Dünya otomotiv üretiminin Batı’dan Doğu’ya kaydığı dönemde, alternatif pazar arayışında olan otomotiv yan sanayi şirketleri gözünü yıllık 21 milyon araç üretilen Çin’e dikti. Yan sanayinin tanınmış isimleri birbiri ardına Çin’de yatırım yapmaya başladı bile. Bu yatırım atağında Çin’de otomobil sayısının 10 yılda 3 kattan fazla artmasının etkisi büyük.

Alternatif pazar arayışı içinde olan otomotiv sektörü, gözünü dünyanın en büyük otomotiv pazarı olan Çin’e dikmiş durumda. Nasıl dikmesin ki? Çok değil, bundan 10 yıl önce Çin’de üretilen toplam araç sayısı 3,3 milyon adet seviyesinde iken, bu rakam bu yıl 21 milyonu aşacak.

Birçok sektör gibi otomotiv yan sanayi de uzaklıktan ötürü yıllarca Çin pazarını göz ardı etti. Fakat şimdi Çin pazarı, yarattığı fırsatlarla birçok şirketin gözdesi haline geldi. Yan sanayinin tanınmış isimleri birbiri ardına Çin’de yatırırım yapmaya başladılar bile. Henüz sayıları çok fazla değil ve yatırımların boyutu da küçük ama bu trend artacak gibi görünüyor. Özellikle yan sanayicilerin geçen ay katıldığı ve önümüzdeki ay katılacağı fuarların, Çin pazarına yönelmede kilit rol oynaması bekleniyor.

EN BÜYÜK PAZAR

Dünya üzerindeki araç satışlarının beşte biri Çin’de gerçekleşiyor. Hatırlanacağı gibi, Çin bundan üç yıl önce iç pazar satışlarında ABD’yi geçerek dünyanın en büyük otomotiv pazarı olma unvanını ele geçirmişti.

Çin pazarındaki satışların kabaca yüzde 30’unu yerli markalar yapıyor. Kalan kısım ise ithalatçılar ve yerlilerle ortak üretim yapan yabancı şirketler tarafından gerçekleştiriliyor. Geçen yıl toplamda 19,3 milyon adet araç üretildi ve bu üretimin yüzde 90’ı iç pazarda eritildi. Bu yıl üretimin 21 milyonu geçmesi bekleniyor.

Aslında bu rakamların buzdağının görünen yüzü olduğunu söyleyebiliriz. Zaten rakamlar da bunu destekliyor. Dünya Bankası verilerine göre, Çinde bin kişiye 58 otomobil düşüyor. Bu sayı ABD’de 797, Japonya’da 591 ve Almanya’da 572 düzeyinde. Kısacası ileriki yıllarda Çin pazarının daha çok büyümesi bekleniyor.

KİM NE YAPIYOR?

Türk şirketlerinin Çin’e gerçekleştirdiği en yeni yatırım, Bayraktarların birkaç ay önce Tianjin’de faaliyete başlayan fabrikası… Far, sinyal ve stop lambası üreten şirket, bölgede etkin olmak için 34 milyon Eu-ro’luk yatırıma imza attı. Bayraktarların Çin’e fabrika kurmasında önemli bir müşterisi olan Merce-des’in büyük katkısı oldu. Çin, Alman araçlarının en çok talep gördüğü bölgelerden biri ve Mercedes’te kullanılan stop lambalarının yüzde 85’inde Bayraktarlar’ın imzası var.

Otomotiv koltuk parçaları, metal ağırlıklı ürünler, akışkan transfer parçalar üreten Orhan Holding ise Fuzhou şehri merkez olmak üzere Liuzhou, Chongqing ve Haikou’da üretim faaliyetleri olan Fuzhou Roc-ket şirketinin yüzde 51’ini geçtiğimiz yıl satın almıştı. Bu satın almayla birlikte Orhan Holding’in yüzde 100’üne sahip olduğu Nobel Automotive, Asya’da büyüme planlarını hızlandırdı.

Yine bir müşterisinin talebi üzerine Çin’de yatırım yapan şirketlerden biri de Murat Kablo. Beş yıl önce Çin’e yatırım gerçekleştiren şirket, bu konuda öncü isimlerden biri. Xiamen’de yaklaşık 100 kişinin çalıştığı fabrikada üretilen ürünler tamamen iç pazarda kullanılıyor. Otomotiv sektörüne sızdırmazlık profili üretimi yapan Standard Profil, Çin yatırımını 2011’de başlattı. Silecek üretimi gerçekleştiren Teklas ise Çin’deki yatırımını geçtiğimiz yıl faaliyete geçirdi.

FUAR ÇIKARMASI

AB ülkelerinde yaşanan pazar daralması yüzünden alternatif pazarların önemi giderek artıyor. Bu yüzden de otomotiv sektörünün gözü Çin’in üzerinde. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OÎB) Başkanı Orhan Sabuncu, bu yıl Çin’e yönelik iki adet milli katılım fuar organizasyonunu takvimlerine aldıklarını söylüyor.

