Limanlarda özelleştirme başlıyor
ÖZELLEŞTİRME gelirlerinin 10 milyar TL olarak hedeflendiği 2021 yılında limanlar ve elektrik üretim özelleştirmelerine ağırlık verilecek. Özelleştirme kapsam ve programında bulunan taşınmazların ekonomiye kazandırılması amacıyla özelleştirme uygulamalarına devam edilecek. Gebze Dilovası Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali’nin özelleştirme hazırlık işlemleri tamamlanarak ihale ilanı için gerekli çalışmalar yapılacak. Türkiye Denizcilik Işletmeleri’ne ait Güllük Liman Sahası’nın 45 yıl süreyle işletme hakkı devri ihalesi için son teklif veme süresi 12 Kasım 2020’de dolarken, Eylül ve Ekim aylarında verilen ilanlarla özelleştirme portföyünde bulunan taşınmazların satış yoluyla özelleştirilmesi için açılan ihaleler yılsonuna kadar tamamlanacak. Özelleştirme kapsam ve programına alınan periyodik muayene hizmetleri, işletme hakkı verilmesi veya gelir ortaklığı modeli ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflar yöntemleri ayrı ayrı veya birlikte uygulanarak 2025 sonuna kadar özelleştirilecek. Etkin bir piyasa mekanizması oluşturma hedefi doğrultusunda 2021 yılında özelleştirme portföyünde bulunan şirket ve varlıkların özelleştirilmesine devam edilecek. Uzmanlara göre pandeminin seyri, özelleştirme uygulamalarının performansında belirleyici olacak. Yıllık Programa göre özelleştirme geliri hedefinin 10 milyar TL olduğu 2019’da 5 milyar TL’nin üzerinde bir gerçekleşme olurken, 10 milyar TL özelleştirme geliri hedefiyle girilen 2020’de ise pandeminin etkisiyle özelleştirme gelirinin 4.4 milyar TL düzeyinde kalması öngörülüyor.
ENERJİ SANTRALLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİ
Toplam kapasitesi 624.6 MW’lık 13 HES için ihale hazırlık çalışmaları devam ediyor. Yıllık programa göre 2021’de Derbent, Çamlıca 1, Tortum, Çal ve Girlevik 2 Hidroelektrik Santralleri’nin (HES) özelleştirme hazırlık işlemleri tamamlanarak ihale ilanı için gerekli çalışmalar yapılacak. Ahiköy 1 ve Ahiköy 2 Hidroelektrik Santralleri’nin işletme hakkı devri yoluyla özelleştirilmesi amacıyla Şubat ayında açılan ihalede teklif sahipleriyle nihai pazarlık görüşmeleri Ağustos’ta tamamlanmış olup sonuçlar Ekim ayı içinde onaylanmıştı. Yerli kömür kaynaklarının elektrik üretiminde kullanılması amacıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ko-ordineli olarak ÖİB tarafından gerçekleştirilen projede, yerli kömür sahalarına ilişkin özelleştirme hazırlık çalışmaları da devam ediyor, özelleştirme idaresi Başkanlığı (ÖIB) kapsam ve programında 900-1100 MW kapasiteli Eskişehir Alpu kömür sahası bulunuyor.
