Moringa Bitkisi Kadın Girişimcilerin Yüzünü Güldürdü

TÜRKİYE, endemik bitki açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biri. Endemik, bilindiği gibi yöreye özgü, sadece o coğrafyada ve iklimde yetişebilen bitki anlamına geliyor. Türkiye’de yetişen 10 ;bin bitki çeşidinin 3 bini işte bu kapsama giriyor. Buna karşılık toplanabilen, ekimi yapılabilen yaklaşık 400 bitki çeşidimiz bulunuyor. Defne, kekik, ekinezya, adaçayı, ıhlamur, meyan kökü, melisa, kapari, kantaron, rezene, biberiye başta Toros’lar olmak üzere Anadolu’nun birçok bölgesinde karşımıza çıkar. Ancak biz size yepyeni bir bitkidan bahsedeceğiz. Hayatımıza yeni yeni girmeye başlayan ‘moringa’dan bahsetmek istiyoruz.

TÜRKİYE’DE KENDİNE YER BULDU

Anavatanı Hindistan olan bu bitki Gaziantep Nurdağı ilçesinde hayat bulmaya başladı. Üç yıl önce Tarım ve Orman Bakanlığı Gaziantep İl Müdürlüğü, Gaziantep Üniversitesi Nurdağı Meslek Yüksek Okulu, Nurdağı Kaymakamlığı, Nurdağı Belediyesi ‘Mucize Bitki Moringa’nın Kadın Çiftçilerle Türkiye Tarımına Kazandırılması Projesi’ etrafında buluştu. Proje kapsamında önemli işlere imza atıldı. Kadın çiftçilere kooperatif kurdurularak üniversitenin arazisinde örnek bahçe kuruldu. İşin içinde devlet, çiftçi, üniversite ve yerel yönetim bulunuyor. Bu güçbirliği sonucunda bitki Nurdağı’nda üretilmeye başlandı. Üç yıllık çalışmanın sonucu tam bir mucize. Moringanın çayı ve kozmetik ürünleri piyasaya verilmeye başladı. ‘Maringantep’ çatı markasıyla tüketicinin karşısına çıktılar. Ürünler, kooperatifin kurduğu Topraktanpazara.com sitesinin yanı sıra Trendyol ve Hepsiburada gibi alışveriş sitelerinde satılıyor. Migros başta olmak üzere ulusal zincirlerle görüşmeler yürütülüyor. Nurdağı ilçesindeki uygulama Türkiye’ye örnek olabilir.

“BUĞDAYIN 10 KATI GELİR”

Projenin gelişiminde Gaziantep Tarım ve Orman Bakanlığı İl Müdürlüğü’nün rolü büyük. Çiftçi kadınlara ‘Girişimci Kadınlar Üretim ve Kalkınma Kooperatifi’ adıyla kooperatif kurdurulmuş, kaymakamlık ve belediyenin de desteği alınmış. Gaziantep Üniversitesi Nurdağı Meslek Yüksek Okulu projenin uygulama alanı olmuş. Üniversiteye ait tarlada deneme üretimleri yapılıyor. Projede aktif rol alan Nurdağı Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi Kenan Ercan, Türkiye için örnek bir proje yaptıklarını belirtiyor. Moringanın aslen tıbbi bir bitki olduğunu belirten Ercan, “Besin pjP*. değeri çok yüksek. Protein değeri yüzde 30. Kalsiyum ve B vitamini değerleri de yüksek. Hem çay hem de kozmetik ürünleri bulunuyor.

Nane gibi geniş bir kullanım alanı var. Hem taze hem kuru tüketiliyor. Çayı tüketilmeye başlandı. Kozmetik ve şampuanlarını da çıkardık. Yüzde 100 organik bir üretim yapılıyor. Kayserili bir üretici firma çözüm ortağı olarak projeye dahil oldu.” diyor. Türkiye’nin değişik bölgelerinde üretim yapılabileceğini belirten Ercan, şu bilgileri verdi:

“Akdeniz ikliminin hakim olduğu bir çok yerde denemeler yaptık. Balıkesir, Muğla, Antalya, Mersin, Hatay’da yetişebileceğini gördük. İskenderun’da da deneme bahçesi kuruldu. Mucizc bir bitki. Türkiye çapında yaygınlaşabilir. Ekim aşamasında su ister. Onun dışında susuz da yetişebiliyor. Çiftçiler için alternatif bir ürün olabilir. Morina bitkisini üretmelerini tavsiye ediyoruz. Buğdayın 10 katı gelir elde edilebilir. Sadece küçük bir uyarı yapmak isteriz. Henüz geleneksel ürünler kadar pazarı yok. O nedenle tek başına girmek yerine kooperatif kurarak güçbirliği yapılmalı.”

MARKALARI ‘MORİNGANTEP’

15 dekar alanla başlayan üretim alanı 2019’da 50 dekara çıkarılmış. Bu yıl 100 dekara ulaşması öngörülüyor. Proje kapsamında yetiştiricilikten pazara kadar bir model benimsenmiş; üreten, işleyen ve pazarlayan sistem kurulmuş. Moringa bitkisinin ‘Moringantcp’ olarak tohum tescili alınmış. Moringa Oleifera bitkisi Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü’nün Kayıt Listesi’ne eklenmiş. Kadın kooperatifi fidan üretici belgesini almış ve fidan üretimi ile yetkilendirilmiş. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ÇKS Listesi’nde kaydı yapılmış. Yani üretim için her şey hazır. Ürün çeşitlendirme çalışmaları da gerçekleşmiş ve dört marka ortaya çıkmış. Moringantep çatı markası ile ‘Çayımo’ sallama moringa çayı ve steviah moringa çayı, farklı formlarda moringa yaprak tozu, öğütülmüş moringa yaprağı şeklinde ambalajlanıp pazara sunuluyor. ‘Moringalp’ markası ile antibakteriyel şampuan ve burun açıcı sprey ve şampuanlar piyasaya verildi. Dermokozmetik özellikli şampuan, moringa temel olmak üzere, birkaç yerli bitki takviyesi ile Türkiye’nin yüzde 100 bitkisel ilk antibakteriyel şampuanı. Şampuanın özellikle moringa bileşiklerinden dolayı sedef, egzema, mantar ve saç dökülmelerine karşı etkili olduğu söyleniyor.