Bunlardan ilki olan ve Pekin’de 12-15 Eylül tarihleri arasında düzenlenen China International Auto Parts Expo’da (CIAPE), Türkiye 22 şirket ve 60 kişilik bir heyetle yer aldı. CIAPE Fuarı’nı Çin’e yönelik atılmış çok önemli bir adım olarak gördüklerini söyleyen Sabuncu, “Giderek dünya otomotiv üretiminin merkezi konumuna gelen Asya pazarına ulaşmadan globalleşebilmek mümkün değil. Dünya kalitesinde üretim yapabilen Türk otomotiv endüstrisinin Asya pazarında da önemli bir aktör haline gelmemesi için hiçbir neden yok” yorumunda bulunuyor. Sektörün Çin’e ikinci çıkarması ise 10-13 Aralık’ta Automechanika Shanghai ile gerçekleşecek.

TEMSİLCİLİK AÇIYOR

Üyeleri arasında Çin’e ihracatını artırmak ya da ihracata başlamak isteyen şirketler olduğu gibi, bölgede yatırım yaparak varlık sağlamak isteyen şirketler de olduğunu söyleyen Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Genel Koordinatörü Süheyl Baybalı, 2014 yılında Pekin’de temsilcilik ofisi açarak, bölgedeki çalışmalarını daha da yoğunlaştıracaklarını dile getiriyor.

Baybalı’ya göre Türk şirketleri Çin pazarında bir hayli şanslı. Baybalı, bunun nedeninin Çinli şirketlerin Çin içinde üretimleri artan AvrupalI şirketlere ürün verebilecek kalite standartlarını tutturması olduğunu söylüyor. “Zaten yıllardır Avrupalı OEM’lerle çalışıyoruz. Yıllardır AR-GE ve inovasyon faaliyetierimizi AvrupalI şirketlerle yürütüyoruz. Toplam ihracatımızın yüzde 68’ini AB ülkelerine gerçekleştiriyoruz. Dolayısıyla Türk şirketleri burada bir adım öne çıkıyor, cazibe merkezi haline geliyor” diyen Baybalı, karşılıklı kazan-kazan politikasıyla büyük fırsatlar olduğunu vurguluyor.

MARKA OLMAYI HEDEFLİYOR

Çin’e yatırım gerçekleştiren şirketlerden biri de Aktaş Holding. “Çin Türkiye’de sürekli tehdit olarak görülürken biz bu pazarın fırsatları da içerdiğini yaptığımız araştırmalarda gördük” diyen Aktaş Holding İcra Kurulu Başkanı Sami Erol, yatırımlarına kiralık bir fabrikada hava süspansiyon körükleri üreterek başladıklarını söylüyor.

Bu yılın içinde ise şirket kendi fabrikasına taşınmaya başladı. Changxing Ekonomik Teknoloji ve Sanayi Bölgesi’nde gerçekleşen yatırım toplam 15 bin m2 kapalı alana sahip. Üretim yavaş yavaş yeni fabrikaya kaydırılacağı için, 2014’te fabrika tam anlamıyla faaliyete geçmiş olacak. Aktaş’m Çin yatırımının toplam maliyeti ise 20 milyon Euro.

Sami Erol, bu yatırım sonucunda ürettikleri ürünleri Çin ve bölge ülkeler ile Kuzey ve Güney Amerika pazarına da göndereceklerini söylüyor. Erol, “Kiralık fabrikamızda geçtiğimiz yıl yapılan ciro 4,5 milyon dolara yakın. Bundan sonrası içinse büyümemizi sürdürürken verimliliğe odaklanacağız. Çin’de hava süspansiyon sistemi üretiminde pazarın en önemli markalarından biri olmayı hedefliyoruz” diyor.

GÖZLER NEDEN ÇİN’DE

Dünya otomotiv üretimi net bir şekilde Batı’dan Doğu’ya doğru kayıyor. Bu yüzden de başta Çin ve Güneydoğu Asya Ülkeleri olmak üzere dünya otomotiv ticaretinde Asya-Pasifik pazarının önemi giderek artıyor. Dolayısıyla yan sanayi üreticilerinin Çin’e olan ilgisi ciddi bir şekilde artmış durumda.

Bu yılın ilk yarısında Çin’deki otomobil üretimi yüzde 12,8 artarak 10 milyon 752 bine çıktı. Aynı dönemde otomobil satışları ise yüzde 12,3 artış kaydederek 10 milyon 782 bine yükseldi. Araştırmalara göre, 2020’de Çin pazarı 150 milyar Euro’luk büyüklüğe ulaşacak. İşte böylesine dev bir pazar olan Çin’de yan sanayi için de çok önemli fırsatlar söz konusu. Ticari araçta güçlü bir yan sanayisi bulunan Çin’in binek otomobil tarafında ise ciddi yatırımlara ihtiyacı var. Bu yüzden de Türk şirketlerinin binek otomobil tarafında önümüzdeki dönemde daha aktif olması bekleniyor.

EMRAH GURKAN / Ekonomist / www.isfikirleri-girisimcilik.com