Ömür Boyu Maaş

BİREYSEL Emeklilik Sistemi (BES) için olmazsa olmaz bir düzenleme daha hayata geçti. Yıllardır “ikinci maaş” hayali kuranlar nihayet muradına eriyor. Hazine Müsteşarlığının yeni düzenlemesi sayesinde ömür boyu maaş imkanı sağlayan “Yıllık Gelir Sigortası” ürününün yasal altyapısı artık hazır. Altı aylık geçiş sürecinin biteceği 1 Ekim tarihinden itibaren artık dileyen ve tabii ki ödemelerini yapabilen herkes maaş alabilecek. Hazine’nin son çıkardığı “Yıllık Gelir Sigortası” yönetmeliğine göre, BES’te birikimi olanların yanı sıra toplu parası olanlar da artık ömür boyu maaş imkanına kavuşacak.

Uygulama, 56 yaş üstü ve 56 yaş altı kişilere göre, a)’rı ayrı düzenlenmiş durumda. Yani BES’ten emekli olmak için gereken 10 yıl artı 56 yaş şartı, Yıllık Gelir Sigortası’nda işlemeyecek.

BES’TEN FARKLI…

Ancak aradaki farklar bu kadarla sınırlı değil… Bireysel Emeklilik Sistemi’ne entegre olarak hayata geçirilmesine rağmen Yıllık Gelir Sigortası nda çok farklı uygulamalar da bulunuyor. Örneğin, BES’te 10 yılı ve 56 yaşını dolduran bir kişi parasım toplu almayıp Emeklilik Gelir Planı’na devam ederse, her konuda kendi karar verebiliyor. Kısacası yılda iki kez emeklilik fonunu değiştirip, başka bir emeklilik şirketine geçebiliyor. Veya maaş tutarını yılda iki kez değiştirebiliyor. ..

Oysa Yıllık Gelir Sigortaları’nda her konuya BES şirketi karar veriyor. Yani başka bir şirkete geçme veya başka bir Yıllık Gelir Sigortası ürününe geçme hakkınız yok. Bunun dışında fon seçimi ve yönetimi de yine emeklilik şirketince yapılıyor. Ayrıca 56^ yaşında olanlarla olmayanlar arasında da uygulamada çok sayıda farklar bulunuyor. Uygulamada aslında bu yazdıklarımız dışında da çok sayıda farklılıklar var. Bu nedenle emeklilik şirketleri “Yıllık Gelir Sigortası mı”, yoksa “Emeklilik Planı mı” aşamasına galenlerin, her iki sistemi inceleyip ona göre karar vermesi gerektiği konusunda uyarıyorlar.’

1 Ekim’de hayata geçecek olan ve tasarruf sahiplerine ömür boyu maaş imkanı sağlayacak Yıllık Gelir Sigortaları’nı sizler için mercek altına aldık. Bugünlerde Yıllık Gelir Sigortası’na özel ürün çıkarmak için çalışan şirketlerin temsilcilerine yeni dönemi sorduk…

HAZIRLIKLARA BAŞLADI

Garanti Emeklilik, katılımcılarına “ömür boyu emekli maaşı” vermek için hazırlık yapıyor. İlk etapta kolay anlaşılabilen planlar çıkaracaklarım söyleyen Garanti Emeklilik Genel Müdürü Cemal Onaran, “Şirket olarak hem bireysel emeklilik sisteminde emeklilik dönemi gelen müşterilerimize hem de belirli bir birikimi olan ve uzun vadede emeklilik dönemine yatırım yapmak isteyen müşterilerimize yönelik ürünler üzerine de çalışıyoruz. Müşterilerimize, emeklilik döneminde maaş olarak geri almak istedikleri süre beklentisine veya lehtara bırakmak istedikleri birikim tutarına göre en uygun seçenekleri sunmayı hedefliyoruz. İlk etapta müşterilerimiz tarafından kolay anlaşılabilecek ve karşılaştırılabilecek temel ürünleri sunacağız” diyor.

Garanti Emeklilik bu amaçla sistemin devreye gireceği eylül ayma kadar Hazine Müsteşarlığı tarafından düzenlenen mevzuat kapsamında Türkiye şartlarına uyum sağlayacak ürünleri inceleyip hayata geçirmeyi planlıyor.

