Dünyada LPG’den daha büyük bir pazar olan oto doğalgaz pazarında, son birkaç ydda özellikle belediyelerin öncülüğünde Türkiye’de de ciddi bir hareketlenme söz konusu. Gerek belediyelerin gerekse de özel sektörün istasyon yatıranlarıyla hızla gelişmesi beklenen pazarda, şu anda 3 bin olan araç sayısının üç yıl içinde 15 bine çıkması bekleniyor.

Dünyanın en pahalı benzinini tüketiyor olmamız otomobil sahiplerinin tercihlerini de değiştiriyor. Benzin ve mazotun fiyatı sürekli artınca hemen herkes LPG’ye yönelmişti. 2004’te 800 bin adet olan LPG’li araç sayısı, bugün 4 milyona yaklaştı. Şu an yoldaki her 10 otomobilin dördü LGP’li araçlardan oluşuyor. Bu rakamlarla Türkiye LPG kullanımında dünyada birinci sıraya çıkmış durumda.

Şimdi ise sıkıştırılmış doğal gazlı araçlar (CNG) gündemde. Benzin ve LPG’ye göre daha ekonomik, çevreci ve güvenli olması yüzünden önümüzdeki yıllarda popülaritesinin artması beklenen CNG için yatırımlar da yavaş yavaş başladı. Kısa ve orta vadede pazarın özellikle belediye otobüsleriyle birlikte büyümesi bekleniyor.

NİÇİN CNG?

“Compressed Natural Gas” yani “Sıkıştırılmış Doğal Gaz” diye adlandırılan CNG’yi, çok özetle, evlerimizde ısınmak için kullandığımız doğal gazın depolama kapasitesini arttırmak için 200-300 bara kadar sıkıştırılmış hali olarak anlatabiliriz.

CNG’nin önemli özelliklerinden biri çevreci olması. Öncelikle dizel motorların ürettiği siyah dumanı üretmiyor. C02 emisyonu dizel ve benzine çok daha az ve yağ ile karışmadığı için motorun ömrünü de uzatıyor. Bir başka önemli özelliği ise sağladığı tasarruf… CNG, benzinli araçlara göre yüzde 70, LPG’li araçlara göre ise yüzde 50 yakıt tasarrufu sağlıyor.

CNG yakıt tankları, hafif ve güvenli olmasının yanında uzun ömürleriyle de dikkat çekiyor. LPG tankları 10 yıl, CNG tankları ise 20 yıl kullanılabiliyor.

Tıpkı LPG’de olduğu gibi bunda da bir dönüşüm sistemi uygulanıyor. CNG dönüşüm sistemleri tır, çekici, kamyon, otobüs, hafif ticari ve binek araçlar dahil olmak üzere tüm araçlarda uygulanabiliyor. Hatta otobüs ve ağır ticari araçlarda birçok marka fabrika çıkışlı CNG’li araçlar da üretiyor.

16 MİLYON ARAÇ

International Association for Natural Gas Vehicles’ın (IANGV) rakamlarına göre, dünyada 16 milyonun üzerinde araç CNG kullanıyor. Pakistan, İran, Arjantin, Brezilya, Hindistan ve Çin şu an pazarın en büyük olduğu ülkeler olarak dikkat çekiyor. Avrupa’da ise İtalya ve Almanya bu alanda liderliği elinde bulunduruyor. Almanya’da yaklaşık bin adet dolum istasyonu bulunuyor. IANGV’nin araştırmasına göre, dünyadaki dolum istasyonlarının sayısı ise 21 binin üzerinde.

Dernek, önümüzdeki 10 yıl içinde CNG kullanan araç sayısının 65 milyona çıkacağı gibi iddialı bir hedef de ortaya koymuş durumda. Bu projeksiyonun en önemli argümanı ise şu ana kadar daha çok ağır vasıtalarda kullanılan bu teknolojinin binek otomobillere de sıçrayacak olması.

SONUNCU SIRADAYIZ

Türkiye, doğalgazla çalışan araç sayısında dünya sıralamasında en sonlarda yer alıyor. Şu an Türkiye’de CNG kullanan araç sayısı 3 bin civarında. Bu rakamın çok büyük bölümünü belediyelerin araç parkı oluşturuyor. Parkın büyük çoğunluğu belediye otobüslerinden oluşsa da, çöp kamyonu gibi yakıt gideri yüksek olan hizmet araçlarında da CNG kullanılıyor. Türkiye’deki filo yapısına bakıldığında bu işte liderliği Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin üstlendiği görülüyor. Toplam CNG’li araç parkının yüzde 60’ı EGO’ya ait. Ankara Büyükşehir Belediyesi, bu araç parkıyla dünya genelinde de tek kalemde en çok parka sahip ilk 10 belediye arasına girmiş durumda.

