Manyetik görüntüleme sitemlerini dünya devi şirketlere satıyor

ÜLKEMİZDE merdivenleri ağır ağır, sindirerek çıkan bir nevi teknoloji üstatları var. Bu biliminsanlarından ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ahmet Oral ve kurucusu olduğu, “basınçlarda çalışabilen mikroskoplar ve manyetik görüntüleme sistemleri geliştiren” Nanomanyetik Bilimsel Cihazlar özellikle dikkat çeken örnekler arasında yer alıyor.

Öncelikle Prof. Dr. Ahmet Oral ve ekibinin son başarısından bahsedelim. Fırat Üniversitesi akademisyenleri saç telinden 750 kat daha küçük yapıdaki yeni tip koro-navirüsün (Covid-19) yapısını, Nanoman-^ yetik tarafından geliştirilen atomik kuvvet mikroskobu ile üç boyutlu görüntülemeyi başardı. Fırat Üniversitesi Doktor öğretim Üyesi Ümit Çelik, Prof. Oral ve ekibi tarafından geliştirilen ve TESÎD ödülü alan yerli atomik kuvvet mikroskobunu kullanarak bu sonuca vardıklarını açıkladı. Bu gelişmenin üzerine Prof. Oral, “hpAFM ismini verdiğimiz yüksek performanslı atomik kuvvet mikroskobunda kilogram başına ihracat fiyatını 5 bin kat artırarak 5 bin 700 dolara çıkardık” diye konuştu.

ADIM ADIM GELEN BAŞARI

Oral ve Nanomanyetik’in başarısı birden olmadı. Özellikle 2015 yılından sonra emin adımlarla önce Microsoft, ardından Samsung, son olaraksa Apple’a kendi alanında ürünleri ihraç eden Nanomanyetik’in gelişimini Prof. Oral’dan dinleyelim:

“1998’de Oxford’da kurulduk ve ilk ürünümüzü orada geliştirip Japonya’ya Tokyo Teknoloji Endüstrisi’ne sattık. 1999’da ODTÜ Teknokent’deki şubemizi açtık. Tüm Ar-Ge ve imalat faaliyetlerimizi 1999’dan beri Ankara’dan yürütüyoruz. 2005’te NanoSis isminde ikinci bir şirket kurduk. İngiltere’deki ofisimiz de halen faal. 2011’de ABD’de bir satış ofisi açtık. Şu an toplam 55 tam zamanlı personelimiz ile tüm dünyaya teknoloji geliştirip satıyoruz. Yüzde 90’dan fazlası ihraç edilen ürünlerimizin çoğu gelişmiş ülkelere gidiyor.”

Nanoteknoloji şirketi Nanomanyetik dünyadaki en üst standartlarda mikroskop üretiyor. Firmanın en iyi mikroskobu geliştirme azmi büyük hacimlerde ihracat yapmasını sağlamış. Bu konuda gelinen noktayı Prof.Oral şöyle açıklıyor:

“Özellikle düşük sıcaklıklarda çalışan mikroskoplarımızın gürültü seviyesi rakiplerimizden binlerce kat daha az. Bir protonun yarıçapı olan 1 femtometre gürültüsü olan mesafe ölçerler geliştirerek bunları mikroskoplarımızda kullanıyoruz. Oxford. Har-vard, MIT, lmperial College, Stanford, Columbia, ETH Zürih, EPFL gibi ünlü üniversiteler bizim mikroskoplarımızı kullanıyor. New York’un Covid-19 salgını ve George Floyd gösterileriyle sarsıldığı bir dönemde New York Üniversitesine yerli mikroskop satmayı başardık.

Türkiye’nin ortalama ihracat fiyatı 2019’da kilogram başına 1.14 dolar. hpAFM isimli yüksek performanslı atomik kuvvet mikroskobunda kilogram başına ihracat fiyatını 5 bin artırarak 5 bin 700 dolara çıkardık.

Geçtiğimiz haftalarda koronavirüsün dünyada atomik kuvvet mikroskoplarıyla üç boyutlu görüntülenmesi ilk defa bizim ürettiğimiz mikroskoplarla Fırat Üniversitesinde gerçekleştirildi. Bunların hepsini Türkiye’de kalan bilim insanları, mühendisler ve teknisyenlerle başarmaktan gurur duyuyoruz.”

ÜNLÜ LABORATUVARLARDA KULLANILIYOR

Kullanılan ölçüm sistemleri ve elektronik cihazlar düşük sıcaklık ve düşük basınçta çalışan sistemlerin önemini bize gösteriyor. Bu nedenle uluslararası markalar Nanomanyetik’e başvuruyor. Bunun nedenini Prof. Oral şöyle anlatıyor:

“Mutlak sıfır sıcaklığının 0.01 derece yukarısında yani 0.01K, lOmK de çalışabilen mikroskoplar ve ölçüm sistemleri geliştiriyoruz. Bunlar kuantum teknolojilerinde kullanılıyor. Bu sistemleri ABD’deki Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı için geliştirmeye başladık. Şimdi başka müşteriler de çıktı.”

