MODERN dünya pek çok kolaylık sağlarken, hızı, yoğunluğu ve doğadan uzak sağlıksız ortamıyla dezavantajları da barındırıyor, insanlar teknolojik dünyanın omuzlarına yüklediği zorluklarla doğal ve ekolojik çözümlerle mücadele etmeye çalışıyor. Ekolojik yapılar, saman kulübeler ve kütük evler, doğadan yardım alma çabalarına yaşam alanı konusunda çözüm sunan örnekler.
Kütük evler, eski Amerikan kovboy filmlerinde karşımıza çıkardı. Şimdilerde çevreye duyarlı, sağlıklı ve konforlu olma özellikleriyle kendilerine pazar buluyorlar. Ağaç evlerin tarihi doğal olarak çok eski, binlerce yıldan bu yana Afrika’dan Asya’ya, Amerika’dan Avustralya’ya kadar hemen her kıtada kullanılmışlar. ABD ve Kanada gibi gelişmiş ülkelerde, Çin ve Tayland gibi Uzakdoğu ülkelerinde halen yaygın olarak kullanılıyorlar. Yılm belli zamanlarında muson yağmurları ile mücadele etmek zorunda olan Asya kıtasında tek katlı, kocaman ve dik çatılı ağaç evler yaygın. Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya Eyaletindeki konutların yüzde 90’ından fazlası ahşap. Yüksekliği üç katı geçmeyecek şekilde her türlü yapı ağaç malzeme ile yapılabiliyor. Kayak turizmi için bu tarzda yapılmış otel örnekleri bile mevcut. Osmanlı imparatorluğu döneminde de 150 yıl öncesine kadar Türklerin yaşadığı yerleşim yerlerinde temel barınma mekanları ahşap konutlardan oluşuyordu.
YAPIMI 70-90 GÜN SÜRÜYOR
Kütük evlerin en çok yaygın olduğu ülkeler Sibirya, Alaska, İzlanda, Amerika Birleşik Devletleri ve Norveç. Özellikle soğuk ve kar yağışının çok olduğu bölgelerde, kütük evler konut olarak kullanılıyor. Japonya ise geleneksel mimarisi ve deprem kuşağında olduğu için ahşap evlerin kullanımının yüksek olduğu ülkelerden biri.
Tarihsel geçmiş böyle. Şimdi ise beton ve çelikten yapılmış en modem konutlara taş çıkartacak özelliklere sahip ahşap evler yapılıyordu evlerin ömürleri 70 ile 100 yıl arasında.
Fiyatları ise ağaç tipine göre değişiyor. Ağaç evlerin bir türü olan kütük evler şekil bakımından da farklı. Yuvarlak profil ağaçtan yapılanlara kütük ev, kare ya da dikdörtgen ağaçtan yapılanlara kalas ev, kaplama tarzında yapılanlara ise ahşap ev deniyor. Evlerin yapımı ortalama 70-90 gün sürüyor. Her tür doğa şartlarına dayanıklı olan kütük evlerin bakımı zımpara ve boya ile kolayca yapılabiliyor.
Kütük evlerin malzemesini, hangi arazi şartlarında yapıldığını, fiyatlarını, büyüklüklerini ve daha pek çok özelliğini meraklıları için araştırdık…
HER YÖREYE FARKLI AĞAÇ TİPİ
Yorka Orman Ürünleri firması, 1999’dan bu yana kütük, tomruk, kalas, ahşap evler, yarım tomruk kaplama, beton üzeri her türlü ahşap kaplama, havuz kenarı, kameriye, bungalov, çocuk oyun parkları gibi çözümler üretiyor. Firmanın sahibi Cem Topuz, “1999’daki deprem sonrası daha güvenli ve sağlıklı konutlar nasıl yapılır diye araştırmaya başladık. 20 yıldır kütük ev imalatı yapıyoruz” diyerek sözlerine başlıyor. Firma şu ana kadar İstanbul, Konya, Kastamonu, Sakarya, Amasya ve Kocaeli’nde kütük ev projeleri gerçekleştirmiş. Sadece yurtiçinde değil yurtdışında da, Azerbaycan ve Rusya’da inşa edilmiş projeleri mevcut.
Topuz’a göre Türkiye’nin her bölgesine uygun ağaç malzemesi ile kütük ev yapmak mümkün. Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde sıcak olduğundan dolayı daha yumuşak ağaç kullanmak gerekirken, diğer bölgeler için standart ağaç malzemesi kullanmanın yeterli olduğunu söylüyor Topuz. Farklı bölgelere ilişkin örnekleri şu sözlerle anlatıyor:
“Ağaç kesilse de yaşayan bir yapı malzemesidir. Nefes alır ve bu sebeple rutubet barındırmaz. Çok sıcak bölgelerde yanlış ağaç kullanılarak yapılan kütük evlerde ağaçta çatlamalar, yarılmalar olabilir. Soğuk bölgelerde ise izolasyon için daha kalın ağaç kullanmak gerekir.”