2010’da toplu taşıma aracı üretimi için kurulan ve Karat markasıyla pazarda faaliyet gösteren TCV’nin yöneticilerinden İlker Yılmaz, belediyelerin CNG’li araçlara ilgisinin giderek arttığını belirtirken, “Kısa bir süre cince Konya Belediyesi’nden 60 araçlık bir ihale kazandık. Aldığımız izlenim Konya Belediyesi’nin 100 araçlık daha ek sipariş vereceği yönünde. Belediyeler CNG’li araçların sağladığı tasarrufu görünce bu alana hızla yönelecek” yorumunda bıilunuyor.

Oto Doğalgaz İstasyonları Derneği Genel sekreteri Osman Kahya-oğlu, şu anda Türkiye’de fabrika çıkışlı CNG’li otobüs üretimi gerçekleştiren dokuz üretici olduğunu söylerken, belediyelerin yeni açtığı ihalelerde CNG’li araçları tercih etmeye başladığım dile getiriyor. Türkiye’de belediyelere ya da özel kurumlara ait yaklaşık 27 bin aracın toplu taşımada kullanıldığını söyleyen Kahyaoğ-lu, potansiyelin büyük olduğuna dikkat çekiyor.

İSTASTON SAYISI YETERSİZ

Kuşkusuz pazarı büyütecek en önemli nokta, binek otomobillerin CNG kullanmaya başlaması. Aslında bunun için tüketicilerin önünde pek bir engel de yok. LPG dönüşümü yapan şirketler, benzer şekilde CNG dönüşümü de gerçekleştirecekler.

Şu anda binek otomobil sahiplerinin CNG’yi tercih etmemesinin temel sebebi CNG istasyon sayısının son derece yetersiz olması. Türkiye genelinde CNG istasyonlarının sayısı yaklaşık 30. Yaklaşık yarısı sadece belediye otobüslerine hizmet veriyor. Sektör temsilcileri, istasyon sayısının artması ve büyük grupların bu alana yatırım yapmasıyla birlikte CNG kullanımının da hızla artacağı görüşünde.

HIZLA BÜYÜYECEK

Bu alana yatırım yapan şirketlerin başında Global Yatırım Holding’in şirketi olan Naturelgaz geliyor. Önümüzdeki iki yıl içerisinde Türkiye’deki CNG kullanan araç sayısının 5 kat artarak 15 bin seviyesine gelmesini beklediklerini belirten Naturelgaz İş Geliştirme Müdürü Mario Dalsarfati, 2012’nin başında dört tesisleri varken şu an bu sayıyı 12’ye çıkardıklarını söylüyor. Önümüzdeki yılın hedefi ise 20 tesise ulaşmak. 2015’te ise tüm lojistik hatlarında 250 kilometrede bir Naturelgaz Otogaz markalı istasyonların bulunabiliyor olması hedefleniyor.

Dalsarfati, oto doğalgaz pazarının dünyanın birçok ülkesinde gelişmiş ve gelişmeye devam ediyor olmasına rağmen Türkiye’nin bu konuda biraz geç kaldığı görüşünde. “Son birkaç yılda Türkiye pazarında belediyelerin öncülüğünde ciddi bir hareketlenme mevcut. Belediyeler artık yeni otobüs almalarında CNG’li otobüsleri tercih ediyor. Bu yıl birçok lojistik şirketi kamyonlarında doğalgaz dönüşümlerine başladı ve çok memnun” diyen Dalsarfati, önümüzdeki yıl CNG’ye geçişin hızlı olacağını söylüyor.

DÖNÜŞÜM ÇABUK GERİ DÖNÜYOR

CNG kullanan bir araç sahibi dizel kullanımına göre yüzde 35 oranında daha az harcıyor. Dizel yakıta ayda ortalama 10 bin TL harcayan bir otobüs veya kamyon kullanıcısının CNG dönüşümü sonrası cebinden 6 bin 500 TL çıkıyor. Bu yüksek tasarruf oranı da dönüşüme yapılan yatırımın 7-8 ayda geri dönmesini sağlıyor. CNG kullanımını desteklemek için devletin verdiği herhangi bir özel teşvik ise bulunmuyor.