Bireysel Emeklilik Sistemi’ni biriktirme dönemi ve emeklilik dönemi olarak ikiye ayırmak gerektiğini belirten Cemal Onaran, sisteme ilişkin şunları belirtiyor: “Gelişmiş ülkelerde maaşa ek bir gelir olan yıllık gelir sigortası ürünlerinde, başlangıçta sigortalının ömür boyu alacağı maaş tutarı hesaplanıp, bu garanti edilir. Hemen başlayan veya belirli bir süre ertelenen maaş ödeme seçenekleri var. Sistemdeki emekli sayısı arttıkça emeklilik dönemindeki ürün alternatiflerinin de artması çok önemli.” Onaran, emeklilik hakkını kullanacak katılımcılara hem bireysel emeklilik geri ödeme hem de Yıllık Gelir Sigortası ürünlerini detaylı şekilde incelemelerini öneriyor. Bunlar arasında bazı temel farklılıklar bulunduğunu kaydeden Onaran, emeklilik gelir planı ve yıllık gelir sigortaları arasındaki farkları şöyle özetliyor:

“Halihazırda emeklilik şirketleri tarafından sunulan ve bireysel emeklilik sistemi içinde yer alan emeklilik gelir planı ürünleri son derece esnek. Emeklilik gelir planı ürünü sahibi olan ve bireysel emeklilik sisteminde yer alan katılımcılar dilerlerse şirketin başka bir emeklilik gelir planı , ürününe geçebilirler. Veya başka bir emeklilik şirketine geçiş hakkını kullana’-bilirler. Bununla birlikte emeklilik geri ödeme döneminde katılımcılar dilerlerse ödenen maaş tutarları üzerinde yılda iki kez olmak üzere değişiklik yapabilirler.

Ayrıca emeklilik gelir ürünlerinde birikimlerin değerlendiği fonların seçimi de katılımcılara aittir. Yıllık Gelir Sigortala-rı’nda ise başka şirkete veya başka bir yıllık gelir sigortası ürününe geçiş hakkı bulunmuyor ve birikimlerin değerlendirileceği fonların seçimi de yönetimi de emeklilik şirketi tarafından yapılıyor. Bu nedenle Yıllık Gelir Sigortası ürünü satın alınırken, sigortalının uzun vadeli düşünmesi ve emeklilik geri ödeme dönemindeki ihtiyaçlarını tam olarak karşılayacak ürünü belirlemesi gerekiyor.”

YAŞA ÖZEL ÜRÜN HAZIRLAYACAK

Anadolu Hayat Emeklilik mevcut gelir sigortası ürününü, yeni çıkan mevzuata göre farklı ürünlerle zenginleştirmeyi planlıyor. Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Uğur Erkan, “56 yaşın altındaki ve üstündeki kişilere yönelik konumlandırdığımız farklı ürünlerimizi yeni mevzuat hükümleri ile Uyumlandıracağız” diyor.

Kurum ayrıca, katılımcılarının emeklilik tarihindeki yaş, birikim tutarı, mevcut gelir kaynakları, düzenli gelir tutarı ve süresine yönelik beklentileri gibi parametrelere uygun olarak kişiye özel tavsiyelerde bulunuyor. Bu sayede gelir alacakları süre ve tutara göre ne kadar birikime sahip olmaları gerektiği konusunda detaylı bilgi sunuyor.

Önümüzdeki dönemde düzenli maaş almayı tercih eden müşteri sayısının daha da yükseleceğini tahmin ettiklerini söyleyen Erkan, yeni düzenlemeye ilişkin şu değerlendirmede bulunuyor:

“BES’ten emeklilik hakkı kazanan katılımcıların ömür boyu düzenli gelir alabilmelerine imkân verecek ürünlerin geliştirilmesi konusunda yürütülen mevzuat çalışmaları tamamlandı. 1 Ekim’de yürürlüğe girecek yönetmelik kapsamında kişilere ömür boyu maaş ödenmesini sağlayan emeklilik iradı ürünleri sunulacak. Yapılan düzenlemeler hem BES’ten emekliliğe hak kazananların hem de toplu parası olan 56 yaş ve üzerindeki kişilerin ömür boyu maaş alabilmesine olanak sağlıyor. Yapılan düzenlemeler olumlu. Zira sisteme girmenin temel motivasyon kaynağı, emeklilik döneminde bugünkü yaşam standartlarının korunması. Yeni düzenlemeler, bu beklentiye yönelik olarak ek bir gelir elde etmek isteyen herkes için ömür boyu veya istenen süre zarfında maaş ödenmesine olanak sağlıyor. Yeni düzenlemeye paralel olarak müşterilerin emeklilik dönemi beklentilerine yönelik sunulacak ürünlerin BES’e girişlerde talebi artırmasını bekliyoruz.”

