Paylaşım ekonomisi girişimde trend oldu

Dünyada büyüklüğü 500 milyar dolara ulaşan paylaşmı ekonomisi, Türkiye’de de girişimciliğin en yeni trendlerinden biri oldu. Şu anda yaklaşık 30 aktif girişimin bulunduğu bu alanda sistem gönüllülük esasma göre işliyor. Eşya paylaşınımdan fon toplamaya kadar pek çok farklı alanda yeni girişnnlerin bulunduğu bu ekosistemin önümüzdeki yıllarda katlanarak büyümesi bekleniyor.

Dünyada ve Türkiye’de kaynakların giderek kıtlaştığını, erişimin hem ekonomik hem de fiziksel olarak giderek zorlaştığını görüyoruz. Çevre duyarlılığına dönük ihtiyaç-.da giderek artıyor. İşte bu noktada karşımıza çıkan sharing economy (paylaşım ekonomisi) önümüzdeki yılların en önemli ekosistemlerinden biri olmaya aday.

Paylaşım ekonomisinin dünyada büyüklüğünün 500 milyar doların üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Paylaşım ekonomisi girişimlerine 2014’te yapılan yatırımlar 2 milyar doları aşmış durumda. Şu ana kadar toplamda da paylaşım ekonomisine 854 milyar dolar yatırım yapılmış bulunuyor.

Ancak Türkiye’nin bu ekonomiden aldığı pay henüz yüzde 3 bile değil. Türkiye’de 30 civannda paylaşım ekonomisi alanında çalışan aktif girişim var. Önümüzdeki 1-2 yıl içinde bu alanda Türkiye’de pek çok yeni girişimin olacağı ifade ediliyor.

KULLAN, GETİR, PARK ET!

Paylaşım ekonomisinin en çok kullanıldığı yerlerden biri araç paylaşımı. Sistemin öncülerinden Mobilizm, sahip olduğu araçları, şehrin farklı yerlerindeki park noktalarında üyelerin kullanımına sunuyor. Üyeler, tüm arabaları ister bir saat ister gün boyunca, araç başında bile rezervasyonu kendi kendilerine tamamlayarak kullanabiliyorlar. Saat ücreti 10 TL’den başlayan araçların kapılarını üyelik kartlan ile açarak, kullanıyorlar, işleri bittiğinde ise aracı yeniden aynı park noktasına geri getiriyorlar. Mobilizm Yönetim Danışmanı Ayçe Ayyıldız, “50 araçlık filomuz ve 20’den fazla park noktamız bulunuyor” diyor.

BlaBlaCar araç paylaşım ekonomisine örnek gösterilecek şirketlerden biri. Sürücüler ile aynı yöne gitmek isteyen yolcuları buluşturan yolculuk paylaşım ağı BlaBlaCar’da, sürücüler, yolculuk planladıkları güzergâhı ve tarihi seçtikten sonra, o yolculuk için fiyat belirleyerek, yolculuklarını yayınlıyorlar. Dünya genelinde 10 milyondan fazla üyesi olan BlaBlaCar’ın Türkiye ülke müdürü Esin Imer, “Şu ana kadar BlaBlaCar topluluğu sayesinde 3 milyardan fazla kilometre paylaşıldı, 700 bin ton karbondioksit salınımı engellendi” diyor.

Bir başka yolculuk paylaşım platformu olan Yolyola.com’un Kurucusu Banş Akbaş, 100 bin kullanıcı sayısına yaklaştıklarını, 2015 hedeflerinin ise 200 binden fazla kişiyi sisteme dahil etmek olduğunu ifade ediyor. Akbaş, “Yolyola.com sayesinde yolculuğunu paylaşarak seyahat eden kullanıcılar bugüne kadar toplamda 200 bin TL’ye kadar tasarruf etti” diyor.

PARA YERİNE ZAMAN

Zumbara’nın yaratıcısı Ayşegül Güzel, ‘Birisine bir saat yardım et. Karşılığında bir saat kazan ve kumbaraya at. Bu bir saat ile topluluktaki dilediğin kişiden istediğin bir saatlik servisi al prensibi ile bir zaman bankası sistemi yarattı. Güzel, para yerine zamanın kullanıldığı yenilikçi bir paylaşım platformu oluşturdu. Site, kullanıcıların birbirlerinin hayatını kolaylaştırmasını sağlıyor.

Ayşegül Güzel, “Zumbara, sisteme giren herkese paylaşım kültürüne bir davet olarak beş saat armağan ediyor. Şu anda 12 bin kullanıcımız var. Ayda bin saate yakın servis değişimi oluyor” diyor.

