Moritanya’da İş Kurmak ve Ticaret Yapmak

Afrika kıtasına hızla yayılan Türk firmaları Moritanyalı da keşfetti. Atlas Okyanusu kıyısındaki ülkede Türk şirketlerin çoğu balıkçılık yapıyor. Ülkede madencilik, müteahhitliky gıda ve tekstil sektörlerinde yatırım potansiyeli yüksek…

Moritanya’da İş Kurmak

AFRİKA ülkeleriyle Türkiye arasındaki ilişkiler son yıllarda büyük bir hızla gelişiyor. Geçen yıl birçok Sahra Altı Afrika ülkesini ziyaret ederek ikili ilişkilerin gelişmesinin yolunu açan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 26 Şubat-2 Mart tarihleri arasında Cezayir, Moritanya, Senegal ve Mali’yi geniş bir işadamı heyetiyle birlikte ziyaret etti. Bu ülkelerden Cezayir Türk müteahhitlerin yıllardır faaliyet gösterdiği ülkelerden biri. Senegal ve Mali de son yıllarda ciddi miktarlarda ihracatın yapıldığı Afrika ülkeleri arasında. Fakat Moritanya Türk firmalar için yeni bir pazar özelliği taşıyor. Bu yüzden Moritanya’nın ekonomik potansiyelini ve Türk firmalar için sunduğu fırsatları araştırdık.

Afrika’nın kuzeybatısında yer alan Moritanya’nın batısında Atlas Okyanusu, güneybatısında Senegal, güneydoğu ve doğusunda Mali, kuzeybatısında Batı Sahra, kuzeydoğusunda ise Cezayir var. Birçok Afrika ülkesi gibi yer altı kaynakları bakımından önemli zenginliklere sahip olan Moritanya’da varlığı tespit edilen bir milyar ton demir cevheri yatakları bulunuyor. Yıllık üretim şu anda 12 milyon ton civarında ancak bunun yapılacak yeni yatırımlarla birlikte önümüzdeki dönemde yaklaşık 20 milyon tona çıkartılması planlanıyor.

Moritanya’nın Künyesi

Başkenti: Nuakşot
Para Birimi: Ugiya (MRO)
Nüfusu: 3.5 Milyon
Kişi Başı Milli Gelir: 1,438 Dolar
İhracatı: 2.5 Milyar Dolar
İthalatı: 3 Milyar Dolar

Ne satılabilir/alınabilir?

İhraç edilebilecek ürünler:

• Tekstil ve konfeksiyon
• Makine ve aksamları
• Plastik ürünler
• Demir çelik ürünleri
• Eczacılık ürünleri ve tıbbi cihazlar
• Çikolatalı mamuller
• Makarna
• Hububat
• Temizlik ürünleri
• Bebek bezi
• İnşaat malzemeleri
• Çimento
• Beyaz eşya
• Tarım makineleri

İthal edilebilecek ürünler:

• Ham deri
• Demir cevheri
• Çeşitli balıklar, balık yağları

Şirket kurmak çok kolay

Kaymak’ın işaret ettiği bir başka nokta da Moritanya hükümetinin gerçekleştirdiği reformlar. Bu konuda büyük adımların atıldığını kaydeden Kaymak, böylece ülkede şirket kurmanın son derece kolaylaştığını, karmaşık prosedürlerin sadeleştirildiğini ifade ediyor. Bu durum yabancı yatırımcıların ilgisini çekiyor. Moritanya’da gıda ve içecek, balık işleme, çimento, inşaat malzemeleri ve tekstil sektörlerinde yatırım yapılabileceğini ifade eden Kaymak, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Moritanya ekonomisi ağırlıklı olarak balıkçılık, madencilik, tarım ve hayvancılığa dayanıyor. Oysa dünyanın sayılı demir ve altın yataklarına sahip. Bu açıdan değerlendirildiğinde büyük bir gelişme potansiyeli taşıyor.

Senegal Nehri kıyısında bulunan özellikle Rosso şehrinde tarıma elverişli araziler var. Bu alanlar halen bakir. Bu yüzden, bölgede en çok yapısal reformu hayata geçiren ve bu yönde adımlar atmaya devam eden ülkelerden biri olarak Moritanya’ya Türk işadamlarımızı davet ediyorum.”

ZENGİN PETROL YATAKLARI

Petrol kaynağı bakımından da zengin olan ülkede halen 300 bin varil civarında olan petrol üretiminin artırılmasına çalışılıyor. Ülkenin doğalgaz rezervlerinin ise 30 milyar metreküp civarında olduğu tahmin ediliyor. Ancak doğal gaz üretimine henüz başlanmış değil. Moritanya bunların dışında uranyum, elmas, nikel, lityum, beril, bakır ve altın madenlerine de sahip.

Ekonomisi genel olarak doğal kaynaklar, madencilik ve balıkçılığa dayalı olan Moritanya’da 2010 yılından bu yana istikrarlı bir büyüme görülüyor. Ülkenin imalat sanayi gıda ve içecek, balık işleme, çimento, inşaat malzemeleri, boya, deri işleme ve tekstil sektörlerinden oluşuyor. Yabancı yatırımlar için cazip imkanların sunulduğu ülkede özellikle madencilik sektörüne ciddi yatırımların yapılması bekleniyor.

YABANCI YATIRIMCILARA AÇIK

Moritanya doğrudan yabancı yatırımlara açık bir ülke. Özellikle balıkçılık, maden ve hidrokarbon sektörleri yabancı yatırımcıların ilgisini çekiyor. Nitekim DeBeers, Rex Mining, Rio Tinto and Aston gibi birçok büyük madencilik firmasının Moritanya’da faaliyeti var. Hükümet özellikle tarım, enerji ve altyapı projelerine odaklanmış vaziyette. Bu kapsamda toplam tutarı bir milyar doları geçen çeşitli inşaat ve altyapı projelerinin de hayata geçirilmesi planlanmış durumda.