ÜRÜNLER HAZIR

Vakıf Emeklilik, yönetmelikten önce “Yıllık Gelir Sigortası” ürününü hazırlayan az sayıda şirketten biri.

Bu konuda erken hareket ederek ürünün tüm hazırlıklarını tamamladıklarını söyleyen Vakıf Emeklilik Genel Müdürü Mehmet Bostan, “Ürünümüz hazır. Hazine’nin onayının ardından ürünlerimizi müşterilerimize sunmayı planlıyoruz” diyor.

Öte yandan Vakıf Emeklilik dışında sektörde eski birikimli hayat portföyü bulunan birkaç şirketin daha irat poliçeleri bulunuyor. Ancak bugün hayat branşında irat ödemeli sigortaların payı sadece yüzde 2 seviyesinde.

Kısacası söz konusu ürün çok yaygın ve talep gören bir ürün değil. Mehmet Bostan’a göre, yeni yönetmelikle birlikte getirilen düzenlemelerin ardından bu fırsatları değerlendirmek isteyen çok sayıda BES şirketi Yıllık Gelir Sigortası ürünü çıkaracak.

Yıllık Gelir Sigortaları’nm diğer benzer ürünlere göre farkının ömür boyu maaş bağlama ve üründeki ekstra garantiler olduğunu kaydeden Bostan, yeni düzenleme ile getirilen avantajları şöyle sıralıyor:

“Yıllık Gelir Sigortası, sigortalılara emeklilik döneminde düzenli bir gelir kaynağı sağlayacak ve aynı zamanda ömür boyu irat, yani birikime bağlı gelir sağlayan ürünlerle sigortalıyı koruyacak.

Yeni yönetmelikle birlikte Yıllık Gelir Sigortaları ile yaş sınırına göre ürün niteliklerinin netleştirildiği görülüyor. Kesintilerdeki değişiklik olumlu bulunurken, özellikle teknik faiz oranındaki sınırın yeniden düzenlenmiş olması, ürün çeşitliliğini ve rekabeti artırıcı bir unsur.”

Yönetmelikte her takvim yılı başında en az TÜFE oranında artış zorunluluğu getirilmesi ile kişilerin Yıllık Gelir Sigortası’ndan bekledikleri memnuniyetin artmasının amaçlandığını söyleyen Bostan, “Fakat bu durum, şirketler için karlılığı azaltıcı bir unsur. Bu durum yönetmelikte yapılan ve şirketlere yükümlülüklerini karşılamaya yeter düzeyde varlık bulundurmaları zorunluluğu getirilmesine yönelik madde ile dengeleniyor. Önemli olan şirketlerin uzun dö-§ nemde garanti edecekleri yükümlülükleri karşılayalı cak gelirleri elde edecek varlıklara sahip olmaları” diyor.

10 soruda Yıllık Gelir Sigortası

1 – Yıllık Gelir Sigortası (YGS) ne zaman hayata geçecek?

Sigorta şirketleri hali hazırda yıllık gelir sigortası ürünlerini müşterilerine sunuyor. 1 Ekim 2015’de yürürlüğe girecek yeni yönetmelik sayesinde artık kişilere ömür boyu maaş ödenmesinin yolunu açan emeklilik iradı ürünleri de alternatifler arasına katılacak.

2 – Ömür boyu maaş alma imkânı sağlayan yıllık gelir sigortasından kimler yararlanabilecek? Kişiler hangi şartları sağlamalı?

Yeni yayımlanan ilgili yönetmeliğe göre BES’ten emekliliğe hak kazananlar ve bunun yanı sıra toplu parası olan 56 yaş ve üzerindeki kişiler ömür boyu maaş alabilecek.

3 – BES’te biriken parasını Yıllık Gelir Sigortası’na aktarmak isteyenler bu paranın tamamını mı yatırmalı? Paranın YGS’ye geçişine ilişkin bir prosedür var mı?