LİMAN ÖZELLEŞTİRMELERİ
Bütçe gerekçesine göre 2021 yılında Türkiye Denizcilik İşletmeleri’ne ait Çanakkale Gökçeada Kuzu Limanı tekrar ihaleye çıkarılacak. Şu anda atıl durumda bulunan liman alanı 550 yat kapasiteli, dört çıpalı yat limanı ve yolcu limanı olarak hizmet verecek şekilde projelendirilecek. Hatırlanacağı üzere Çanakkale Gökçeada Kuzu Limanı için 2018’in son çeyreğinde çıkılan özelleştirme ihalesi yeterli teklif alınamadığı için iptal edilmişti. Fenerbahçe Yat Limanı’nın özelleştirilmesine yönelik alternatifli özelleştirme modelleri üzerinde çalışmalar devam ediyor. Belirlenecek yol haritası doğrultusunda 2021’de tekrar ihaleye çıkarılması planlanıyor. Hatırlanacağı üzere yeni imar planları çerçevesinde Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı’nın 36 yıl süreyle işletme hakkının verilmesi yöntemiyle özelleştirilmesine yönelik 17 Kasım 2017’de çıkılan ikinci ihale yeterli teklif gelmemesinden dolayı iptal edilmişti. Taşucu Limanı’nın özelleştirme ihalesine de gelecek yıl çıkılacak. Taşucu Limanı’nın özelleştirilmesi ile limanın ihtiyacı olan altyapı ve üstyapı yatırımları ve makine ekipman yatırımlarının yapılması öngörülüyor. Bilindiği üzere daha önce çıkılan ihale Nisan 2019’da yeterli teklif alınamadığından iptal edilmişti. Kıbrıs Türk Denizcilik Ltd. Şti. sermayesinde bulunan yüzde 51 hissenin özelleştirilmesine yönelik hazırlık çalışmaları devam etmekte olup 2021’de ihalenin gerçekleştirilmesi planlanıyor. Bu arada imar planı çalışmaları devam eden Marmaraereğlisi NATO Eski Kabul Limanı ve geri sahasına yönelik 2021’de ihaleye çıkılması öngörülüyor.
OTOYOL VE KÖPRÜ ÖZELLEŞTİRMELERİ
Otoyol ve köprülerin özelleştirilmesi için strateji belirleme çalışmaları devam ediyor. En uygun özelleştirme yönteminin belirlenmeşinin ardından özelleştirme işlemlerine başlanılacak. Bu zamana kadar 5 kez ihale ilanına çıkılan Doğusan Boru Sanayi’nin ÖlB’ye ait yüzde 56.09 hissesinin özelleştirilmesine ilişkin değerlendirme ve çalışmalar sürüyor. “Satış” yöntemiyle özelleştirilecek Milli Reasürans T.A.Ş.’nin sermayesinde bulunan Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.’ye (ADtJAŞ)’a ait yüzde 3.37 oranındaki iştirak hissesinin özelleştirilmesine yönelik çalışmalar da devam ediyor. Bilindiği üzere 19 Temmuz 2017 ve 12 Aralık 2017 tarihinden itibaren yayımlanmaya başlayan ilanlarla ihaleye çıkılmış olup teklif alınamamıştı. Aynı şekilde “satış” yöntemiyle özelleştirilmesine karar verilen Compagnie Financiere Ottomane S.A.’mn sermayesinde bulunan ADÜAŞ’a ait yüzde 3.81 oranındaki iştirak hissesinin özelleştirilmesine yönelik çalışmalar da devam edecek.
YATIRIMCILARA TAŞINMAZ FIRSATI
