Petrol Kullanım Alanları, Petrolün Tarihi

Giysiden göz lensine, diş fırçasından sabuna her şeyi ondan yapıyoruz. Ama eninde sonunda bitecek. Gelişmiş dünya yavaş yavaş petrol sonrası endüstriye hazırlanıyor…

YENİLENEBİLİR bir kaynak olmayan petrolün bir gün tükeneceği gerçeği, üretici ülkeleri alternatif ekonomilere yöneltiyor. En büyük üretici olan Suudi Arabistan, ekonomisinin petrole olan bağımlılığını dört yıl içinde minimuma indirmeyi, 2030 yılında da tamamen bağımsız hale getirmeyi hedefliyor.

İngiliz The Economist dergisinin haberine göre ülkenin veliaht prenslerinden Muhammed Bin Salman, Ulusal Dönüşüm Planı’m açıkladı ve gelecekte petrol dışı endüstrilerin ön plana çıkarılacağını, bunların içinde askeri araç gereç yapımının yer alacağını, kadınlara daha çok iş imkanı tanınacağını, bu değişim için de iki trilyon dolarlık fon ayrılacağını duyurdu. Bunlar, gelirlerin yüzde 90’ının petrolden geldiği bir ülke için radikal kararlar.

BAKALIM BAŞARABİLECEK Mİ?

Kaynak bulmakta zorlanmayan Suudi Arabistan’ın bu fonu, dünyanın en büyük petrol şirketlerinden Aramco’nun hisselerinin satışıyla 3 trilyon dolara çıkarabileceği de kaydediliyor. Ülkenin, hedeflere ulaşabilmesi için ticaretini geliştirmeye, yatırımlar yapmaya ve yabancı yatırımcıları çekmeye ihtiyacı var. Ne var ki, İran ile olan düşmanlığı, komşusu Yemen’le savaş halinde olması, yasal düzenlemelerin yetersizliği, bu hedeflere ulaşmayı zorlaştırıyor. Bir Suudi yetkili bu durumu, babanın 40 yaşındaki oğluna “Haydi git kendine bir iş bul ve artık biraz çalış” demesine benzetiyor. Şimdiye kadar muazzam petrol gelirlerine güvenen ülke, petrol satışından gelen paranın azalması ve yüzde 12’yi bulan işsizlik oranıyla hedefleri tutturmakta zorlanacak gibi görünüyor.

İLERİDE PETROLSÜZ YAŞANACAK

Piyasa uzmanlarına göre 2050 yılı civarında petrol tükenmeye başlayacak. Amaç, petrol tükenmeden alternatif enerjilere geçiş yapabilmek. 20 ülke, günde 1 milyon varil ile 20 milyon varil arasındaki yüksek petrol tüketimiyle ön plana çıkıyor.

130 ülkenin ise, günde 100 ile 100 bin varil arasındaki tüketimle petrole bağımlılığı fazla değil. ABD’de altı eyalet, petrole olan ihtiyacını sıfırlamaya çok yaklaştı. Avrupa, nükleer enerji, rüzgar enerjisi, güneş enerjisi, doğal gaz gibi kaynakları kullanıyor.

Avrupa Otomobil Üreticileri Derneği ACEA’ya (Association des Constructeurs Europeens d’Automobiles) göre bu yılın ilk üç ayında Avrupa’da 35 bin 700’den fazla elektrikli otomobil trafiğe kaydoldu. Bu sayı, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 27 daha fazla. Almanya’da elektrikli otomobil alanlara dört bin euro devlet desteği veriliyor. Gelecek nesillerin, petrolsüz temiz bir dünyada yaşayacağı muhakkak.

Petrol biterse bu ürünleri nasıl yapacağız?

42 galonluk bir varil petrolden 19.4 galon benzin üretilir. Gerisi şu ürünlerin yapımında kullanılır:

Amonyak, bandaj, kamera, telefon, tente, deterjan, futbol topu, gözlük, duş perdesi, sörf tahtası, ev boyası, gliserin, sentetik kauçuk, ruj, saç boyası, yağ filtresi, yalıtkan band, soğutucular, astarlar, ayakkabı, sabun, cila, parfüm, haşere ilacı, diş macunu, diş fırçası, tıraş köpüğü, kontakt lens, kapılar, tabak, yapay organ, fırça, aspirin, paten, balıkçılık malzemeleri, elektrikli battaniye, buzluk, gübre, hortum, deodorant, cüzdan, golf malzemeleri, antiseptik, tekne, tükenmez kalem, motor yağı, emaye, polyester, naylon, vinil, akrilik, sinema filmi, çiklet, model otomobil, yapay çimen, yastık, boyama kalemi, balon, CD, DVD, kask, bavul, tekerlek, losyon, mum, batarya kaplamaları, televizyon kabinleri, cankurtaran yelekleri, kortizon, yiyecek koruyucular, oto parçaları, süveter, buzdolabı elemanları, kayış, kalp kapakçıkları, püskürtücüler, tarak, elbise, antifriz, gitar telleri, şampuan, su boruları, naylon iplikler, tenis raketleri, hoparlörler, çatı malzemeleri, şemsiye, kayak takımları, kaset, perdeler, CD çalıcılar, döşemelik kumaşlar, çözücü maddeler, mürekkep, ecza ürünleri, her tür plastik, asfalt, zift…

Rakamlarla petrol

■ 400 milyon yıl önce, organik maddelerin basınç ve sıcaklık altında çözülmesiyle petrol oluştu.