Ürün bazında belirlenen tutarın altında kalmamak kaydıyla kişiler toplam birikimlerinin belirli bir miktarını yıllık gelir sigortasına aktarabiliyor. Kalanını ise çekme hakları var. Örneğin, BES’te biriken paranızın kendi belirlediğiniz tutarını peşin alıp, kalanını yıllık gelir sigortası ile değerlendirebiliyorsunuz.

4 – Yaş ve tasarruf tutarına ilişkin bir sınırlama veya farklı planlar olacak mı?

Evet, yaşa ilişkin sınırlama bulunuyor.

56 yaş ve üzerindeki kişiler yatırdıkları toplu paraları karşılığında ömür boyu maaş alabilecekler. Maaş ödemesi hemen başlayabilecek ya da istenirse en fazla beş yıl ertelenebilecek. 56 yaşın altındakilere sunulabilecek gelir sigortasında ise maaş, toplu para ya da taksitli prim ödemeleri karşılığında, hemen veya belirli bir süre sonra başlayacak. Söz konusu ürünlerle belirli tutarlarda veya TÜFE dâhil bir varlık ya da varlık grubuna endeksli olarak, sigortalıya ömür boyu veya belirli bir süre için düzenli ödeme yapılabilecek.

5 – Ömür boyu maaş anlaşması yapanlar hep aynı tutarı mı maaş olarak alacak? Yıllar itibariyle maaşta artış olacak mı?

56 yaş ve üzerindekilere sunulabilecek ürünlerde, irat tutarı her takvim yılı başında en az TÜFE oranında artırılacak. 56 yaşın altındaki kişilere sunulacak ürünlerde ise müteakip dönemlerdeki irat tutarı, ürün kapsamında taahhüt edilmişse dağıtılacak kâr payları ve diğer unsurlar dikkate alınarak hesaplanacak. 56 yaş altındaki kişilere sunulabilecek ürünlerde kar payı dağıtımı seçeneği de mevcut.

6 – Emeklilik gelir planı ile yıllık gelir sigortası arasında ne fark var? Hangisi daha avantajlı?

Bu tamamen kişiye özel bir tercih. Ancak iki sistemin uygulamalarının birbirinden çok farklı olduğunu unutmayın.

Örneğin, emeklilik gelir planını tercih eden bir katılımcı, dilerse başka bir emeklilik gelir planına hatta başka bir emeklilik şirketine geçebilir. Ayrıca emeklilik maaş tutarını yılda iki kez değiştirip emeklilik fonlarını kendi seçebilir.

Yani burada kişiler kendi planını kendi belirliyor. Oysa, yıllık gelir sigortalarında katılımcıların başka şirkete veya başka bir yıllık gelir sigortası ürününe geçiş hakkı bulunmuyor. Ayrıca fonların seçimi ve yönetimi emeklilik şirketince yapılıyor.

7 – Yıllık gelir sigortası kapsamında katılımcılara ömür boyu maaş dışında ne tip seçenekler sunulabilecek?

56 yaşın altındaki kişilere süreli maaş ödeyen ürünler de sunulabilecek.

8 – Maaş ödemeleri sadece aylık bazda ve TL cinsi mi olacak?

Maaş ödemeleri TL cinsinden ve aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık olarak yapılabilecek.

9 – Sigortalının vefatı halinde söz konusu birikimler ne olacak? Sigorta süresi içerisinde sigortalının vefatı halinde vefat tazminatı lehtara ödenebilecek.

10 – Yıllık gelir sigortasının vergisel avantajı var mı? Söz konusu maaştan vergi kesilecek mi?

Tek primli Gelir Sigortası’ndan yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden muaftır.

HSBC’den emeklilik raporu

HSBC’NİN “Emekliliğin Geleceği -Geleceğe Yönelik Tercihler“ raporuna göre, Türkiye’de hem çalışanların hem de emeklilerin yüzde 82’si en az bir yakınına düzenli olarak mali destek sağlıyor. Aralarında ABD, Singapur, İngiltere, Birleşik Arap Emirlikleri, Brezilya, Hindistan ve Fransa’nın da bulunduğu 15 ülkede, 16 bin kişinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırmaya göre, Türkiye’den araştırmaya katılan emeklilerin yüzde 54’ü yakınlarına finansal destek sağlama konusunda endişe duyuyor. Buna karşın çalışma çağındakilerin yüzde 61’i, hastalanmaktan ve dolayısıyla gelir elde edememekten korkarken, yarısından fazlası sağlık masrafları konusunda endişeleniyor.