“EN İYİSİ KANADA SEDİRİ”
Kütük evler her türlü ağaçtan yapılabilse de dünya genelinde en çok sarıçam tercih ediliyor. Nedeni ise, işlemesi ve uygulamasının kolay, maliyetin ise uygun olması. Yaygın kullanılan diğer bir örnek olan sedirin uygulanması ise sert olması nedeniyle daha zor ve maliyetli. Ancak Topuz’a göre görüntüsü bakımından sedir, sarıçama göre daha güzel ve uzun ömürlüymüş. “Özellikle Kanada sedir ağacının işlenmesi için altı yıl kuruması gerekiyor. Kesilen ağacın içinde kendi öz suyu vardır. Buna nem deniyor” diyen Topuz, yeni kesilen bir ağaçtan kütük ev yapılamayacağını söylüyor. Evin yapılacağı bölgenin iklimine göre ağaç seçmek ve ağacın kalınlığına karar vermek çok önemli. Sıcak bir bölgede sert ağaç kullanılması, ağaçta çatlaklar ve yarıkların oluşmasına neden oluyor. Bu da ağacın zayıflamasına, taşıma gücünün azalmasına ve ömrünün kısalmasına yol açıyor. Topuz, ağaç seçiminde dikkat edilecek diğer konulara ise şöyle değiniyor:
“Çok budaklı ağaçlarda dönme olabilir. Bu da kütük evin görsel olarak bozulmasına yol açar. Bu nedenle az budaklı, dinlenmiş ve kurumuş ağaçlar tercih edilmelidir. Bunlara dikkat edilmezse, bir yıl içinde ev istenmeyen bir görünüme kavuşabilir. Doğal olarak bu da ev sahibine sorun yaratır.”
METREKÜP FİYATI 600 DOLAR
Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde sarıçam ve sedir ağacı bulunsa da, bunlar kütük ev yapmaya uygun yeterlilikte değil. Ülkemizde ağaç uzunlukları 10-12 metre civarında. Aynı ağaçların Rusya’daki uzunlukları ise 30 metreye kadar çıkabiliyor. Türkiye’de kullanılan toplam ağaç miktarının beşte dördü ithal ağaçlardan oluşuyor. Türkiye’de endüstriyel amaçlı ağaç üretimi miktarı oldukça düşük. Topuz, ağaçları Rusya’nın Sibirya bölgesinden temin ettiklerini söylüyor. Sibirya soğuk bir bölge olduğu için ağaçlar daha süslü yetişiyor. Topuz, “Sibirya Çamı Rus çamına göre daha kaliteli bir fgfg/M ağaç türü. Sınıfına göre ham haldeki Sibirya sarıçamın metreküp fiyatı yaklaşık 600 dolar. Rusya en çok ağaç ihraç eden ülke. Ormancılığa bir sektör olarak bakılıyor ve her kesilen ağacın yerine mutlaka yenisi dikiliyor. O kadar ağaç kesilip ihraç etmelerine rağmen ormanları her sene biraz daha büyüyor. Aynı modeli ülkemizde de uygulayabilsek, bizim de 30 sene sonra kendi ihtiyacımızı karşılayabilecek kadar ormanımız oluşur.”
Anahtar teslim kütük evlerde metrekare fiyatları 4 bin 500 ile 4 bin 800 TL+KDV arasında. 100 metrekarelik bir kütük evin yapımı anahtar teslimi 70-90 gün arasında sürüyor. Beton ile yapılan evlerin tamamı ağaç ile kaplanabiliyor. Türkiye’de kütük ev üretimi yapan firmaların sunduğu çözümlerin en küçüğü 9 metrekare, en büyüğü ise 715 metrekare.
“INTERNETTEKİLERE KANMAYIN”
Tempo İnşaat, 2017’den bu yana Budva Kütük Ev markası altında kütük ev ithalatı, tasarımı ve kurulumu gerçekleştiren bir firma. “Ağaç evler fabrikalarda çeşitli işlemlerden geçiyor. Bazı firmalar bu işlemler sırasında kimyevi maddeler kullanıyor” diyen firma sahibi Nihat Büyükbayrak, kütük evlerin ise sadece ebatlama işleminden geçtiğini ve kimyevi hiçbir malzeme kullanılmadığının altını çiziyor ve ekliyor:
“Biz, evleri Karadağ’dan ithal ediyoruz Ortalama metrekare fiyatımız kapalı alanlar için 420 euro, veranda, ve balkon gibi açık alanlar içinse 190 euro civarında. Büyüklük konusunda herhangi bir sınırımız bulunmuyor. Heybeliada’da bulunan beş katlı Ruhban Okulu ahşap eve örnek olabilir.”
