Lisanssız GES kurulumlarına zorunlu ”dur” ihtarı

Lisanssız GES kurulumlarında 31 Aralığa kadar geçici kabul zorunluluğu piyasa dengelerini bozdu. EPDK, önlem olarak 1kWh’a kadar enerji iletim bedelini dört katına çıkardı. Sektör temsilcileri, “Rekabetçi bir yapı oluşturulmalı ” diyor…

ENERJİ Piyasaları Denetleme Kurulu (EPDK) tarafından 2016 yılında ticarethaneler için 1 kWh enerji için iletim bedeli 2.5 kuruş olarak belirlenmişti. Bu bedel 2018 itibariyle 10.25 kuruşa çıkarıldı. Gensed (Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği) Genel Sekreteri Hakan Erkan, bu zammı lisanssız güneş enerjisi alanındaki aşırı yatırıma bağlıyor. Erkan bu süreci, “Amaç, plansız bir biçimde rant amaçlı büyüyen lisanssız yatırımları kontrol altına almak” olarak değerlendiriyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Lisansız demek, bir miktarını kendi öz tüketimin için kullan, fazlasını sat demek. GES’lerle ilgili yönetmelik çıkarken yüzde 30-40 gibi bir öz tüketim hakkı kondu. Ancak sonradan bu hak kaldırıldı. O kalkınca bir ampul tüketen herhangi bir ev abonesi için bile 1 megavatlık santral yapacak bir hak doğdu. İkinci olarak biliyorsunuz 600 MW lık bir lisans açıldı. Çok fazla talep gelince, yarışma açıldı. Yarışmada 1MW yatırım için 1 milyon euro yatırım bedeli olarak belirlendi. Bunu fazla bulanlar lisanssıza döndü. Lisanssızda 50-70 bin TL harcayınca 1 MW elde ediliyor. Öyle olunca lisanssızda patlama oldu. Fahiş bir yapı oluştu. 8 bin MW’lık kapasite doldu.”

“PİYASADA PANEL KALMADI”

Erkan, Enerji bakanı Berat Albayrak ve ekibinin bu durumun önüne geçebilmek için birinci aşamada proje onayındaki fiyatları, ikinci olarak da iletim bedelini artırdığına dikkat çekiyor. İletim bedelleri zammının yürürlüğe girmesinin biraz daha ertelenmesi için ilgili birimlere yazı gönderdiklerini belirten Erkan, “Piyasada panel kalmadı. Yatırımcı parasını vermiş ama ürün gelmiyor. Önceden 8 bin TL ödenirken, artık 40 bin TL ödeniyor. Bu da fizibiliteyi bozuyor. Hızlı montajdan dolayı kalitesi bozuk kurulumlar yapılıyor. Herkes 31 Aralık tarihine kadar geçici kabulü yaptırmaya çalışıyor” diyor.

Çatı üzeri kurulum için yasal düzenlemeler yapıldıktan sonra GES kurmak isteyenlerin mali yükümlülüklerinin azalacağını belirten Erkan, “Devlet desteğiyle kurulum fiyatları ucuzlayacak ama Türkiye yine de diğer ülkelere göre bu konuda geri kaldı. Bizim daha hızlı büyümemiz lazım” diyor.

“REKABET EDEBİLECEK BİR YAPI LAZIM”

Türkiye’deki panel üreticilerinin daha çok ar-ge yatırımı yapması gerektiğini belirten Erkan, “Yerli panel üreticileri panel ithalatına kota konduğu için ayakta duruyor. Fakat bunu sürdüremiyorsunuz. Çin’deki fabrika Hindistan’a, Tayvan’a kaydırılıyor ve oralardan ithal edilerek kota deliniyor. Yerli firmaların kendilerini geliştiriyor olması lazım. Oysa panel fabrikalarının büyük ar-ge yapıları yok. Kotalar delindiğinde de yabancı firmalarla fiyat ve kalitede rekabet edebilmelisiniz” değerlendirmesini yapıyor.

Yerli üreticilerin 2018 sonrası fiyat ve kalite açılarından rekabet edebilmesi halinde iyi bir noktaya gelebileceğine dikkat çeken Erkan, sektörde halen 35 panel üreticisi olduğunu belirtiyor. Bunun makul bir rakam olmadığını söyleyen Erkan, “Sektörde büyük dediğimiz firmalar 200-300 MW’lık. Onlar bile talep olmadığı ya da kalifiye elemanları olmadığı için tam kapasite çalışamıyor. Sektör için bir yol haritası çizmek lazım. Sektöre ar-ge yatırımı yapılması, eğitim için yurtdışma personel gönderilmesi gerekiyor” diyor.

“Atık toplama yönetmeliği gerekiyor”

Hakan Erkan, panel atıklarının değerlendirilmesi konusunda da uyarılarda bulunuyor: “Panellerin ömrü ortalama 30 yıl. Panellerin içinde çerçeve, alüminyum, hücre gibi hurda olacak malzemeler var. Bir de panelin asla toprağa karışmaması gereken kısımları var. Bunlar için yurtdışında atık topiama yönetmeliği var. Türkiye’de de benzer bir yönetmeliğin çıkması lazım. Panel kırıldığı zaman içerisindeki cıva gibi akışkan malzemenin toprağa karışmaması için uzman gelip müdahale ediyor.

Türkiye henüz bu aşamada değil. Oysa önümüzdeki 5-10 içerisinde hem panellerin ömrü tamamlanacağı hem de daha verimli paneller geleceği için atıklar ortaya çıkacak.”

Eda Gezmek