Raporda birçok çalışan için yarı zamanlı çalışma, olumlu bir tercih olarak ortaya çıkıyor. Yine araştırmaya göre, Türkiye’de emeklilerin yüzde 92’si, emeklilik dönemleri için kurdukları hayallerden en az birisini gerçekleştiremediklerini belirtiyor. Türkiye, bu kategoride araştırmaya katılan ülkeler arasında en son sırada yer alıyor. Gerçekleştirilemeyen hayallerde yüzde 28 ile sık tatil yapmak var.

Rapora göre, Türkiye’de çalışanların yüzde 67’si, kazandıkları paranın bir kısmını harcamanın, bir kısmını da çocuklarına bırakmanın daha doğru olduğuna inanıyor. Buna karşın beşte biri kazanılan tüm parayı harcamak, yüzde 13’ü ise gelecek nesle aktarmak İçin biriktirmenin doğru olacağı görüşünde.

Harcamaya yönelik genel eğilime rağmen Türkiye’deki çalışma çağındakilerin yüzde 82’si çocuklarına miras bırakmayı ve yüzde 67’si ise gelecekte kendisine miras kalmasını umarken, yalnızca yüzde 37’sine miras kaldığı görülüyor.

Raporla ilgili değerlendirmelerde bulunan HSBC Türkiye Bireysel Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Taylan Turan, bireylerin emekli olduğunda nasıl bir yaşam tarzı tercih ettiğini ve bunun için ne kadar birikime ihtiyaç duyacağını şimdiden düşünmeye başlaması gerektiğini belirtti. Turan, özellikle emekliliğin nasıl finanse edileceğinin önceden planlanması ve mirasa umut bağlanmaması gerektiğini de vurguluyor.

Maaşlar her yıl TÜFE’ye göre artacak

Hazine Müsteşarlığı, Yıllık Gelir Sigortalarındaki ürün çeşitliliğini artırmak ve müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılamak için 1 Nisan 2015 tarihli 29313 sayılı Resmi Gazete’de yeni yönetmeliği yayınladı. Yönetmelikte dikkat çeken bazı maddeler şöyle:

■ BES’ten emekliliğe hak kazananlar ya da toplu birikimini sisteme katanlar yıllık gelir sigortası yaptırabilecek.

■ Yeni yönetmelikle, yıllık gelir sigortası ürünleri; 56 yaş altı ve 56 yaş üstü olarak belirlendi. 56 yaş ve üzeri kişilere sunulacak ürünlerin irat ödemeleri her yıl en az TÜFE oranında artacak. 56 yaş ve üzeri kişilere sunulabilecek ertelemeli ürünler için erteleme süresi en fazla beş yıl olacak. Bu süre bir önceki genelgede en fazla dokuz yıldı.

56 yaş altındaki kişilere sunulabilecek ürünlerin çerçevesi net olarak çizildi. Buna göre bu yaş grubuna sunulacak ürünler, hemen veya belirli bir süre sonra başlayan ömür boyu veya belirli bir süre için irat ödeyen ürünler olacak. Bu yaş grubuna sunulacak ürünlerde ayrıca yabancı para ve ek prim ödeme özelliğini de bulunuyor.

■ Yönetmelikte teknik faiz serbest bırakıldı. Bir önceki genelgede bu oran yüzde 0.5 ila aralığı ile sınırlı idi.

■ Prim ödemelerinden 2 ya da yapılan irat ödemelerinden yapılabilecek kesinti oranı yükseltildi. Yeni yönetmelikte azami yüzde 2 kesintiye izin verilirken bu daha önce yüzde 1 idi.

■ Bir önceki genelgede getiri üzerinden şirketlere serbestçe belirlenecek oranda bir işletme masrafına izin verilirken yeni yönetmelikte azami kesinti yüzde 10 ile sınırlandırıldı.

■ Eski genelgede sigortadan ayrılma (iştira) halinde maksimum yüzde 50 kesinti hakkı verilirken bu yönetmelikte oran, süre ve diğer unsurlara göre serbest bırakıldı.