Moritanya hükümeti IMF, Dünya Bankası ve uluslararası bağışçılar ile yakın çalışarak yasal altyapısını yabancı yatırımcıların girişini kolaylaştıracak şekilde güncelliyor. Yatırımcıların Moritanya’dan yurtdışına gerçekleştirecekleri para transferlerinde de herhangi bir kısıtlama bulunmuyor. Yeni yatırım kanunu sayesinde bütün yatırımcılar devletleştirme, istimlak ve el koymaya karşı korunuyor. Yatırımcılara ücretsiz arazi tahsisi, vergi indirimi ve erteleme, yatırımda kullanılacak araç-gerecin vergisiz ithalatı gibi konularda teşviklerin bulunduğu ülkede, Serbest Ekonomik Bölgelerde faaliyet gösteren firmalara vergi avantajları da sağlanıyor.

Moritanya’da tarım ürünü olarak en fazla mısır, pirinç, hurma ve fasulye yetiştiriliyor. Özellikle kuzey kesimlerinin çöl olması nedeniyle tarıma elverişli toprakları az olan Moritanya hububat ihtiyacının büyük kısmını ithal ediyor.

Dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan Moritanya’nın dış ticaret verileri de düşük düzeylerde. İhracatın artırılmasına yönelik çalışmalar bir miktar sonuç verse de ülkenin ihracatı birkaç kalem ürünle sınırlı. Bu ürünler demir ve bakır cevheri, su ürünleri ve altından oluşuyor. Bu dört ürün grubu toplam ihracatın neredeyse yüzde 90’ını oluşturuyor.

“BALIKÇILIK YAPIYORUZ”

Yaklaşık olarak yıllık 2.5 milyar dolarlık ihracatı, 3 milyar dolarlık da ithalatı olan Moritanya’nın Türkiye ile dış ticareti son yıllarda artış gösteriyor. Öyle ki 2016 yılında 88 milyon dolar olan dış ticaret hacmi 2017 yılında yüzde 49 oranında artarak 132 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu dış ticaretin büyük kısmını Türkiye’nin yaptığı ihracat oluşturuyor. Türkiye Moritanya’dan ham deri ve balık yağları alırken, bu ülkeye demir çelik ürünleri, çeşitli inşaat malzemeleri, makarna başta olmak üzere kuru gıdalar, havlu ve bebek bezleri ihraç ediyor.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Mori-tanya İş Konseyi Başkanı Zeynel Abidin Kaymak, Moritanya’nın Türk firmaları için yeni bir pazar özelliği taşıdığını vurguluyor. Ülkede özellikle müteahhitlik firmaları için çok sayıda projenin olduğunu ifada eden Kaymak, başta başkent Nouakchott olmak üzere ülkenin tüm şehirlerinde içme suyundan elektrik şebekelerine, eğitim ve sağlık hizmetlerinden ulaşıma kadar alt ve üst yapı alanlarında birçok yatırımın yapılacağını belirtiyor. Türkiye ile ekonomik ilişkileri henüz sınırlı olmasına rağmen ülkede onlarca Türk şirketin bulunduğuna dikkat çeken Kaymak, Türk firmaların Moritanya’da daha çok balıkçılık sektöründe faaliyet gösterdiklerini söylüyor. Kaymak, “Halen 51 Türk teknesi Nou-adhibou kentinde balıkçılık yapıyor. Bu sayı her yıl biraz daha artıyor. Ülkede balık unu ve balık işleme tesisi olan dört Türk yatırımcı var. İnşaatı yeni tamamlanan ABD Büyükelçilik binasını da yine bir Türk müteahhit firması yaptı. Müteahhitlik hizmetlerinde birçok yeni projenin daha Türk firmaları tarafından hayata geçirilmesini bekliyoruz” diyor.

“İLİŞKİLERİMİZ GÜÇLÜ VE KÖKLÜ”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gerçekleştirdiği ziyaretin gerek Moritanya halkı, gerekse bu ülkedeki Türk yatırımcılar arasında memnuniyetle karşılandığını ve heyecan yarattığını vurgulayan Kaymak, sözlerine şöyle devam ediyor: “Gelişmeye başlayan Türkiye Moritanya arasındaki ilişkiler aslında güçlü tarihi bağlara dayanıyor. 1900’lerin başında 350 MoritanyalI aile ülkelerinden çıkıp Osmanlı ordusu ile birlikte mücadele vermiş ve nihayetinde Adana’ya yerleşmişler. Bu aileler iki ülke arasında gelişmekte olan ilişkilerde de bir köprü görevi görmeye devam ediyor. Cumhurbaşkanımızın ziyareti kapsamında iki ülke arasında birçok anlaşma imzalandı. Bu anlaşmaları sıralayacak olursak; ‘Balıkçılık ve Deniz Ekonomisi Alanında İşbirliği Anlaşması’, ‘Tarım Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı’, ‘Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma’, ‘Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması’, ‘Hidrokarbon Maden ve Mineraller Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı’, ‘Diaspora-ya Dair Kanunlarda İkili İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı’, ‘Türkiye Maarif Vakfı ile Moritanya Arasında Ev Sahibi Ülke Anlaşması’ ve ‘Yüksek Öğrenim Bursları Alanında İşbirliği Protokolü’. Tüm bu anlaşmalar Moritanya’da halen faaliyet göstermekte olan, bunun yanı sıra pazara girmeyi düşünen Türk yatırımcıların önünü ciddi manada açacaktır.”

Özbey Men