ÖİB, son olarak (15 Ekim) Hâzineye ait taşınmazların özelleştirilmesi kapsamında 13 ilde bulunan 32 taşınmazı satışa çıkardı. Ankara, Afyonkarahisar, Antalya, İstanbul, Niğde, Tekirdağ, Tokat, Şanlıurfa, Balıkesir, Malatya, Ordu, Diyarbakır ve İzmir illerinde bulunan söz konusu 32 taşınmaz satış yöntemiyle özelleştirilecek. Geçici teminat bedelinin 25 bin TL ile 3 milyon TL arasında değiştiği taşınmaz ihaleleri, 30 Kasım itibarıyla başlayıp 28 Aralık’ta sona erecek. Satışa çıkarılan taşınmazlar daha çok Ankara’da yer alırken, Yenimahalle ilçesi Susuz Mahallesi’nde 9, Yuva Mahallesi’nde 1, Gölbaşı încek Mahallesi’nde 1 taşınmazın satışı gerçekleştirilecek. Konut alanı imarlı satışa çıkarılan taşınmazlar arasında İstanbul’un Büyükçekmece ilçesindeki 15.6 dönümlük ve Diyarbakır’ın Kayapınar ilçesindeki 44.7 dönümlük taşınmazlar yer alırken, Ordu’nun Ünye ilçesinde Belediye Caddesi üzerindeki 32 iş yeri ve 1 lokal olmak üzere toplam 33 bağımsız bölüme sahip taşınmaz için de bir bütün halinde teklif alınacak. Turizm tesis ilanı imarlı 46 bin 592 metrekarelik Antalya Alanya’daki taşınmaz ile ticaret alanı imarlı 8 bin 181 metrekarelik İzmir Konak’taki taşınmazlar da kapsamda yer alacak. 32 taşınmaza ilişkin ihaleler, birden fazla teklif sahibinden kapalı zarfla teklif almak ve görüşmeler yapmak suretiyle “pazarlık” usulü ile gerçekleştirilecek. İhale Komisyonlarınca gerekli görüldüğü takdirde ihaleler, pazarlık görüşmesine devam edilen teklif sahiplerinin katılımı ile yapılacak açık artırma suretiyle sonuçlandırılabilecek. Tekliflerin TL cinsinden verileceği taşınmaz özelleştirmelerinde, ihale bedeli peşin veya vadeli olarak ödenebiliyor. Vadeli ödemelerde; ihale bedelinin asgari yüzde 30’u peşin, vadeye bırakılan tutarı ise 12 ayda bir ödeme yapmak kaydıyla en çok 48 ayda ödeme fırsatı veriliyor, özelleştirme işlemleri; her türlü resim, vergi, harç ve KDV’den muaf oluyor.
İHALE TARİHLERİ ERTELENDİ
ÖİB’nin 7 Eylül’de 24 ilde satış yöntemiyle özelleştirme ihale ilanına çıktığı 37 taşınmazdan 29’u için son teklif verme süreci tamamlandı. Aydın’ın Didim ilçesi Altınkum Mahallesi’ndeki taşınmaz için yapılacak ihalenin son teklif verme tarihi 26 Kasım 2020 Perşembe günü saat 18.00’e kadar uzatıldı. İstanbul’un Şile İlçesi Çayırbaşı’ndaki 3 taşınmaz, Diyarbakır’ın Kayapınar ilçesi Kayapınar Mahallesi’ndeki iki taşınmaz, Ankara’nın Gölbaşı ilçesi, Kızılcaşar Mahallesi’ndeki 1 taşınmaz, Muğla’nın Bodrum ilçesindeki 1 taşınmaz için yapılacak ihalelerinin son teklif verme tarihi 27 Kasım 2020 Cuma günü saat 18.00 olarak güncellendi. ÖİB, 15 Eylül’de çıktığı ilanla 10 ilde bulunan 44 taşınmazı satış yöntemiyle özelleştireceğini duyurmuştu. Bu taşınmazlardan 13’ünün başvuru süreci tamamlanırken, Erzurum’un Yakutiye ilçesi Gez Mahallesi’ndeki 2, İzmir’in Çiğli ilçesi Küçükçiğli Mahallesi’ndeki 1, Yalova’nın Merkez ilçesi Kirazlı Mahallesi’ndeki 1, Yalova’nın Armutlu ilçesi Karşıyaka Mahallesi’ndeki 1 taşınmaz, Yalova’nın Merkez ilçesi Kazımiye Mahallesi’ndeki taşınmaz hissesi için teklif verme tarihi 16 Aralık 2020 günü saat 18.00’e kadar uzatıldı.
Hazine’ye 93.3 milyar TL özelleştirme geliri transfer edildi
ÖİB’nin yürüttüğü çalışmalar neticesinde 275 kuruluşta hisse satışı veya varlık satış/ devri yoluyla özelleştirme işlemi yapıldı ve bu S kuruluşlardan 269’unda kamu payı kalmadı.