Firmanın iddialı olduğu başka bir alan olan manyetik görüntüleme sistemlerine gelince… Türk biliminsam Prof. Oral, manyetik malzemelerin bilgisayar hard disklerinden, elektrikli arabalara ve hemen her yerde kullanılan neodyum mıknatıslara kadar geniş bir yelpazeyi içerdiğini belirtiyor. Ürünlerini daha çok elektronik üreticilerine satan Nanomanyetik’in gelecekle ilgili ve elektronik sektörüyle ilgili öngörülerini sorduğumuzdaysa Prof.Oral şöyle konuşuyor:

“Elektronik yarıiletken teknolojisindeki treni 1970 ve 80’lerde kaçırdık. TESTAŞ (Türkiye Elektronik Sanayii Ticaret A.Ş.) ile başlayan macerada havlu attık. Elimizde bu konuda çalışan ve CMOS (Bütünleyici Metal Oksit Yarı iletken) devreler üretebilen sadece YITAL (Yarı iletken Teknoloji Araştırma Laboratu-varı) kaldı. Bu teknolojilerdeki yarış giderek zorlaştı. Şu an mo-bil cihazlar için 8 nanometre (nm) hatları olan CMOS devreler üretiliyor. Bunlar zaman içinde 2-3 nm’ye kadar düşerek daha da yetenekli cihazlar ortaya çıkacak gibi duruyor. Flaş hafıza teknolojileri de çok hızlı ilerledi ve üç boyutta entegrasyon yapılarak 90-128 kata kadar tabaka üst üste üretilerek yoğunluk artırılabiliyor. Biz bu yarıiletken-‘ lerin boyut ölçümlerini yapabilen mikroskoplar üretiyoruz ancak bu ‘fab’lerin üretim hatlarına giren tam otomatik ve robotik mikroskoplarımız henüz yok.”

Türkiye’nin ilk nanoteknoloji şirketlerinin kurucusu

Lisans eğitimini ODTÜ Elektronik(l987), yüksek lisans[1990) ve doktora eğitimini (1994) ise Bilkent üniversitesi Fizik Bölümü’nde tamamlayan Prof. Dr. Ahmet Oral, ülkemizdeki ilk taramalı tünelleme mikroskoplarını geliştiren isim. Doktora sonrası çalışmalarını İngiltere’de Bath ve Oxford Üniversitelerinde, manyetik malzemelerin özelliklerini incelemeye yarayan Taramalı Hail Aygıtı Mikroskobu ve atomlar arası kuvvetleri ölçerek atomların görüntüsünü çıkarabilen Atomik Kuvvet Mikroskopları konularında devam ettirdi. 1993’te Mustafa Parlar Araştırma ve Teşvik, 2002’de TÜBİTAK Teşvik ödüllerini aldı. 2013’ten beri Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde araştırmalarına devam eden Prof. Oral, Oxford’da NanoMagnetics Instruments Ltd. (1998], ülkemizin ilk Nanoteknoloji şirketleri olan NanoManyetik Bilimsel Cihazlar (1999) ve NanoSis’in (2005) ile ABD’de NanoMagnetics Instruments USA LLC’nin (2011 kurucusu.

Microsoft, Samsung, şimdi de Apple

EzAFM Plus’ın ilk versiyonlarını 2015’te Microsoft’a satan Nanomanyetik, bu ürünü önce Samsung, son olarak da Mayıs’ta Apple’a tedarik etmeye başladı. Prof. Oral, “Şu an en iyi cep telefonlarındaki piksellerden birinin boyutu 50 mikrometre civarında. Saç telinin yaklaşık çapı kadar bir piksel var. Her bir pikselde 3-4 renk var. Onların boyutu da yaklaşık 25-26 mikron boyutunda. Bunları iyileştirmek, karakterize etmek, analiz etmek için kullanıyorlar. Apple’ın da benzer bir amaçla kullanacağını sanıyoruz. Yüksek teknolojiye dayalı, tamamen yerli bir ürün geliştirdik. Yüksek teknoloji şirketlerinin tamamı radarımızda. Apple en önemli hedeflerden birisiydi. Geçen yılın sonunda bize bazı numuneler yolladılar ve denemeler yaptık. 2020’nin ilk siparişini Ocak ayında Apple’dan aldık ve hızla teslimatımızı gerçekleştirdik” diyor.

Herkesi şaşırtan ürünler

Nanomanyetik firması mikroskop ve manyetik görüntüleme alanında sınırları aşmış durumda. Prof. Dr. Ahmet Oral, Nanomanyetik’in hedeflerini şöyle açıklıyor:

“İKelvin sıcaklığa inebilen ve 3 Tesla manyetik alan üretebilen kapalı devre soğutma sistemleri geliştirmeyi düşünüyoruz. Mıknatıslanmayı sıcaklığın ve dış manyetik alanın fonksiyonu olarak ölçebilen bir manyetometre geliştiriyoruz. Ayrıca TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı [TEYDEB] proje desteği ile İHA’lar için lOkm’den 30cm çözünürlükle görüntü alabilen 1 gigapiksellik geniş alan görebilen kompozit bir çoklu kamera sistemi, protonun yarıçapı kadar küçük mesafeleri ölçebilen interferometreler, Raman mikroskobuna entegre bir atomik kuvvet mikroskobu geliştirme projemiz var. Farklı alanlarda yavaş yavaş büyümeye çalışıyoruz. Yeni ürün geliştirme çalışmalarımız da devam ediyor. Türkiye’de hiç kimsenin yapmadığı şeyleri yapmaya çalışıyoruz.

Herkes şaşırıyor, Türkiye’den böyle şeyler yapılabiliyor mu diye. Ar-Ge ve ürün geliştirme sürecinde birçok sıkıntı çekiyoruz, ancak azmedince oluyor.”