OTOMATİK Katılım Sistemi 2017 Ocak ayında başlamıştı, ilk etapta bin ve üzeri çalışanı olan şirketler kapsama alanına girmiş ve çalışanlarını otomatik katılıma dahil etmişti. Daha sonra sırasıyla,
■ 250’den çok binden az çalışanı olan işverenler Nisan 2017’de, 100’den çok ve 250’den az çalışanı olan işverenler Temmuz
■,50’den çok 100’den az çalışanı olan işverenler Ocak 2Ö|8’de,
■ 10’dan çok 50’den az çalışanı olanlar Temmuz 2018’de
■ 5’ten çok 10’dan az çalışanı olan işverenler de Ocak 2019’dan itibaren çalışanlarını sisteme kaydetti.
OKS’DE DEVLET KATKILARI
Bilindiği gibi OKS’de üç farklı devlet katkısı bulunuyor. Bu devlet katkılarının her biri ayrı kategorilerde ve ayrı taahhüt hesaplarında takip ediliyor.
Bunlardan birincisi, aynen gönüllü BES tarafındaki gibi sisteme yatırılan katkı payları karşılığında ödenen yüzde 25 Devlet Katkıları.
İkincisi, sadece çalışanlara özel bir teşvik olan ‘1.000 TL’lik Başlangıç Devlet Katkısı’ uygulaması. Bu devlet katkısı sisteme dahil edilen ve ilk iki ay sistemde kalan bütün çalışanlara veriliyor. ‘1.000 TL’lik Başlangıç Devlet Katkısı’ hesaplarına yansıdıktan sonra, herhangi bir aşamada sistemden ayrılan çalışanlar bu devlet katkısına bir daha hak kazanamıyor. Ancak ‘1.000 TL’lik Başlangıç Devlet Katkısı’ hesaplarına yansımadan önce sistemden ayrılan çalışanlar, sisteme tekrar dahil olurlar ise hesaplarına ‘1.000 TL’lik Başlangıç Devlet Katkısı’ yansıtılıyor.
Üçüncüsü ise, sistemde 10 yılını tamamlayan ve 56 yaşını dolduran çalışanlar eğer birikimlerini en az 10 yıllık ‘Yıllık Gelir Sigortasına’ aktarırlar ise bu aktarım karşılığında ‘yüzde 5 Ek Devlet Katkısı’na hak kazanıyorlar.
KATKILARI TAAHHÜT HESAPLARINDA
Otomatik Katılım tarafında devlet katkıları önce taahhüt hesaplarına kaydediliyor. Bu hesaplardaki devlet katkıları üç yıl boyunca aylık enflasyon (TÜFE) oranında değerlendiriliyor. Yani otomatik katılımda devlet katkıları gönüllü BES tarafındaki gibi nakit olarak hemen devlet katkısı fonlarına aktarılmıyor. Peki, otomatik katılım tarafında taahhüt hesaplarında takip edilen devlet katkıları hiç mi fonlara yönlendirilmeyecek? Hayır. Devlet katkısı hak ediş sürelerini hatırlayanlar olacaktır. Bu köşede yeri geldikçe devlet katkılarının hak ediş sürelerinden bahsediyoruz. Gönüllü BES tarafındaki katılımcılar ve OKS’deki çalışanlar, sistemde üç yılını doldurduklarında devlet katkılarının yüzde 15’ine, altı yılını doldurduklarında yüzde 35’ine hak kazanıyorlar. 10 yıl sistemde olan ama 56 yaşını doldurmayanlar devlet katkılarının yüzde 60’ını alabiliyorken, 10 yılı tamamlayan ve 56 yaşını bitirenler devlet katkılarının da tamamını almaya hak kazanıyor.
ÜÇ YILI TAMAMLAYANLAR
Bireysel emeklilik sisteminde hem gönüllü BES tarafındaki katılımcılar hem de Otomatik Katılım tarafındaki çalışanlar, sistemden ayrılmak istediklerinde gündeme gelen bu hak kazanma süreleri ve oranları Otomatik Katılım tarafında ikinci bir işleve daha sahip. Otomatik Katılım sisteminde çalışanların taahhüt hesaplarında takip edilen devlet katkıları, hak kazanma süreleri tamamlandığında devlet katkısı nakit hesaplarına ödenecek. Buradan da devlet katkısı fonlarına yönlendirilecek. 2017 Ocak ayında OKS’ye dahil olan çalışanlar 2020 Ocak ayından itibaren sistemde üç yılını tamamlamaya başlayacakları için, taahhüt hesaplarında aylık TÜFE’ye endeksli hesaplarda takip edilen devlet katkısı hesabındaki birikimlerinin yüzde 15’i önce nakit devlet katkısı hesaplarına aktarılacak. Bunun karşılığında çalışanların devlet katkısı hesaplarına nakit girişi yapılacak ve bu nakitler devlet katkısı fonu alınmak için kullanılacak.
2017’de OKS’ye dahil edilen çalışanlar üç yılı doldurarak sistemden ayrılmak istediklerinde ‘Yüzde 25 Devlet Katkısı’ ve ‘1.000 TL Başlangıç Devlet Katkısı’ hesaplarındaki tutarın da yüzde 15’ini almaya hak kazanacaklar.
KATKI PAYLARININ YÜZDE 15’İ
Yazımızla birlikte paylaştığımız tabloda görüleceği gibi EGM’nin 30 Kasım 2019 verilerine göre 2017 yılı içerisinde sisteme giren ve sistemde kalmaya devam eden çalışanların taahhüt hesaplarında biriken devlet katkılarının yüzde 15’ini oluşturan tutar aylar itibariyle 39,9 milyon lirayı buluyor.
BAŞLANGIÇ DEVLET KATKISININ YÜZDE 15’İ
Sistemde kalmaya devam eden çalışanlara verilen ‘1.000 TL Başlangıç Devlet Katkıları’ 2017 yılında toplam olarak 1.842 milyon TL’ye ulaştı. Bunun yüzde 15’i olan 276.3 milyon TL devlet katkısı aylar itibariyle nakit hesaplarına aktarılarak devlet katkısı fonuna yönlendirilecek. Yüzde 25 devlet katkılarından gelen 39.9 milyon TL ve 1.000 TL Başlangıç Devlet Katkılarından gelecek 276.3 milyon TL olmak üzere toplamda 316 milyon TL’ye yakın bir kaynak devlet katkısı fonları aracılığı ile piyasalara yönelmiş olacak.
OKS’de nakden ödenecek devlet katkıları (TL)
ZEYNEP CANDAN AKTAŞ