2 Temmuz 1986-31 Ağustos 2020 dönemi satış/devir uygulamalarından tahsil edilen toplam tutar 122.6 milyar TL’ye ulaştı. Bu tutardan iş kaybı tazminatı ödemeleri ile özelleştirme kapsamındaki kuruluşların özelleştirmeye hazırlanması amacıyla idari, mali ve hukuki yönden yapılan düzenlemelerin gerektiği diğer zorunlu harcamalar düşüldükten sonra kalan 83.4 milyar TL genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere Hazine hesabına aktarıldı. Türk Telekom hisselerinin satışına ilişkin uygulama kapsamında tahsil edilen 9.9 milyar TL ile özelleştirme gelirlerinden Hazine’ye yapılan transfer miktarı toplam 93.3 milyar TL oldu.
Seracılık yapacaklara taşınmaz fırsatı
Milli Emlak Genel Müdürlüğü sera ve jeotermal kaynaklı teknolojik seracılık amaçlı kiralamalara devam ediyor. İlk olarak Edirne’nin Meriç ilçesi Küplü Merkez Mahallesi’nde bulunan Hazine’ye ait 106 adet toplam 187 bin 318,48 metrekare yüzölçümlü taşınmazın ilanı sonrasında kiralama taleplerini değerlendiren Milli Emlak Genel Müdürlüğü, şimdi de 7 ilde 1 milyon 575 bin metrekare toplam yüzölçümlü 13 Hazine taşınmazını sera vejeotermal kaynaklı teknolojik seracılık faaliyetleri de dahil tarımsal üretim yapılmak amacıyla kiralayacak. İhale pazarlık usulüyle yapılacak. Başvuru süresinin 26 Kasım günü mesai saati bitiminde sona ereceği ilana göre Aksaray, Aydın, Balıkesir, Kütahya, Sakarya, Tekirdağ ve Tokat’taki bu 13 taşınmaza; tarım satış kooperatifleri, tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşları başvurabilecek. Hazine taşınmazları, 20 yıla kadar kiraya verilebilecek, ilk yıl tahmini kira bedeli, taşınmazın harca esas değerinin yüzde 1’i olacak.
Yatırımcılara sunulacak taşınmaz sayısı artırılacak
Yatırım teşvik belgesine sahip yatırımcılara arz edilecek Hazine taşınmazı sayısı artırılacak. Yıllık Programa göre gelecek yıl yatırım teşvik belgeli yatırımcılara arz edilmek üzere 20 milyon metrekare hazine taşınmazının ilana çıkarılması için çalışmalar yapılacak. 11 Kasım itibarıyla Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün web sayfasında yer alan ilanlara göre Tokat, Çorum, İsparta, Aydın, Malatya, Samsun, Sivas ve Karaman illerinde 32 Hazine taşınmazını yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırımcılara arz edilecek. Milli Emlak, İzmir’den Ağrı’ya, Mersin’den Samsun’a, Van’dan Edirne’ye, 295 taşınmazı ise yatırım teşvikine hazırlayacak. Sanayi, hayvancılık, eğitim ve turizm sektöründeki teşvik belgeli yatırımlarda Hazine taşınmazları 49 yıl süreyle tahsis ediliyor. Bedelsiz ön izin, emlak vergi değerinin yüzde 2.5‘ine kadar yıllık bedel, ilk 3 yıl bedelleri yüzde 70 indirim ve hasılattan pay alınmaması imkanı tanınıyor. Hâzineye ait tarım arazilerinin ihtiyaç duyulan ürünlerin ekimi için kiralanması yoluyla tarımsal üretim artırılacak.
Prof. Dr. Murat YÜLEK / OSTİM Teknik Üniversitesi Rektörü
“Hedefin yakalanması kolay gözükmüyor”
Covid-19 süreci gölgesinde ekonominin yavaşladığı, kur hareketliliğinin yükseldiği bir dönemde 10 milyar TL’lik özelleştirme hedefinin yakalanması kolay gözükmüyor. Bankacılık kesiminde faizlerin yükselme eğiliminde olması da finansman tarafında zorluklar yaşanabileceğini gösteriyor. Bununla birlikte 3 trilyonun üzerindeki bankacılık kesimi kredi hacminin yanında küçük bir miktar olan bu rakama yaklaşılabilir. Rekabetin az olması özelleştirme sürecinden elde edilecek birim değerleri düşürebilir.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA
