına ayrılan kaynakların azalması anlamına geliyor.
Hazine Müsteşarlığı’nın en son projeksiyonlarına göre, merkezi yönetimin bu yıl 9,6 milyar dolarlık dış borç ödemesi var. Dolar kuru 2012 yılı sonundaki düzeyinde kalsaydı bunun için bütçeden 17,1 milyar lira ayrılması yeterli olacaktı. 2013 yılı sonundaki dolar kuruna göre ise bu dış borç ödemesi için bütçeden ayrılması gereken tutar 20,5 milyar lirayı buluyor. Dolar kurunun geçen hafta ulaştığı 2,30 TL seviyelerinde kalması halinde ise bu dış borç ödemesi için bütçeden ayrılması gereken kaynak 22 milyar lirayı aşıyor. Bu da bütçeye fazladan 5 milyar liralık bir yük binmesi anlamına geliyor.
ÖZEL SEKTÖRÜN YÜKÜ
Merkezi yönetim için yaptığımız bu hesapların aynısı özel sektör için de yapılabilir. Yine Hazine’nin en son projeksiyonlanna göre bu yıl özel sektörün 59,5 milyar dolarlık dış borç ödemesi var. Dolar kuru geçen mayıs ayında başlayan yükselişten önceki 1,80 TL seviyelerinde kalsaydı, bu dış borç ödemeleri 107 milyar liralık kaynakla yapılabilecekti. Bugünkü dolar kuruna göre ise bu ödemelerin yapılması için özel sektörün ayırması gereken kaynak 137 milyar liraya yaklaşıyor. Yani kur artışının özel sektöre sadece bu yılki geri ödemeler için getirdiği yük de şu an için 30 milyar lirayı buluyor.
Kur artışının bütçeye getirdiği yük bize ya önemli kamu harcamalarında düşüş ya da vergilerde artış olarak dönecek. Kur artışı nedeniyle özel sektöre binen yükün dönüşü ise muhtemelen bazı yatırımların askıya alınması şeklinde olacak. Bu da ekonomideki büyümede yavaşlamaya ve işsizlikte artışa yol açacak.