■ Petrol, “taş yağı” demektir. Yunanca “petra” [taş] ve Latince “oleum” (yağ) kelimelerinden meydana gelir.

■ Kelimeyi ilk kez 1546’da Alman mineralog Georg Bauer, “De Natura Fossilium” adlı eserinde kullandı.

■ Ham petrol, “bütün ticari malların anası”dır. Sadece otomobilimize koyduğumuz yakıtta değil, günlük hayatta kullandığımız hemen hemen her şeyin hammaddesinde petrol vardır.

■ Dünyada petrolün yarısı, ulaştırma sektöründe kullanılır.

■ İlk çıkarılmaya başlandığı yıllarda tahta fıçılar içinde taşındığından 42 galonluk (159 litre) varil ölçüsü bugüne kadar hiç değişmemiştir.

■ Petrole dünya genelinde “Kara Altın” denmektedir. ABD’de ise “Teksas Çayı” olarak bilinir. Teksas, ABD’nin rafine kapasitesinin yüzde 29’unu oluşturur.

■ Petrol doğada, hem sıvı hem katı halde bulunabilir. Kanada, petrol kayalarından üretim yapmaktadır.

■ New York eyaleti, ABD’nin en az petrol tüketen eyaletidir. New York City’ye rağmen.

■ ABD’de petrol boru hatlarının uzunluğu 200 bin mildir (320 bin km). Neredeyse Dünya-Ay arası mesafe kadar.

■ Petrol ilk kez, sanayide kullanılmak üzere, ABD’nin Titusville kasabasında 1859’da çıkarıldı. Ancak petrol 5 bin yıldan beri kullanılıyor. İnsanoğlu, bazı deri hastalıklarını ve soğuk ısırmalarını, petrole bulanarak tedavi etmeye çalışmıştı.

■ 19’uncu yüzyılın sonları ve 20’nci yüzyılın başlarında petrolde egemenlik kuran John Rockefeller, 1937’de hayatını kaybettiğinde bugünün parasıyla 1.4 trilyon dolarlık servete sahipti. Günümüzün en zengini Bili Gates’in servetinin 18 katından fazla.

■ Dünyanın en büyük petrol felaketi, 2010 yılında Meksika Körfezi’ndeki “Deepvvater Horizon” kuyusunda yaşandı. 4.2 milyon varil petrol denize karıştı.

■ ABD tek başına, Hindistan ve Çin’in toplamının iki katı petrol tüketir. ABD’nin nüfusu 322 milyon, Çin ve Hindistan’ın toplam nüfusu ise 2 milyar 650 milyondur. Bir başka deyişle ABD, dünya nüfusunun yüzde 4.5’ini oluşturur ama petrolün yüzde 25’ini kullanır.

■ Petrolün varil fiyatı, 1960’larda 3 dolar iken, 3 Temmuz 2008’de New York Borsası’nda 145.85 dolara kadar çıktı.

Çevre ve petrol

işte size birbiriyle bağdaşmayacak iki kelime.

Petrolün çevremiz için, hava kirliliğinden başka ne gibi zararları var? Birkaçına göz atalım:

■ Küresel ısınma Petrol ve türevleri yakıldığında ortaya karbondioksit (C02) çıkıyor. Bu da atmosferi devasa bir seraya dönüştürüyor. 800 bin yıl önce C02 miktarı, milyon birimde 180 iken günümüzde 390’a çıkmış durumda. Küresel ısınma yüzünden Kuzey Kutbu’nda erime hızlanıyor, bölgede petrol arama faaliyetleri de kolaylaşıyor. Çünkü keşfedilmemiş petrol yataklarının yüzde 13’ü Kuzey Kutbu’nda.

■ Okyanusların asitleşmesi İnsan faaliyetleri nedeniyle açığa çıkan karbondioksitin yüzde 30-40’ının okyanuslarda karbonik asit olarak çözüldüğü tahmin ediliyor. Bu da deniz sularını asitleştiriyor, içindeki yaşamı tehlikeye atıyor. Asitleşme 1850’lerden bu yana yüzde 30 oranında arttı.

■ Petrolün çıkarılması Yeraltındaki yataklarda bulunan petrolün çevreye zarar vermeden çıkarılıp depolanması çok zor. Petrol, genelde su ile birlikte çıkarıldığından iki maddenin birbirinden ayrılması gerek. Bu da temiz bir iş değil. Jeolog, kimyacı ve oşinograf Doktor John Hunt’ın 1981’de yayınladığı rapora göre kuyuların yüzde 70’inde ayrıştırma sırasında çevreye zarar veriliyor.

■ Petrolün çevreye bulaşması Petrol kuyularından, boru hatlarından ve tankerlerden petrol sızması ve çevreyi kirletmesi sık görülen olaylardan. Bu sızıntıların sebebi, yüzde 80 oranında insan hatası. Her yıl birkaç yüz ton ile birkaç yüz bin ton arasında petrolün, doğaya karışmasına engel olamıyoruz.

■ Balinalar Bu kadar iç karartıcı bilginin yanı sıra iyi bir gelişmeyi de yazmalıyız. Petrol, balinaların neslini tükenmekten kurtardı. Eskiden balina yağı hem ucuzdu hem başta aydınlatma olmak üzere, sabun, margarin yapımı gibi pek çok alanda kullanılıyordu. Yakın zamana kadar otomobillerin vites kutusuna bile balina yağı konuyordu. Neyse ki bunlar artık yasak.