Mavi Süperdevdeki Yüksek Enerjili Gama Işını Patlaması
Gökbilimciler uzun süren bir yüksek enerjili gama ışını patlamasını (GRB130925A) inceledi ve özelliklerinin evrendeki en eski yıldız patlamalarından beklenen özellikler ile şaşırtıcı biçimde benzer olduğunu gözlemledi.
Gama ışını patlamaları evrendeki en parlak patlamalardır. En yüksek enerjili ışınlar olan gama ışınları yayar ve görünür, kızılötesi ve radyo dalga boyunda ışıyarak hızlı bir şekilde güçlerini kaybederler. Ancak sonuçları Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlanan GRB130925Anın 1,9 saatlik gama ışımasının ardından yaklaşık 6 saat süreyle X-ışını da yaydıktan sonra uzun ömürlü gama ışını patlamalarına benzer şekilde ışıyarak sönümlendiği gözlendi.
Gökbilimciler gama ışını patlamalarını kısa ve uzun süreli gama ışını patlamaları olarak sınıflandırıyor. Ancak 1,9 saat süren GRB130925A, uzun ömürlü gama ışını patlamalarından (ortalama ömürleri 20-50 saniyedir) yüzlerce kat daha uzun ömürlü. Gama ışını patlamasının çok uzun ömürlü olması, kaynağı olan yıldızın çok büyük olduğu anlamına geliyor.
GRB130925A’nm kaynağının da mavi süperdev türü büyük bir yıldız olduğu düşünülüyor. Mavi süperdevlerin genellikle evrenin ilk dönemlerinde yaygın olduğu kabul ediliyor. Araştırmacılar GRB130925A’nm oluştuğu mavi süperdev yıldızdaki, hidrojen ve helyumdan daha ağır elementlerin miktarının çok düşük olduğunu belirledi. Benzer bir durum evrende oluşan ilk yıldızlar için de geçerli. Büyük Patlamadan sonra evren büyük oranda hidrojen ve helyumdan oluşuyordu. Bu nedenle evrende oluşan ilk yıldızlarda hidrojen ve helyumdan daha ağır elementlerin miktarı çok azdı. Yıldızlar ömürleri boyunca çekirdek füzyonu ile daha ağır bileşikleri oluşturur ve ömürlerinin sonunda bu elementleri uzaya yayarlar.
Bu nedenle genç gezegenlerde daha ağır elementlerin miktarı yüksektir.
Özellikleri evrenin ilk dönemlerinde oluşan yıldızlarla hayli benzer olan GRB130925A’nm kaynağı olan yıldızın özellikleri incelenerek, evrendeki birinci nesil yıldızlar hakkında bilgi sahibi olmak mümkün olabilir.