İnternette ucuza satılan hazır kütük evlerin güvenilir olup olmadıkları merak konusu. Büyükbayrak’a göre bu evler, hazır baraka veya konteynır gibi çelik konstrüksiyon üzeri lambri kaplama olarak yapılıyor. Bu nedenle tavsiye etmediğini belirtiyor. Yurtdışına göre, Türkiye’nin kütük ev konusunda oldukça geri olduğuna dikkat çeken Büyükbayrak, firma olarak Cezayir’de büyük bir proje yapacaklarının altını çiziyor.
Kütük evin avantajları
- Ağaç, kaynağı yenilenebilen tek yapı malzemesidir.
- Ağaç malzeme, beton ve çelikten daha uzun ömürlüdür.
- Ağaç, dünyadaki en iyi izolasyon malzemesidir.
- Birbirine geçme sistemi sayesinde depreme dayanıklıdır.
- Doğa ile uyumludur. Ömrünü tamamladıktan sonra doğaya karışır.
- Doğa şartlarına ve kimyasallara karşı dayanıklıdır.
- Kütük evler bilenenin aksine yangına dayanıklı ve uzun ömürlüdür.
- Kütük evler nefes aldığı için aylarca kapalı kalsa da rutubet oluşmaz. Uyandığınızda daha dinç kalkmanıza neden olur.
- Kütük evler prefabrik yapı tarzına girdiğinden yaklaşık yüzde 14 fire ile sökülüp başka bir yere kurulabilir.
- Kütük evlerin imalat ve uygulama süresi betona göre daha kısadır.
Dezavantajları
- Maliyeti, çelik ve betona göre daha pahalıdır.
- Düzenli aralıklarla bakım yapılması gerekir [3-5 yıl arasında dış yüzey boya bakımı].
Kütük ev ile ahşap ev arasındaki fark
- Kütük evler yuvarlak profil ağaç, ahşap evler ise kare ya da dikdörtgen profil ağaç ile yapılır.
- Ahşap evler, karkas sistem denilen ağaç direkler dikilip, bina iskeleti oluşturulduktan sonra aralarına izolasyon malzemesi kullanılarak dış yüzeyi ve iç yüzeyi işlenmiş ağaç malzeme ile kaplanan binalardır.
- Ahşap evlerin maliyeti kütük ve kalas evlere göre daha uygundur.
- Kütük ve kalas evler, ahşap evlere göre daha uzun ömürlü ve dayanıklıdır. Karadeniz Bölgesi’nde kestane ağacından kalas ev sistemiyle yapılmış 400 yıllık konutlar hala kullanılmaktadır.
Sevinç ORMANCI / Sedeko Mimarlık Yüksek Mimar
“9 şiddetinde depreme dayanıklılar”
Kütük evlerin başında tamamı geri dönüştürülebilen ahşap evler geliyor. Bunlar her iklim şartlarında kullanılabilir. Rutubet tutmazlar. Ses ve ısı yalıtımları çok yüksektir. Sadece sahil ya da çiftlik evi olarak değil, her mevsim kullanmak için de tercih edilebilir. Kış mevsiminde sıcak, yaz mevsiminde ise serin bir ortam sağlarlar. Alçak katlı olmalarından dolayı da tercih edilirler. Organik oldukları için insan sağlığına zararlı şeyleri barındırmazlar. Kütük evlerde yaşayanlar izolasyon sayesinde enerji tasarrufu sağlar. Ahşap ev ısıyı uzun süre saklı tutar. Beton ve çelik yapılara göre daha az enerji harcayarak binanızı çok daha az enerji ile ısıtır veya serin tutar. Kütük evlerin duvar sistemi birbirine köşelerden geçmeli yığmadır. Ortalama 7-9 şiddetinde depreme dayanıklı yapılardır. ‘Yenilenebilir’, ‘ekolojik’ gibi kavramların Türkiye’de yeni farkına varıldığı için ülkemizde bu tip yapılar yaygın değil. İnsanlar günümüze ulaşan en dayanıklı tapınakların ve görkemli sarayların ahşap olduklarını idrak ettiklerinde, yüzlerce yıldır neden ayakta kaldıklarının cevabını bulduklarında, kütük evlerde kullanılan malzemelerin yüzde 98’inin geri dönüşebilirliğini ve sürdürülebilirliğini fark ettiklerinde kütük evleri tercih edecekler.
AYŞEGÜL KÜÇÜKKURT ZOR