EŞYALARIN PAYLAŞIMI

Daha akıllı ve paylaşımcı tüketim alışkanlıklarının birçok farklı kolda şekillendiğini söylemek mümkün. Örneğin esyakutuphanesi.com, bir ödünç alıp verme platformu. Eşyaların çevrenizde en yakın kimde olduğunu bu platform aracılığıyla buluyorsunuz ve ödünç istiyorsunuz. Aynı şekilde evinizde bir köşede duran eşyaları da listeleyerek kısa süreliğine ödünç almak isteyenin sizi bulmasını sağlıyorsunuz.

Sosyal Değişim Lab ve Teknogirişim Desteği tarafından fon-lanan Eşya Kütüphanesi’ne giriş formu doldurularak üye olunuyor. Şu anda 2 binden fazla kullanıcı ve 300 civarı paylaşılmış eşya olduğunu söyleyen platformun kurucusu Ayşe Erdoğdu, en çok kitap, çadır, mat, uyku tulumu gibi doğa sporları malzemelerinin paylaşıldığını belirtiyor.

Benzer bir girişim olan alseninol-sun.com’da da üyeler ellerindeki kullanmadıkları, işlerine yaramayan herhangi bir ürünü sitede ilan ediyorlar. Bu ürüne ihtiyacı olan diğer üyeler ilan sahibine ulaşıyor, içerikle ilgili hiçbir kısıtlama yok. Tek koşul kesinlikle ücretsiz olması. Sitenin kurucusu Cihan Çomçom, “Şu an 3 bin civarı kullanıcımız var. Bunu bu yıl 5 bine ulaştırmayı hedefliyoruz” diyor.

GİRİŞİMCİYE FON BULUYOR

Bu ekosistemin içerisinde yer alan girişimlerden biri de fonlama… Dünya Bankası tarafından yayınlanan Crowdfunding’s Potential for the Developing World raporuna göre, gelişen ülkelerdeki kitlesel fonlama pazarının 2025’te 96 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Türkiye’nin bu pasta içindeki payının ise yaklaşık 2 milyar dolar olacağı ifade ediliyor. Türkiye’de de bu anlamda yeni girişimlerin başladığını görüyoruz.

Örneğin Fongogo, ödül bazlı kitlesel fonlama modeli kullanıyor. Bu modelde proje sahipleri projelerinin fonlamasını ürün, servis ya da hizmet ön satışıyla gerçekleştiriyor. Post-pro-düksiyon bütçesini fonlamak isteyen bir film projesinin ödüllerinden birkaçı filmin DVD’si, film galasına davet olabiliyor. Ödüllerini ve destek seviyelerini belirtip Fongogo’nun formatında projelerini yaratan proje sahipleri üç aya kadar istedikleri süre boyunca projelerini aktif bir şekilde Fongogo ve sosyal medya üzerinden kendi ağlarına yayıyorlar. Proje sahibi hedeflediği bütçeyi tutturduğu takdirde destekleri topluyor. Sistemde 3 bine yakın kullanıcı bulunuyor.

20 PROJE BAŞARDI

Fongogo kurucularından Duygu Tarhan, “Fongogo üzerinde bir yıl içinde 65 proje yayına alındı ve bunların 20 tanesi başarılı oldu. Bu projelerin toplam fonlama miktarı 150 bin TL civarında. Platform olarak 2015 hedefimiz 500’den fazla yayınlanmış proje ve bunların 150’den fazlasının başarılı olması” diyor.

FonlaBeni de ödül sistemi ile çalışan platformlardan biri. Proje yaratıcıları, proje sayfaları oluşturarak, gerçekleştirmek istedikleri projeleri duyuruyor. Projenin fon hedefini yakalaması durumunda toplanan para proje yaratıcısının hesabına aktarılıyor. Üye sayılarının 5 bin civarında olduğunu belirten sitenin yöneticilerinden Cemil Sobacı, “2015 sonunda bu sayıyı 20 bine ulaştırmayı hedefliyoruz” diyor.

PAYLAŞIM FİKİRLERİNE DESTEK VERİYOR

BizPaylaşıyoruz, 2013 yılında paylaşım ekonomisine, ortak tüketime gönül veren birkaç gönüllü tarafından kuruldu. Türkiye’de paylaşım ekonomisini oluşturmak, bilinirliğini arttırmak, genişletmek ve canlı tutmayı hedefleyen platform, yeni fikirlere ve girişimlere start up aşamasında finansal, yönetimsel veya danışmanlık çerçevesinde yatırım yapıyor. Fikirleri, işgücünü ve yatırımı bir araya getirerek ekosisteme yeni çözümler katmayı hedeflediklerini ifade eden platformun kurucularından Serkan Kurtuluş, “Geniş katılımlı bir’Paylaşım Festivali’ (ShareFest) planımız var. Ortak sorunlara odaklanan atölyeleri ve çalışma gruplarına ağırlık vermeyi istiyoruz” diyor.