Saç çıkarıcı özelliği de bulunuyor. Moringalp markası ile zeytinyağlı sabun üretimi de gerçekleştirilmiş ve satışa sunulmuş. Özellikle cilt lekeleri, sivilceler ve cilt sıkılaştırıcı özellikleri bulunuyor.

Öte yandan ilaç üreticileri de moringanın peşindeymiş. Moringa sıvı ekstraktı elde edilmiş ve ilaç hammaddesi olarak kullanıma hazırlanmış. îlaç şirketleriyle görüşmeler yapılıyormuş. Moringalp markası ile anti-aging özellikli cilt bakım kremi ve moringalı kolajenli cilt serumu da satışa sunulmuş. Proje kapsamında ‘Biberimo’ markası da geliştirilmiş. Bu başlıkta Nurdağı halkının geçim kaynaklarından biri olan biber yöresel şekillerde işlenerek “Nurdağmm Acısını Paylaşıyoruz” sloganıyla üretilmiş.

“MAĞAZASI AÇILACAK”

Girişimci Kadınlar Üretim ve Kalkınma Kooperatifi Başkanı Sevgi Kütüz, moringa üretimine girmekten dolayı çok memnun olduklarını belirtiyor. Kooperatifin 18 ortağının bulunduğunu belirten Kütüz, henüz yatırım aşamasında olduklarını söylüyor. Hem çay hem de dermokozmetik ürünleri çıkardıklarını belirten Kütüz, Nurdağı’nda bir satış mağazası açmak için hazırlık yaptıklarını belirtiyor. Nurdağı Belediyesi’nin de projeyi desteklediğini belirten Kütüz, “Yeri belediye verdi. Moringadan ürettiğimiz ürünleri Tarladanpa-zara.com internet sitemizden satıyoruz. Ayrıca Trendyol ve Hepsiburada gibi sitelerde de satıyoruz. Açacağımız mağazada restoran hizmeti de verilecek. Yöresel kahvaltı ağırlıklı, hem restoran hem mağaza konseptli bir yer olacak” diyor.

Nurdağı Belediye Başkanı Ökkeş Kavak ise moringanın gastronomi ve insan sağlığı alanında daha yaygın kullanılması gerektiğini belirterek, “Belediye olarak kadın girişimcilerimizi destekliyoruz. Proje kapsamında üniversitemizin sahasında ekimi yapılmaya başlandı. Kadın girişimcilerimizin mucizevi bitki olarak adlandırılan moringa bitkisinin ekiminden pazara kadar olan sürecinde yanlarında olmaya çalışıyoruz. Türkiye genelinde bu bitkinin gastro-nomide ve insan sağlığı için faydalı etkileri yapılan analizlerle ortaya konuldu. Moringa bitki alanının genişlemesi için çiftçilerimizi teşvik ediyoruz ”diyor.

Faydaları ve dikkat edilmesi gerekenler

İstinye Üniversitesi, Medical Park Gaziosmanpaşa Hastanesi diyetisyeni Bahtınur Yılmaz, moringa bitkisinin faydalarını ve dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle anlatıyor:

“Moringa çayı moringa oleifera isimli bitkinin yapraklarından elde edilen bir çaydır. Ağacın, yaprağından tohumuna kadar her bölümünden yararlanılıyor. Ülkemizde daha çok çay olarak tüketiliyor. Doğu ülkelerinde diyabet, kalp hastalığı, anemi, artrit gibi pek çok hastalığı tedavi ettiği ileri sürülür. Yapraklarında, çiçeklerinde ve tohumlarında flavonoidler, polifenoller ve askorbik asit adı verilen antioksidanlar içerir; bu yüzden hastalıklara karşı koruduğu ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği düşünülüyor. Yapraktan elde edilen besin takviyesi çiçek ve tohumlara göre daha yüksek antioksidan özellikler barındırır. Moringa çayıyla ilgili yapılan çalışmalar genellikle hayvanlar ve insanlar üzerinde yapılmış çalışma bulunmuyor. Bu yıl farelerle yapılan bir deneyde kilogram başına 200 mg moringa bitkisi tüketen farelerin şekerinin kontrol altına alındığı ve ağırlıklarının azaldığı görüldü. Diyabet hastalarında kan şekerini düşürdüğüne dair iddialar var, fakat kesin bir şey söylemek için daha çok araştırma yapılması gerekiyor. Moringa çayının olası yan etkileri de var. Midede ekşime, ishal, mide bulantısı ve rahimde kasılma gibi yan etkileri olabiliyor. Bitki çayları her zaman yararlı olarak düşünülür; fakat doğru kişilere doğru dozlarda verilmezse böbreklere ve karaciğere yük oluşturarak olumsuz sonuçlar doğurabilir. Eğer güvenilir yerlerden alınmazsa toksik etkileri olabilir.

İdriz Çokal