Mercimek yeniden revaçta

Bir dönem 900 bin ton üretimle dünya piyasalarında söz sahibi olduğumuz mercimek yeniden revaçta. Fakat üretim her geçen gün artıyor. Bu üründe net ithalatçı konumdayız. Kırmızı, yeşil ve sarı mercimekte üreticiler için fırsat çok…

15 AĞUSTOS tarihinde medyaya bir haber yansıdı.

Prof. Ayşe Baysal vefat etmişti. Ayşe Hoca mercimekle özdeşleşmiş bir isim. Namı bir zamanlar “Mercimekçi Ayşe” idi. Türkiye’nin ilk diyetisyeni olarak kabul edilen Prof. Baysal, bütün diyetlerinde ısrarla mercimeği tavsiye ederdi. Hatta ilk tavsiye ettiği yıllarda mercimek satışları patlamış, mercimek tüccarları mal bulamayınca Ayşe Hoca’ya karşı tavır almışlardı. Bizde Ayşe Hoca’mn vefatıyla tekrar hatırlanan mercimekte durumun ne olduğunu, üretimin ve tüketimin hangi noktada olduğunu araştırdık. Yaptığımız araştırmada mercimeğin çiftçi için halen önemli fırsatlar barındırdığını gördük. Bu üründe net ithalatçı durumdayız. Oysa ihracatçı olmak için gereken her türlü potansiyele sahibiz.

ÜRETİM TÜKETİMİ KARŞILAMIYOR

Türkiye’de kırmızı, yeşil ve sarı merciaralığında seyrediyor. Üretim tüketimi karşılamıyor. Yıllık 200 bin ton civarında da ithalat söz konusu. Halbuki Türkiye üretimini artırarak net ihracatçı konumuna bile gelebilecek potansiyele sahip. Türkiye’de üretilen kırmızı mercimek dünyanın her yerinde kalitesiyle kabul görmüş durumda.

ÜRETİM ÜSSÜ GÜNEYDOĞU

Kırmızı mercimek üretimi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yoğunlaşıyor. En fazla üretim Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin ve Batman’da gerçekleşiyor. Bu illerin toplam kırmızı mercimek üretiminden aldığı pay yüzde 87.5. İşin ambalajı, paketlemesi ve pazarlaması ise Gaziantep’te gerçekleşiyor. Gaziantep dışındaki Güneydoğu Anadolu illeri yıllardır terör sorunuyla karşı karşıya. Dolayısıyla köylerde ekim alanları azalmış durumda. Halbuki kırmızı mercimek hem iç piyasada hem dış pazarlarda kabul gören bir ürün. Çiftçi için ciddi bir gelir kaynağı. Bölgedeki kırsal kalkınma için ilaç gibi bir ürün. Dekarda 180-200 TL civarında gelir elde edilebiliyor. Bugünkü tarla fiyatları ise 2.5-3 TL arasında. Üretici bir dekardan 800 TL gelir elde edebiliyor. 50 dekarda mercimek yetiştiren bir aile geçimini rahatlıkla sağlayabilir.

DEVLETTEN TEŞVİK DE VAR

Mercimek ekimlerinde devlet teşvikleri de var. Dekar başına 20 TL tohum desteği veriliyor. Ayrıca sertifikalı tohum kullanırsanız kilo başına 50 kuruş da tohum desteği var. Ayrıca tarım havzalarında önerilen bölgelerde mercimek yetiştirirseniz kilo başına 30 kuruş daha prim alıyorsunuz. Karasu-Aras, Söğüt, Çoruh, Yukarı Fırat, Kıyı Ege, Van Gölü, Erciyes havzaları bu kapsamda mercimek üreticisi için cazip. Ayrıca dekar başına 11 TL mazot ve gübre desteği verildiğini de hatırlatalım.

“KAZANÇ ÇOK CAZİP”

Bakliyat konusunda duayen isimlerden biri olan Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, üreticinin hiç düşünmeden kırmızı-yeşil demeden mercimek üretmesini şiddetle tavsiye ediyor. Üretimin eski dönemlerdeki seviyesine gelmemesi için hiçbir nedenin bulunmadığını vurgulayan Reis, “Şu anda toptan fiyatları, pakete girmemiş dökme haliyle 3-4 TL arasında.

Çiftçiden çıkış fiyatı ise 2.5-3 TL seviyelerinde. Fi yatlar üretici açısından oldukça cazip.

Özellikle kırmızı mercimekte en kaliteli üretimin yapıldığı Güneydoğu illerinde bölgenin ilacı olur. Kırsal bölgelerde ailelerin bir numaralı geçim kaynağı olabilir. Üretimini ısrarla tavsiye ediyorum. Üretilen hiçbir mercimek elde kalmaz” diyor.

Bu arada market raflarında kırmızı mercimek fiyatının 9 TL’ye yaklaştığını da belirtelim. Reis, Türkiye’deki kırmızı mercimek üretiminin kalite olarak Kanada ve ABD’ninkinden daha iyi olduğunu vurgulayarak, “Dünyada tekrar söz sahibi olabiliriz. Net ithalatçı bir konumdan ihracatçı konuma gelebiliriz” diyor.

HASAT DÖNEMİNDE UCUZA GİDİYOR

Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanı Şemsi Bayraktar ise, fiyatların cazipliği konusunda biraz farklı düşünüyor. Bayraktar, lisanslı depoculuk olmadığı için üreticinin hasat döneminde ürünlerini ucuza satmak zorunda kaldığını söylüyor. Bayraktar bu konuda şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Üretici hasat döneminde ürününü maliyetinin altında pazarlıyor. Yeterli gelir elde edemeyince de üretimden vazgeçiyor. Diğer taraftan tüketici oldukça yüksek fiyatlarda kırmızı mercimek tüketiyor. Bu yıl da üretici fiyatları hasat döneminin başladığı Haziran ayının ilk günlerinde kilogramı 2 lira 45 kuruş olarak gerçekleşirken 10 günlük bir süreçte hasadın yoğunlaşmasıyla fiyatlar geriledi ve üretici satış fiyatı kilogramda 2 lira 12 kuruşa indi. Üretimin artırılması için üreticinin elindeki malı kolay pazarlayabileceği ve maliyetin altında satmayacağını bilmesi gerekir. Hasat döneminde ithalatın zorlaştırılması ve yerli üretimin korunması şart.”